Dù đã rẽ sang sự nghiệp mới với công ty đầu tư riêng, con rể ông Trump - Jared Kushner - lại một lần nữa bị cuốn vào những sứ mệnh ngoại giao then chốt.
Ngay sau khi hoàn tất thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza đầu tháng 10, Kushner tuyên bố sẽ trở về Miami để tiếp tục công việc tại quỹ đầu tư hàng tỷ USD và đoàn tụ với gia đình. Anh còn đùa rằng nếu về muộn hơn, vợ anh có thể… thay khóa nhà.
Nhưng chưa đầy một tháng, Jared Kushner đã quay trở lại tâm điểm ngoại giao quốc tế, nỗ lực thúc đẩy một thỏa thuận khó đạt nhằm chấm dứt chiến sự Nga - Ukraine cho bố vợ, cũng chính là Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Nhân vật “không chức danh”
Đầu tuần trước, Kushner cùng đặc phái viên Nhà Trắng Steve Witkoff tới Moscow, có cuộc trao đổi kéo dài 5 giờ với Tổng thống Vladimir Putin. Trước đó, họ đã gặp đại diện Ukraine tại Geneva và Florida, cùng Ngoại trưởng Marco Rubio, và tiếp tục có ba ngày làm việc không có Rubio tại Miami cuối tuần.
Không có đột phá nào được ghi nhận đối với kế hoạch nhiều điểm của ông Trump - vốn bị chỉ trích là tạo quá nhiều lợi thế cho Nga và quá ít nhượng bộ có lợi cho Ukraine.
Từng là đồng sở hữu tập đoàn bất động sản của gia đình, Kushner là một nhân vật “phủ sóng” rộng rãi trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump. Anh giữ vai trò cố vấn cấp cao cùng vợ Ivanka và được giao hàng loạt hồ sơ gai góc: hòa bình Trung Đông, cải tổ hạ tầng, đổi mới sáng tạo và cải cách tư pháp hình sự.
Dù không nắm giữ bất kỳ chức danh chính thức nào, Kushner vẫn âm thầm hỗ trợ kể từ khi rời chính quyền, cả trong chiến dịch tranh cử 2024 của ông Trump lẫn sau khi ông quay lại Nhà Trắng, theo Washington Post.
“Tôi cảm thấy đây là một cuộc xung đột cực kỳ quan trọng và vui vì được tham gia”, Kushner nói hồi tháng 10 khi thông tin về thỏa thuận Gaza được công bố.
Anh nhấn mạnh mong muốn trở lại vị trí cũ - người cố vấn sẵn sàng hỗ trợ khi được yêu cầu - vì “đã đến giai đoạn cuộc đời có thể làm điều đó”.
Ông Trump giải thích việc đưa con rể vào đàm phán Gaza: “Tôi chọn Jared vì cậu ấy rất thông minh, hiểu khu vực, biết rõ những người liên quan”.
Trong nhiệm kỳ trước của ông Trump, anh từng đề xuất kế hoạch trao phần lớn Bờ Tây cho Israel và “thu nhỏ” lãnh thổ Palestine. Song, đề xuất này nhanh chóng rơi vào quên lãng.
Thành tựu lớn hơn là Thỏa thuận Abraham - giúp bốn nước Arab thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel, điều Trump kỳ vọng mở rộng hơn trong nhiệm kỳ này.
Những nghi vấn
Sự trở lại đột ngột của Kushner trong chính sách đối ngoại nhiệm kỳ hai của Trump đang làm dấy lên nhiều câu hỏi về lợi ích tài chính ở nước ngoài và về Witkoff - một “ông trùm” bất động sản, bạn chơi golf của ông Trump, người đã có 5 cuộc gặp riêng với ông Putin trong năm nay nhưng không mang lại nhiều tiến triển.
Khi được hỏi, đại diện của Kushner chuyển câu trả lời sang Nhà Trắng. Phó phát ngôn viên Anna Kelly cho biết Trump và Witkoff “thường xuyên tìm đến” Kushner nhờ kinh nghiệm xử lý các cuộc đàm phán phức tạp. Kushner chỉ là “cố vấn không chính thức, không lương và tự chi trả mọi chi phí di chuyển”, Witkoff cũng vậy.
Với khối tài sản được Forbes định giá ở mức tỷ phú, Kushner có đủ khả năng tài chính cho công việc này. Tài sản của anh đến từ Affinity Partners - công ty đầu tư thành lập năm 2021, 20% cổ phần tại Kushner Companies, căn biệt thự 100 triệu USD ở Miami và nhiều khoản đầu tư cá nhân khác.
Phần lớn vốn ban đầu của Affinity đến từ các quỹ đầu tư quốc gia ở Trung Đông như Saudi Arabia, UAE và Qatar - những nơi Kushner đã gây dựng quan hệ khi phụ trách hồ sơ Trung Đông dưới thời ông Trump.
Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff (bên phải) cùng với Kushner đến phát biểu tại một cuộc mít tinh ở Tel Aviv vào ngày 11/10 để ủng hộ các con tin bị Hamas bắt cóc. Ảnh: Washington Post.
Một trong những khoản đầu tư lớn nhất của Affinity là công ty bảo hiểm và quản lý tài sản Phoenix (Israel), nơi họ là cổ đông lớn nhất.
Affinity, Kushner cùng ba quốc gia vùng Vịnh cũng xuất hiện trong hồ sơ SEC với tư cách nhà đầu tư trong thương vụ thâu tóm Warner Bros. Discovery do Paramount Skydance khởi động tuần này. Tuy Netflix đã thắng trong cuộc đua mua lại, Trump nói ông sẽ “tham gia” đánh giá thương vụ đó vì lo ngại Netflix đang chiếm thị phần quá lớn.
Ông Trump khẳng định chưa trao đổi với Kushner về động thái của Paramount Skydance.
Kushner nhiều năm qua bị chất vấn về các xung đột lợi ích tiềm ẩn từ những quan hệ ngoại giao - kinh doanh chằng chịt với Trung Đông. Khi vấn đề này nổi lên trở lại trong các cuộc đàm phán Gaza, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt gọi các cáo buộc là “đáng khinh”.
Dẫu vậy Kushner chọn cách phản hồi mềm mỏng hơn.
“Điều người ta gọi là xung đột lợi ích, Steve và tôi gọi là kinh nghiệm và những mối quan hệ tin cậy. Nếu không có những quan hệ đó, thỏa thuận Gaza đã không thể thành công”, anh nói trên chương trình “60 Minutes”.
Phong cách đàm phán của "thương gia"
Kushner và Witkoff cho biết họ mang đến bàn đàm phán tư duy “người làm ăn”, khác biệt với các nhà ngoại giao truyền thống. Trong các cuộc thảo luận với Israel và các nước Arab, Kushner tập trung vào tái thiết Gaza và lợi ích kinh tế dài hạn cho toàn bộ các bên.
Dù giai đoạn đầu của thỏa thuận - nhờ ông Trump gây sức ép buộc Thủ tướng Israel Netanyahu chấp nhận ngừng bắn và rút một phần quân - được đánh giá cao, các phần tiếp theo như hòa bình lâu dài, giải giáp Hamas, tái thiết Gaza và khả năng lập nhà nước Palestine vẫn bế tắc.
Song, những mối quan hệ giúp Kushner thành công ở Gaza lại không tồn tại ở Nga - Ukraine. Lần đầu anh gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là năm 2019, trong bữa tối tại Brussels, nhưng không hề có cuộc trò chuyện riêng nào diễn ra.
Bảy tuần sau, ông Trump gọi điện đề nghị Zelensky điều tra Joe Biden - vụ việc dẫn đến cuộc luận tội đầu tiên.
Ngoài việc Witkoff thất bại trong các cuộc trao đổi với ông Putin đầu năm, tính trung lập của ông bị đặt dấu hỏi sau khi Bloomberg công bố các đoạn ghi âm giữa ông và cố vấn của ông Putin, với lập luận được xem là nghiêng về phía Nga.
Ông Trump bảo vệ Witkoff, nói đó là “chiến thuật đàm phán thông thường”, đồng thời hé lộ Kushner có thể tham gia cuộc gặp tiếp theo với Putin.
Kế hoạch của ông Trump, được xây dựng từ các cuộc thảo luận giữa Witkoff, Kushner và Kirill Dmitriev - lãnh đạo quỹ đầu tư Nga đang bị Mỹ trừng phạt - ngay lập tức bị phản đối ở Kyiv và châu Âu vì bị xem là nhượng bộ Moscow.
Các vòng đàm phán sau đó đã chỉnh sửa bớt, nhưng Putin vẫn giữ lập trường cứng rắn, yêu cầu Ukraine trao cả những vùng Donetsk mà Nga chưa chiếm được trên chiến trường.
Dù vậy, phía Ukraine và châu Âu nhận định việc Kushner tham gia là tín hiệu tích cực, dù anh thiếu kinh nghiệm trong hồ sơ này.
Tại Geneva, trong cuộc họp sát hạn chót ông Trump đưa ra, Kushner lắng nghe, đặt câu hỏi và ghi chép kỹ lưỡng - điều Witkoff không làm, theo một nhà ngoại giao châu Âu. Họ nhận xét Kushner tiếp thu nhanh và thận trọng hơn, “thông minh và có chiều sâu”.
Ông Trump cũng cho biết Nga “hài lòng” với những gì đạt được trong cuộc họp tại Miami giữa Witkoff, Kushner và đại diện Nga, dù ông “không chắc ông Zelensky hài lòng”.
VietBF@ sưu tập
