|
Neuralink tuyn bố gip con người học 100 trang/pht qua chip cấy no. Nhưng đu l tiến bộ thực tế, đu l "chiu tr truyền thng" kiểu Elon Musk?
Elon Musk v giấc mơ hack no khi gio dục chỉ cn l một bản cập nhật phần mềm?
Tưởng tượng bạn đang chuẩn bị thi đại học, thay v "cy ngy, luyện đm", bạn chỉ cần cắm một con chip vo đầu v tải ton bộ sch gio khoa vo no đ l điều m Elon Musk đ từng gợi một cch khng chnh thức, v Neuralink l chiếc cầu nối giữa tr tưởng tượng v hiện thực đ.
Cu hỏi đặt ra l: Liệu học 100 trang/pht bằng chip cấy no c thật sự khả thi khng?
D Elon Musk l ci tn nổi bật nhất trong lĩnh vực cấy chip no, nhưng ng khng đơn độc. Cc ng lớn cng nghệ như Meta (Facebook), Google (via DeepMind), hay thậm ch Apple đều đang nghin cứu cc phin bản giao diện no my.
Thị trường ny được dự đon c thể đạt 6 tỷ USD vo năm 2030, theo bo co của Grand View Research. Tuy nhin, cạnh tranh khng chỉ đến từ cng nghệ, m cn ở niềm tin người dng ai sẽ l người đầu tin khiến cng chng sẵn sng trao no? Musk, với phong cch "thần tượng cng nghệ" đầy kịch tnh, c thể thu ht sự ch , nhưng để người ta sẵn sng cấy thứ g đ vo sọ, vẫn cn l chuyện rất xa vời t nhất l với người tiu dng bnh thường.
Nhn từ pha khoa học: Cn lu mới "no mới như USB"
Theo cc chuyn gia thần kinh, no bộ con người khng giống my tnh, khng thể "tải dữ liệu" theo kiểu copy-paste từ sch vở vo vng tr nhớ di hạn. Việc học bao gồm phn tch, hiểu, lin kết thng tin v vận dụng những điều m chip hiện tại chưa đủ khả năng hỗ trợ.
GS. David Eagleman nh thần kinh học tại Đại học Stanford từng ni rằng: Bộ no khng chỉ lưu trữ, n suy nghĩ. Việc ghi nhớ khng đơn giản l đưa dữ liệu vo, m l lm cho dữ liệu đ c nghĩa. V vậy, kể cả khi chip gip con người tiếp cận nhanh hơn với thng tin, n khng đảm bảo người dng sẽ hiểu hay vận dụng được kiến thức đ. Hiện tại, cng nghệ của Neuralink mới chỉ cho php người dng bị liệt điều khiển chuột my tnh bằng suy nghĩ. Cn việc "nạp kiến thức" trực tiếp vẫn chỉ l giấc mơ một giấc mơ rất... Elon Musk.
Gc nhn tch cực: Đột ph cho người khuyết tật v ngnh y học thần kinh
D chưa thể học siu tốc như phim The Matrix, Neuralink vẫn mang lại nhiều hy vọng thực tế hơn đặc biệt với những người mắc bệnh thần kinh vận động, như ALS hay chấn thương tủy sống. Những ca cấy chip đầu tin như của Noland Arbaugh đ chứng minh, người bệnh c thể tương tc với thế giới chỉ bằng... nghĩ. Nếu pht triển đng hướng, cng nghệ ny sẽ khng chỉ gip người liệt "ni chuyện" với my tnh m cn c thể điều khiển xe lăn, tay chn robot, hoặc thiết bị y tế khc một bước đột ph về chất lượng sống.
Ngoi ra, chip thần kinh c thể mở ra khả năng điều trị cc bệnh như trầm cảm, Parkinson, mất tr nhớ bằng cch kch thch chnh xc vng no tổn thương điều m cc loại thuốc truyền thống chưa chắc lm được.
Vấn đề đạo đức, quyền ring tư v "bong bng Elon Musk"
Dự n của Neuralink đ nhiều lần bị ln n v vi phạm đạo đức nghin cứu. Nhiều tổ chức bảo vệ động vật chỉ trch việc th nghiệm trn khỉ v heo, thậm ch c đơn kiện về việc chip gy tổn thương vĩnh viễn cho no vật thử. Một cựu nhn vin Neuralink thậm ch tố co bị ly nhiễm herpes từ khỉ th nghiệm khiến dư luận dậy sng. Về mặt x hội, giới cng nghệ lo ngại: Ai sẽ sở hữu dữ liệu no người? Nếu một cng ty tư nhn như Neuralink c quyền truy cập vo cảm xc, suy nghĩ, hay k ức của bạn đ khng chỉ l xm phạm quyền ring tư, m cn l hack cả nhn tnh.
Một lo ngại khc l Musk người nổi tiếng với những lời hứa to bạo như đưa người ln sao Hỏa vo năm 2024 (spoiler: chưa c ai ln) đang tiếp tục thổi bong bng kỳ vọng với Neuralink để thu ht đầu tư v truyền thng. Cc nh khoa học nghim tc đ nhiều lần ku gọi ng cng bố dữ liệu nghin cứu theo quy chuẩn học thuật, thay v livestream v... tweet.
Một trong những vấn đề lớn nhất với cng nghệ tin phong như Neuralink l: php luật chưa kịp chuẩn bị. Cc bộ luật hiện hnh về quyền ring tư, y tế, an ton sinh học gần như chưa thể bao qut được ton bộ rủi ro tiềm tng của cng nghệ cấy chip no.
Chẳng hạn, nếu một người bị hack chip v thực hiện hnh vi phạm php, ai sẽ chịu trch nhiệm người đ, hay nh sản xuất chip? Nếu chip v tnh ghi lại hnh ảnh, m thanh hoặc suy nghĩ nhạy cảm, đ c được xem l xm phạm đời tư khng? Hay nếu nh sản xuất can thiệp để "update" tr nhớ người dng, c được xem l "xm phạm danh tnh" khng?
Hiện tại, cc quy định về giao diện no my (Brain-Computer Interface) vẫn đang được nghin cứu tại nhiều nước, trong đ EU c phần cẩn trọng hơn Mỹ. Nhưng trong lc chờ luật, người dng sẽ phải tự đnh cược với chnh bộ no của mnh.
Gc nhn triết học: Khi ti khng cn l ti nữa?
Chip no đặt ra cu hỏi rất cơ bản nhưng đầy m ảnh: Nếu k ức, kiến thức v suy nghĩ đều c thể được cập nhật, th ci g tạo nn bản ng của con người? Trong triết học phương Ty, ti (self) được xem l tập hợp trải nghiệm, k ức v thức. Nếu một phần trong số đ bị lập trnh lại bởi phần mềm, liệu con người cn l chnh mnh? Hay ta đang bước vo thời đại m danh tnh c nhn l thứ c thể chỉnh sửa?
Ở Trung Quốc, từng c tiểu thuyết giả tưởng mang tn Ba thể m tả một x hội nơi bộ no người bị kiểm sot bằng thiết bị nano. Nghe c vẻ viễn tưởng, nhưng với tốc độ pht triển của Neuralink, cu hỏi ny đang trở nn qu gần thực tế.
Sự phn ha cng nghệ người c chip v người khng
Nếu Neuralink thnh cng v được thương mại ha, thế giới sẽ chứng kiến một khoảng cch mới: giữa người được nng cấp v người khng. Những người cấy chip c thể học nhanh, lm việc siu tốc, tăng năng suất, cn phần cn lại... đứng nhn? Kịch bản "tầng lớp siu tr tuệ" ny c thể lm gia tăng bất bnh đẳng x hội tương tự như khi Internet hoặc AI mới xuất hiện, nhưng ở cấp độ... no bộ.
VietBF@ Sưu tập
|
|
News
Library
Technology
Giải Tr
Portals
Tin Sốt
Home
