Bên nào chịu trách nhiệm điều tra Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol?

[vuitoichat]

Theo như có các điều tra viên và cảnh sát đã tạm giữ Tổng thống Yoon Suk Yeol vào sáng 15/1, chấm dứt tình trạng đối đầu căng thẳng giữa lực lượng thực thi pháp luật và đội an ninh tổng thống. Ông Yoon Suk Yeol trở thành tổng thống đương nhiệm đầu tiên trong lịch sử Hàn Quốc bị bắt giữ và thẩm vấn về các cáo cuộc hình sự.

Việc buộc tội một tổng thống đương nhiệm không phải nhiệm vụ dễ dàng, đặc biệt ở Hàn Quốc khi có rất nhiều cơ quan thực thi pháp luật liên quan.

Tổng thống Yoon Suk Yeol đã bị Quốc hội luận tội sau quyết định ban bố thiết quân luật hồi đầu tháng 12/2024. Giữa lúc tòa án xem xét về kiến nghị luận tội này, ông Yoon cũng đang đối mặt với nhiều cuộc điều tra hình sự với cáo buộc nổi loạn, theo New York Times.

Các điều tra viên và cảnh sát đã tạm giữ ông Yoon vào sáng 15/1, chấm dứt tình trạng đối đầu căng thẳng giữa lực lượng thực thi pháp luật và đội an ninh tổng thống. Ông trở thành tổng thống đương nhiệm đầu tiên trong lịch sử Hàn Quốc bị bắt giữ và thẩm vấn về các cáo cuộc hình sự. Dù đang bị đình chỉ chức vụ, về mặt lý thuyết, ông Yoon vẫn tại vị.

Cơ quan chính điều tra ông Yoon là Văn phòng điều tra tham nhũng các quan chức cấp cao (CIO). Là cơ quan duy nhất có lệnh, CIO dẫn đầu nỗ lực bắt giữ tổng thống. Hai cơ quan thực thi pháp luật khác cũng mở các vụ án hình sự chống lại ông Yoon về cáo buộc nổi loạn là Văn phòng công tố viên nhà nước và cảnh sát.

Trước đó, ba cơ quan này làm việc riêng rẽ. Sau khi đàm phán, các cơ quan đồng thuận CIO sẽ chỉ đạo điều tra ông Yoon với sự hỗ trợ của cảnh sát, trong khi văn phòng công tố viên sẽ xử lý những vụ án liên quan tới hầu hết cộng sự của tổng thống.

Trong số những cơ quan liên quan, CIO mới nhất và có quy mô nhỏ nhất. CIO được thành lập cách đây 4 năm để chống hành vi tham nhũng của các quan chức cấp cao và thẩm tra quyền lực của công tố viên nhà nước.

Các cơ quan Hàn Quốc liên quan tới vụ điều tra và luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol. Đồ họa: New York Times.

Việc thành lập CIO là một phần nỗ lực cải cách kéo dài nhiều năm, nhưng sự phản đối trong Quốc hội hạn chế quyền lực của cơ quan này. Trong lần bắt giữ bất thành ông Yoon hồi đầu tháng 1, CIO phần nào cho thấy chưa có nhiều kinh nghiệm và đặt ra câu hỏi về khả năng xử lý một nhiệm vụ quan trọng tương tự của cơ quan này.

CIO cũng có một số điểm yếu, như các luật sư của ông Yoon nhấn mạnh CIO không có quyền điều tra một tổng thống đương nhiệm. Ngoài ra, CIO không có quyền truy tố ông Yoon. Sau khi điều tra, CIO phải chuyển vụ án cho văn phòng công tố, cơ quan duy nhất có quyền truy tố tổng thống.

Trong khi đó, các công tố viên đã truy tố một số đồng minh của ông Yoon. Trong nhiều tuyên bố, họ mô tả ông Yoon là người đứng đầu kế hoạch ban bố thiết quân luật.

Cơ quan An ninh Tổng thống (PSS) là bên có nghĩa vụ pháp lý phải bảo vệ tổng thống. PSS từng tái khẳng định lời cam kết bảo vệ ông Yoon với lập luận ông vẫn đang là nhà lãnh đạo duy nhất được bầu. Họ đã chặn nỗ lực bắt giữ ông Yoon của các điều tra viên hồi đầu tháng 1 vừa qua.

Tuy nhiên, các thành viên trong PSS là công chức, nhiều người trong số họ làm việc dưới thời các tổng thống trước đây và có thể không trung thành với ông Yoon. Các điều tra viên và cảnh sát đã gây sức ép buộc họ hợp tác, và PSS không phản kháng quá mạnh mẽ vào ngày 15/1.

Ngoài ra, ông Yoon phải đối mặt với phiên tòa luận tội tại Tòa án Hiến pháp, cơ quan sẽ quyết định phục chức hoặc chính thức cách chức tổng thống. Chuyên gia cho hay Tòa án Hiến pháp có thể sẽ ra phán quyết sớm nhất là vào tháng 2. Tòa án đối mặt với áp lực rất lớn từ công chúng để ra quyết định nhanh chóng nhằm giải quyết tình trạng bế tắc chính trị.

Kết quả từ Tòa án Hiến pháp không ảnh hưởng đến ông Yoon trong các phiên tòa hình sự, và tòa án có thể tiến hành dù tổng thống có mặt hay không. Một số suy đoán cho rằng các luật sư hy vọng nếu tòa án phục chức, các điều tra viên sẽ khó buộc tội ông.

Các điều tra viên hiện tập trung thẩm vấn liệu ông Yoon có phạm tội nổi loạn khi ra lệnh cho quân đội bao vây Quốc hội trong thời gian thiết quân luật. CIO được phép giam giữ ông trong 48 giờ và cần xin lệnh riêng từ tòa án để chính thức bắt giữ tổng thống.