Tại sao lời đe dọa của Iran lại vô nghĩa: Phân tích khả năng trả đũa hạn chế của Tehran sau Chiến dịch Midnight Hammer của Antonio Graceffo
Với Chiến dịch Midnight Hammer , Hoa Kỳ đã thành công trong việc làm suy yếu chương trình hạt nhân của Iran. Trong khi các quan chức Iran đe dọa trả đũa, Tehran không có bất kỳ lựa chọn có ý nghĩa nào cho một cuộc phản công hiệu quả.
Cuộc tấn công phối hợp của Hoa Kỳ ngày hôm qua đánh dấu hành động quân sự trực tiếp quan trọng nhất của Hoa Kỳ chống lại Iran trong lịch sử hiện đại. Hoạt động này bao gồm bảy máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit thực hiện nhiệm vụ khứ hồi kéo dài 18 giờ từ Missouri, được hỗ trợ bởi hơn 125 máy bay trong cuộc tấn công hoạt động B-2 lớn nhất từng được các quan chức Lầu Năm Góc mô tả. Các mục tiêu—các cơ sở hạt nhân của Iran tại Fordow, Natanz và Isfahan—đã bị tấn công bằng 14 quả bom "phá boongke" Massive Ordnance Penetrator và hàng chục tên lửa hành trình Tomahawk.
Tổng thống Trump tuyên bố rằng "các cơ sở làm giàu hạt nhân chính của Iran đã bị xóa sổ hoàn toàn và toàn diện", một tuyên bố được xác nhận bởi các đánh giá của Lầu Năm Góc báo cáo "thiệt hại và sự phá hủy cực kỳ nghiêm trọng" tại cả ba địa điểm. Hoạt động này được phân loại cao, chỉ một số ít người ở Washington biết về thời điểm hoặc bản chất của nó. Nó đạt được sự bất ngờ hoàn toàn về mặt chiến thuật, không có phát súng nào được bắn vào lực lượng Hoa Kỳ.
Đáng chú ý là cuộc tấn công diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Trump công khai tuyên bố rằng ông sẽ mất hai tuần để quyết định có nên tấn công hay không. Tehran, vốn quen thuộc với mô hình của các chính quyền Hoa Kỳ trước đây, cho rằng các mối đe dọa của Hoa Kỳ là rỗng tuếch và Washington sẽ không bao giờ tiến xa đến mức thực hiện một cuộc tấn công quân sự trực tiếp.
Tuy nhiên, đối với nhiều người ở Hoa Kỳ, cuộc tấn công này được coi là sự trả đũa đã quá hạn từ lâu đối với năm 1979, khi những người cách mạng Hồi giáo Iran xông vào Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Tehran, bắt 52 người Mỹ làm con tin và giam giữ họ trong 444 ngày. Cuộc khủng hoảng đó đánh dấu sự sỉ nhục to lớn đối với Hoa Kỳ, và 45 năm sau đó, không có bất kỳ sự trả đũa trực tiếp nào, đã khuyến khích Iran tin rằng họ có thể tấn công các lợi ích của Hoa Kỳ hoặc cản trở chính sách của Hoa Kỳ mà không phải chịu hậu quả.
Phản ứng của Iran có thể dự đoán là kịch tính nhưng lại rỗng tuếch về mặt chiến lược. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) đã đe dọa tấn công lực lượng Hoa Kỳ ở Trung Đông, tuyên bố rằng "số lượng, sự phân tán và quy mô của các căn cứ quân sự Hoa Kỳ trong khu vực không phải là thế mạnh, mà đã làm tăng gấp đôi mức độ dễ bị tổn thương của họ". Quốc hội Iran cũng đã bỏ phiếu chấp thuận đóng Eo biển Hormuz, mặc dù quyết định cuối cùng nằm trong tay Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao.
Những mối đe dọa này phản ánh sự tuyệt vọng nhiều hơn là khả năng. Trong khi Iran sở hữu tên lửa tầm ngắn có thể vươn tới một số căn cứ của Hoa Kỳ trong khu vực, các nhà phân tích quốc phòng đồng ý rằng khả năng duy trì hành động quân sự của nước này là có hạn. Các lựa chọn của họ được mô tả là "bắn tỉa" nhỏ, không phải là sự trả đũa chiến lược nghiêm túc. Các cuộc tấn công của Israel trong những năm gần đây đã làm suy yếu cơ sở hạ tầng tên lửa đạn đạo của Iran và làm suy yếu một phần bộ chỉ huy quân sự của nước này. Iran không có khả năng thực hiện các cuộc tấn công quy mô lớn và liên tục vào các tài sản của Hoa Kỳ.
Các cuộc không kích của Hoa Kỳ vào các cơ sở hạt nhân của Iran đã làm dấy lên nỗi lo ngại về sự gián đoạn năng lượng toàn cầu, đặc biệt là qua Eo biển Hormuz, một điểm nghẽn đối với khoảng 20% dòng chảy dầu khí toàn cầu. Trong khi Iran có khả năng thả mìn ở eo biển, bắt giữ tàu thuyền hoặc dàn dựng các cuộc tấn công quấy rối, các sự cố trong quá khứ - bao gồm cả Chiến tranh tàu chở dầu những năm 1980 và các vụ bắt giữ tàu gần đây hơn - đã chỉ ra rằng những sự gián đoạn như vậy thường diễn ra trong thời gian ngắn và phải đối mặt với phản ứng nhanh chóng của hải quân Hoa Kỳ. Hạm đội thứ năm của Hoa Kỳ, có trụ sở tại Bahrain, vẫn là một lực lượng răn đe mạnh mẽ.
Hơn nữa, có những hạn chế thực tế đối với lời đe dọa đóng eo biển của Iran. Phần lớn tuyến đường thủy nằm trong vùng biển lãnh thổ của Oman và eo biển này quá rộng để Iran có thể đóng hoàn toàn. Ngay cả một lệnh phong tỏa một phần cũng sẽ gây ra sự trả đũa tàn khốc và xa lánh các quốc gia hiện đang phản đối các lệnh trừng phạt rộng rãi hơn đối với Iran. Quan trọng nhất, một động thái như vậy sẽ cắt đứt đường sống kinh tế của chính Iran.
Đường dây cứu sinh đó vốn đã mong manh. Khoảng 90% lượng dầu xuất khẩu của Iran đi đến Trung Quốc thông qua các tàu chở dầu "đội tàu ngầm" bị trừng phạt nặng nề và các nhà máy lọc dầu "teapot" nhỏ. Các giao dịch này được thực hiện bằng nhân dân tệ, bỏ qua hệ thống tài chính phương Tây. Vì hoạt động buôn bán dầu này đã diễn ra bên ngoài các thị trường toàn cầu chính thức, nên các mối đe dọa làm gián đoạn dòng chảy dầu toàn cầu không đáng tin cậy. Iran không thể cắt đứt nguồn cung mà họ không bán rộng rãi. Các lệnh trừng phạt mới của Bộ Tài chính Hoa Kỳ đối với các công ty Trung Quốc tham gia vào hoạt động buôn bán này cũng cho thấy khả năng của Washington trong việc tiếp tục bóp nghẹt các nguồn doanh thu hạn chế của Tehran.
Cuối cùng, Iran đứng một mình về mặt chiến lược. Cả Nga và Trung Quốc đều không cung cấp hỗ trợ quân sự có ý nghĩa. Phó chủ tịch hội đồng an ninh của Nga đã lên án bằng lời nói về các cuộc tấn công, và Trung Quốc chỉ đưa ra các tuyên bố ngoại giao chung chung. Không cường quốc nào có vẻ sẵn sàng leo thang thay mặt cho Iran. Nếu không có sự hậu thuẫn của quốc tế, Iran sẽ bị cô lập và bị đóng khung về mặt chiến lược.
Phản ứng ở Hoa Kỳ phần lớn là ủng hộ. Trong khi một số người bảo thủ chống can thiệp lên tiếng lo ngại, các nhà lãnh đạo Cộng hòa chính thống nhanh chóng tập hợp lại ủng hộ cuộc tấn công. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson ca ngợi "sức mạnh, sự chính xác và rõ ràng" của Trump, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham gọi đó là "lời kêu gọi đúng đắn" và Chủ tịch Lực lượng Vũ trang Thượng viện Roger Wicker cho biết Trump đã đưa ra "quyết định có chủ ý và đúng đắn". Ngay cả những người chống can thiệp như Steve Bannon cũng cho rằng cuối cùng họ có thể ủng hộ động thái này. Sự đoàn kết này làm suy yếu bất kỳ hy vọng nào của Iran rằng các chia rẽ chính trị trong nước có thể hạn chế hành động tiếp theo của Hoa Kỳ.
Về mặt chiến lược, các lựa chọn của Iran bị hạn chế và ngày càng mang tính biểu tượng. Chương trình hạt nhân của họ đã bị tê liệt, khả năng chỉ huy quân sự của họ bị suy yếu do các cuộc không kích của Israel, nền kinh tế của họ chịu lệnh trừng phạt tối đa và sự ủng hộ quốc tế của họ hầu như không tồn tại. Bất kỳ nỗ lực trả đũa nào, dù là thông qua quấy rối khu vực, tấn công tên lửa hay tấn công ủy nhiệm, đều sẽ gây ra các biện pháp đối phó áp đảo của Hoa Kỳ mà không thúc đẩy các mục tiêu của Tehran. Lời cảnh báo của Trump rằng "vẫn còn nhiều mục tiêu" nếu Iran leo thang nhấn mạnh thế thượng phong của Washington. Các mối đe dọa của Iran có thể vẫn tiếp diễn, nhưng khả năng thực hiện của họ vẫn bị hạn chế bởi thực tế quân sự, kinh tế và địa chính trị.
