(Ảnh: Reuters)
Ý định cho giải thể
Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang gây nhiều tác động xấu khắp khu vực Thái Bình Dương, khi những nhân sự làm việc trong hơn 100 dự án và hoạt động tại các địa phương đối mặt với một tương lai bất định.
Theo các chuyên gia, khu vực Thái Bình Dương có khả năng sẽ phục hồi và sẽ không bị tác động nặng nề nếu USAID bị đóng cửa, song hàng trăm người làm việc cho USAID có chia sẻ cho biết cuộc sống họ đã bị đảo lộn hoàn toàn.
Theo Viện nghiên cứu Lowy, Mỹ là quốc gia tài trợ lớn đứng thứ 5 tại Thái Bình Dương, sau Australia, TQ, Nhật Bản và New Zealand.
"Ở cấp độ cá nhân, người dân Thái Bình Dương chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều. Các dự án do Hoa Kỳ tài trợ thường trả lương cao và ở những nơi như Papua New Guinea, một nguồn thu nhập duy nhất này cũng hỗ trợ cho các thành viên gia đình và cộng đồng", Tiến sĩ Lefaoalii Dion Enari, chuyên gia về Thái Bình Dương tại Đại học Kỹ thuật ở Auckland, cho biết.
"Cách tiếp cận mới sẽ gây tổn hại đến mối giao dịch Mỹ-Thái Bình Dương nhiều hơn là tác động tới chính khu vức rộng lớn này", ông Lefaoalii nói.
USAID đang góp phần hỗ trợ những chương trình nào ở Thái Bình Dương?
USAID tài trợ cho nhiều sáng kiến trong các lĩnh vực như y tế, khủng hoảng khí hậu và phát triển kinh tế.
USAID giúp các quốc gia xây dựng và thực hiện các kế hoạch hành động tích cực về khí hậu, đồng thời hỗ trợ địa phương xây dựng khả năng phục hồi trước khủng hoảng về khí hậu và thảm họa từ thiên tai lũ lụt, động đất.
USAID cũng đóng góp cho các sáng kiến về phòng ngừa thảm họa cho cộng đồng và nguồn năng lượng bền vững. Ví dụ, chương trình
Climate Ready for Big Ocean State Sustainability của
USAID cung cấp cho 12 quốc gia ở Thái Bình Dương quyền tiếp cận với nguồn tài chính cho các dự án thích ứng khí hậu và giảm thiểu ô nhiểm.
USAID không công bố danh sách các dự án đang thực hiện ở Thái Bình Dương. Song theo ước tính, có khoảng hơn 100 dự án quy mô lớn nhỏ được
USAID hỗ trợ khắp khu vực này.
Trong số 12 nhân sự của
USAID trò chuyện cùng
Guardian, một số người đã bị sa thải, số còn lại chưa rõ quyết định sau cùng. Một nguồn tin ước tính có khoảng 600 người là nhân viên toàn thời gian trong các dự án của
USAID. Nếu tính cả các công ty nhận thầu và đối tác, con số có thể lên đến hàng ngàn người.
Một người khác làm việc tại một tổ chức ở Papua New Guinea phụ thuộc vào
USAID tỏ ý lo lắng về tương lai. "
Chúng tôi có tuyển dụng 4 người và hiện tại, chúng tôi không biết mình sẽ hoạt động được them trong bao lâu nữa?", người này chia sẻ.
Mỹ cung cấp bao nhiêu trong nguồn tiền tài trợ tại Thái Bình Dương?
Theo Viện nghiên cứu Lowy, Mỹ chi ra 3,4 tỷ USD cho các đảo Thái Bình Dương trong giai đoạn 2008-2024. Mỹ đã tiêu tốn tổng cộng là 294 triệu USD vào năm 2022, phần lớn chuyển giao cho các quốc gia thuộc
Hiệp ước Liên kết Tự do (COFA), gồm Micronesia, Quần đảo Marshall và Palau.
"Mỹ phân phối 80% nguồn viện trợ tại Thái Bình Dương cho các quốc gia COFA. 20% còn lại, phần lớn đến Papua New Guinea và khu vực Melanesia", Alexandre Dayant, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tại Viện Lowy, cho biết.
"Các quốc gia COFA được bảo vệ khỏi lệnh đóng băng USAID vì nguồn tài trợ này đã được Quốc hội Mỹ phê chuẩn thông qua Bộ Nội vụ".
Cựu Giám đốc USAID Samantha Power khánh thành Phái bộ USAID/Quần đảo Thái Bình Dương tại Fiji ngày 15/8/2023. (Ảnh: USAID)
Trong năm 2022, Mỹ cam kết chi 600 triệu USD nhằm tăng cường sự hiện diện tại Thái Bình Dương, như cam kết mở Đại sứ quán ở Tonga và Kiribati, hay bổ nhiệm đặc phái viên Mỹ tại Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương. Tuy nhiên, nhiều nguồn tin tiết lộ các khoản tiền này vẫn chưa đến tay các quốc đảo này.
Thái Bình Dương có những phản ứng như thế nào?
Một số chương trình đang tìm kiếm nguồn tài trợ mới.
Một tổ chức ở Samoa, Cơ quan Phát triển và Cứu trợ Cơ đốc Phục lâm (
Adra), được USAID cấp 532,608 USD vào năm 2023 nhằm khởi tạo các cơ hội về kinh tế, thúc đẩy trao quyền lợi cho phụ nữ và giải quyết kiểm soát rủi ro thiên tai tại 20 ngôi làng nông thôn. Các chương trình đã hỗ trợ cho khoảng 14,000 dân làng. Adra cũng cung cấp hội thảo về sức khỏe tâm thần, bạo lực gia đình và sức khỏe gia đình, được
USAID và Quỹ Pacific American hỗ trợ.
Trong tuyên bố gần đây,
Adra cho biết họ đang tích cực tìm kiếm nguồn tài trợ thay thế để tiếp tục các chương trình bị ngưng trệ. Tổ chức này hiện nỗ lực sử dụng nguồn lực sẵn có để duy trì các sáng kiến quan trọng trong thời gian chờ đánh giá và vẫn hi vọng vào một kết quả tích cực.
"Mặc dù diễn biến mới gây ra sốc cho người dân, song sau cùng, chúng tôi vẫn kiên cường", ông Lefaoalii nói.
"Đối với Samoa và trên khắp các đảo, chúng tôi có mạng lưới an sinh xã hội cộng đồng để hỗ trợ trong những thời điểm không may như hiện nay".
Dù đánh giá khu vực có khả năng phục hồi, ông Lefaoalii nhận xét quyết định của Washington được coi là
"thiếu sự tôn trọng" tại Thái Bình Dương.
"Chúng tôi rất coi trọng lòng trung thành và sự tôn trọng, và hành động này đã cho thấy có sự thiếu tôn trọng. Quyết định đó chưa được tham khảo kỹ lưỡng và ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề sinh kế cộng đồng, do đó giới lãnh đạo Thái Bình Dương sẽ không dễ dàng quên lãng", ông Lefaoalii kết luận.
