Máy bay không người lái Shahed của Nga, được cho là có thể bay xa đến 2,000 dặm (Ảnh: Arab Union TV)
Ukraine được mô tả là bước vào cuộc chiến tranh với Nga, với các sách lược đối phó tài giỏi, thích nghi với mọi tình huống, và mỗi lúc mỗi thông minh hơn trong các kỹ thuật-chiến thuật, trước một đội quân mạnh hơn mình rất nhiều lần.
Giới quan sát viên đang nhìn thấy Ukraine đang đưa ra các chiến thuật mới mẽ nhằm đối phó lại việc Moscow đang cho mở những đợt không kích ồ ạt bằng máy bay không người lái có tên
Shahed. Điều thú vị là Ukraine đang có cách thức để làm chuyển hướng chúng bay trở lại đất Nga hoặc đi vào không phận của Belarus, vốn được coi là bạn đồng minh của Điện Kremlin. Đây là cách thức hết sức thông minh trước áp lực quân sự ngày càng tăng của quân Nga.
Mới đây, trong một cuộc tấn công vào đêm Chủ nhật hồi đầu tháng 12, Nga đã phóng cả 110 máy bay không người lái
Shahed và các drone tiên phong làm mồi nhử khác vào Ukraine. Có khoảng 52 trong số chúng đã bị các đơn vị phòng không Ukraine cho bắn hạ, trong khi 50 chiếc khác được báo cáo là
"bị mất tích". Nhưng không phải do hệ thống phòng không của Ukraine ngăn chặn bị thất bại, mà trên thực tế là những chiếc máy bay không người lái này đã bị chuyển hướng và không bay đến được mục tiêu đã chỉ định trước.
Cách đối phó mới mẻ này của Ukraine cũng tạo ra một đường lối chiến thuật mới khiến cho các quốc gia đang nghiên cứu việc sử dụng drone cho chiến tranh, cũng phải ghi nhận lại. Các chuyên gia quân sự nhận ra rằng, phía Ukraine đã hack vào hệ thống điều khiển, cho thay đổi các mục tiêu đã được GPS định vị cho những chiếc drone này, khiến cho chúng bị lạc lối và bay về những phương hướng khác, thậm chí còn quay ngược trở lại Nga và ra tay tấn công.
Máy bay không người lái
Shahed, là loại thiết bị bay tối tân có nguồn gốc chuyển giao kỹ thuật từ Iran, mà Nga gọi tên là
Geran-2, được coi là loại vũ khí chiến lược của Nga trong những đợt tấn công gần đây vào Ukraine. Ngay cả cách sử dụng loại drone này để tổ chức những đợt tấn công lớn, cũng là cách mà Bộ Quốc phòng Nga mô phỏng lại việc Ukraine đã hành động trong nhiều tháng qua.
"Máy bay không người lái có hệ thống được cho là có khả năng ngăn chặn nhiễu để bảo đảm không bị chệch lạc hướng. Nhưng những gì mà Ukraine đang thực hiện quả thực là thú vị, họ dễ dàng xâm nhập vào hệ thống điều khiển và tạo những mục tiêu nhắm đến mới cho các máy bay không người lái đang nhận lệnh. Họ có thể tạo ra các tập lệnh mới, ghi đè các lệnh khiến cho chúng lại bay nhắm đến những mục tiêu khác",
Euronews trích dẩn lại lời giải thích của một chuyên gia về drone.
Điều này có thể thực hiện thành công nhờ các chiến thuật can thiệp về chiến tranh điện tử đã được cải thiện mạnh mẽ của Ukraine. Số lượng máy bay không người lái
Shahed hoặc drone mồi nhử nhằm đánh lừa các hệ thống phòng không của Nga phóng đi, được báo cáo
"bị mất tích" do sự can thiệp hửu hiệu cũa Phòng chiến tranh điện tử (EW) từ Ukraine đã tăng lên đáng kể từ tháng 10 đến tháng 11 vừa qua, theo Viện nghiên cứu chiến tranh (
ISW) có trụ sở tại Washington ghi nhận lại.
Trong cuộc tấn công của Nga vào ngày 2/10, Ukraine đã trực tiếp bắn hạ 78 máy bay không người lái trong khi 23 chiếc khác được báo cáo là
"bị mất tích", chiếm 22% trong tổng số 105 chiếc mà Nga cho phóng vào Ukraine trong cuộc tấn công qua đêm.
Hai tháng sau, đợt tấn công với báo cáo có 45% máy bay không người lái của Nga đã bị mất tích từ sự can thiệp của các đơn vị
EW Ukraine. Đây là một phần của hệ thống phòng thủ điện tử mà quân đội Ukraine gọi là
Pokrova, có nghĩa là
"màn che bảo vệ", được cựu tướng Valerii Zaluzhny đặt tên ra khi cuộc chiến hiện đại với drone bắt đầu được cho phổ biến rộng rãi.
"Theo truyền thống của Chính thống giáo, Pokrova ám chỉ một sự kiện vào thế kỷ thứ 10 khi Đức Mẹ Đồng Trinh Maria được cho là đã phủ tấm màn để che chở cho thành phố Constantinople. Vì vậy, người ta có thể thấy tính biểu tượng ở tên gọi này",
Euronews cho biết.
Nhưng vấn đề ở đây, việc thành công trong việc cho điều hướng các máy bay không người lái tấn công vào Ukraine, không phải là hệ thống duy nhất mà Ukraine đang cho sử dụng. Giới chuyên gia quân sự cho biết Kyiv đang chuẩn bị tung ra thêm nhiều phát minh mới trong cuộc chiến tranh được coi như là không cân sức này, với tiêu chuẩn
"ít tốn kém hơn, nhưng có hiệu quả hơn".
"Kyiv cũng có hệ thống cảm biến nhằm phân tán việc truyền đạt số liệu với các loại máy bay không người lái, được phân cấp thấp đến các máy tính bảng cho các nhóm cơ động chống Shahed này, kể cả được trang bị với các xe tải có gắn súng máy có khả năng tiêu diệt các drone này với chi phí rẻ", theo nguồn tin của
Euronews tiết lộ ra.
Điều khiến cho quân Nga bị điên đầu, là ngoài việc khiến cho các loại máy bay không người lái hạ cánh hoặc
"bị mất tích", phía tác chiến điện tử của Ukraine còn có thể chuyển hướng máy bay không người lái của Nga trở lại đất Nga, hoặc trong một số trường hợp là bay đến Belarus, nơi vốn thân cận với Điện Kremlin.
Nhóm giám sát độc lập tên
Dự án Hajun Belarus có nói với
Euronews rằng,
"Các chuyến bay có hệ thống của UAV Nga vào Belarus bắt đầu được tiến hành vào ngày 11/7 và kể từ đó, số lượng máy bay không người lái của Nga bị chuyển hướng vào không phận Belarus đã tăng lên đáng kể hàng tháng. Cụ thể: Tháng 7, có 9 máy bay không người lái, tháng 8, có 12 máy bay không người lái, tháng 9, có 27 máy bay không người lái, tháng 10, có 49 máy bay không người lái, tháng 11, có 151 máy bay không người lái. Trong số đó có 148 máy bay không người lái Shahed".
Dự án Hajun của Belarus đưa tin vào ngày 25/11 nói rằng, có đến 38 máy bay không người lái Shahed của Nga đã xâm nhập vào không phận Belarus vào ngày hôm đó và cả ngày hôm trước nữa, một con số kỷ lục.
Theo
ISW, Belarus đang lên các kế hoạch điều động máy bay phản lực để ứng phó với các hành vi vi phạm không phận, cho thấy Minsk cũng đang bối rối trong việc đón nhận máy bay không người lái của Nga, và chính Moscow cũng đã không lường trước được tác động của sự can thiệp của Ukraine, hoặc đầy sự bất ngờ với Belarus như vậy.
Dự án Hajun của Belarus cho biết theo một nguồn tin riêng, rằng đơn vị trực chiến của Không quân Belarus bắt đầu rơi vào tình trạng bị căng thẳng thường trực, do không phải lúc nào cũng đủ khả năng bay về phía Đông Nam của đất nước khi máy bay không người lái của Nga bị cho điều hướng bay ồ ạt vào Belarus. Và vì không có chứng cứ nào để kết tội phía Ukraine, cũng như những hành động đối phó bị thất bại nên các thông tin chi tiết về những trường hợp này không được cho công bố ra qua các báo cáo chính thức. Chính phía Belarus cũng muốn kiểm soát chặt chẻ mọi tin tức vì không muốn bộc lộ ra cách đối phó yếu kém của mình.
"Vào ngày 3/10, một trong những máy bay không người lái đã bị rơi ở Kalinkavichy. Nó đã được ghi lại qua camera an ninh giám sát và video đã được phát tán trong các phòng chat địa phương của Belarus. Ngày hôm sau, cảnh sát của Alyaksandr Lukashenka đã cho bắt giữ chủ nhân ngôi nhà có camera đã ghi lại cảnh máy bay không người lái đã rơi xuống",
Dự án Hajun của Belarus cho biết thêm.
"Trường hợp này là một ví dụ nữa về cách thức mà chính phủ Belarus đang cố gắng che đậy chủ đề về máy bay không người lái Shahed bằng cách đàn áp che giấu để ít có thông tin bị tiết lộ ra càng tốt", tin này nói thêm.
"Do đó, có mọi lý do để tin rằng có nhiều vụ rơi máy bay không người lái hơn ở Belarus, nhưng lại không có số liệu thống kê chính thức về vấn đề này".
Nhưng tại sao các máy bay không người lái của Nga lại bị đánh lừa và chuyển hướng đến tận Belarus, với đoạn đường bay rất dài? Những chi tiết khám phá về cách thức của phía tác chiến điện tử của Ukraine làm cho mọi người thấy ngạc nhiên, thay vì cho thay đổi định vị một lần, được cho là dễ bị phát hiện ra, các cột mốc vị trí đi đến được thay đổi tuần tự và chậm, đủ để cho trung tâm phóng đi các máy bay không người lái không thể phát hiện ra kịp được để có thế đối phó.
Được biết, Nga đang liên tục cho triển khai các đợt máy bay không người lái Shahed do Iran sản xuất trên bầu trời Ukraine, để đối phó với tình trạng tiêu hao quân số trên chiến địa, đồng thời hi vọng rằng cách cho tiến công ồ ạt này sẽ gây ra thiệt hại lớn cho Ukraine. Thường thì quân Nga cho phóng lên từ 80 đến 100 hoặc thậm chí nhiều hơn máy bay không người lái Shahed, và drone mồi nhử đi kèm để cố tình đánh lạc hướng hệ thống phòng không của Ukraine. Nhưng có vẻ rất nhanh chóng, Kyiv đã tìm ra phương thức ít tốn kém nhất để cho đáp trả hửu hiệu lại.
Chỉ riêng trong tháng 11, Nga đã phóng tổng cộng 347 hỏa tiển cũng như hơn 2,500 máy bay không người lái tấn công loại Shahed vào Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelenskyy cho biết.
Moscow cũng đã ráo riết thực hiện những sự cải tiến đáng kể đối với UAV của mình, nhằm tránh bị phần tác chiến điện tử của Ukraine gây nhiễu và điều chỉnh hướng bay.
"Kể từ khi Shahed bắt đầu được sản xuất tại Nga, các kỹ sư của Moscow đã thực hiện nhiều sự cải tiến khác nhau đối với hệ thống dẫn đường và đầu đạn. Về hệ thống dẫn đường mà họ lắp đặt, hệ thống được gọi là Kometa M, đây là bộ thu GNSS nhằm chống nhiễu", một chuyên gia có giải thích.
"Nhưng trong khi hệ thống này có thể phát hiện ra hành vi gây nhiễu, được coi là hiệu quả nhất hiện nay, thì cách giải quyết nhanh và thông minh từ phía tác chiến điện tử của Ukraine cho thấy họ hoàn toàn có khả năng cao hơn, nhạy bén và tinh vi hơn",
Euronews đưa ra nhận xét.
