Theo như số liệu chính thức cho tổng thống tân cử cử sẽ “kế thừa” một Mêhicô bị tàn phá bởi tình trạng bạo lực gia tăng, với hơn 450.000 vụ giết người và 100.000 người mất tích kể từ năm 2006, cùng với cuộc chiến chống các băng đảng ma túy do cựu tổng thống Felipe Calderón phát động là những thách thức đối với bà Claudia Sheinbaum.
Claudia Sheinbaum sau khi đắc cử tổng thống Mêhicô ở Mexico City, ngày 03/06/2024. © AFP - PEDRO PARDO
Tổng thống tân cử của Mêhicô, bà Claudia Sheinbaum, sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn trong nhiệm kỳ của mình : ngăn chặn nạn buôn bán ma túy, chống nạn bạo lực nhắm vào phụ nữ và ứng phó với tình trạng khẩn cấp về khí hậu.
Bà Claudia Sheinbaum đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 02/06/2024 và sẽ kế nhiệm Andrés Manuel López Obrador vào ngày 01/10, với nhiệm kỳ 6 năm, cho đến năm 2030.
Những ngày cầm quyền đầu tiên của nhà khoa học 61 tuổi sẽ gặp nhiều khó khăn khi cuộc bỏ phiếu được đánh dấu bằng bạo lực chết người, với 2 người thiệt mạng trong các cuộc tấn công vào các điểm bỏ phiếu hôm 02/06. Những vụ sát nhân này đã nâng tổng số ứng cử viên bị sát hại trong chiến dịch vận động tranh cử lên ít nhất 27 người, một con số đáng báo động cho thấy bầu không khí bạo lực đang hoành hành trên toàn quốc. Claudia Sheinbaum cũng sẽ phải đối mặt với những thách thức về kinh tế và khí hậu.
An ninh, thách thức đầu tiên
Theo số liệu chính thức, tổng thống đắc cử sẽ “kế thừa” một Mêhicô bị tàn phá bởi tình trạng bạo lực gia tăng, với hơn 450.000 vụ giết người và 100.000 người mất tích kể từ năm 2006, cùng với cuộc chiến chống các băng đảng ma túy do cựu tổng thống Felipe Calderón phát động. Bất chấp việc người tiền nhiệm Andrés Manuel López Obrador thất bại trong việc kiềm chế bạo lực bằng chính sách “abrazos no balazos” (“ôm chào đón nhau thay vì dùng đạn”), tổng thống tân cử đã cam kết sẽ tiếp tục duy trì chiến lược xuống thang căng thẳng, nhưng sẽ không nhượng bộ các băng nhóm tội phạm.
Một trong những hồ sơ lớn khác đối với bà Sheinbaum là cuộc chiến chống nạn bạo lực nhắm vào phụ nữ, bởi theo dữ liệu của chính phủ Mêhicô, mỗi ngày có 10 phụ nữ và bé gái bị chồng hoặc thành viên trong gia đình giết hại. Phần lớn các vụ sát hại phụ nữ này vẫn được coi là hành vi phạm tội thông thường, bất chấp việc đạo luật đầu tiên về tội giết hại phụ nữ đã được thông qua vào năm 2012. Quyết tâm đấu tranh chống lại vấn nạn này, tổng thống tân cử cam kết sẽ áp dụng đạo luật trên toàn quốc, qua đó bắt buộc tất cả các bang của Mêhicô thực thi.
Gema Kloppe-Santamaria, giáo sư lịch sử Châu Mỹ Latinh tại đại học George Washington, phân tích cho France 24 : “Việc một phụ nữ trở thành tổng thống là một biểu tượng mạnh mẽ và là một bước ngoặt chính trị lớn. Tuy nhiên, mọi người không thể mong đợi bà sẽ cách mạng hóa những vấn đề liên quan đến bạo lực tình dục trên toàn quốc… Những thách thức phía trước là rất lớn và sẽ phải mất nhiều thập kỷ để xử lý.”
Giải quyết tình trạng thâm hụt ngân sách
Tổng thống mãn nhiệm để lại cho bà Sheinbaum một Mêhicô trong tình trạng tài chính mong manh, được đánh dấu bằng mức thâm hụt công lên tới 5% GDP theo ngân sách năm 2024, mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Claudia Sheinbaum sẽ phải kiểm soát được chi tiêu công trong khi phải giải quyết một vấn đề nhức nhối : số phận của Pemex, công ty dầu khí quốc gia bị đè nặng bởi khoản nợ cao nhất thế giới – khoảng 93 tỷ euro tính đến cuối tháng Tư.
Để phục hồi nền kinh tế và thu hút đầu tư, tổng thống tân cử đang nghiên cứu chính sách “nearshoring – gần chính quốc”, một chiến lược di dời một phần những hoạt động sản xuất của các công ty Mêhicô đặt tại châu Á về dọc biên giới với Hoa Kỳ.
Một thách thức lớn khác là bổ sung kho bạc Nhà nước để tài trợ cho các phúc lợi xã hội mà 25 triệu người Mêhicô hiện đang được hưởng, bao gồm cả thanh niên, người già và người khuyết tật. Về mặt tiền tệ, bà Sheinbaum sẽ phải tìm được sự cân bằng ổn định giữa đồng peso với đồng đô la, điều mà tổng thống mãn nhiệm hoan nghênh, cũng như hỗ trợ các nhà xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế Mêhicô.
Chính sách của Claudia Sheinbaum nhiều khả năng sẽ nhận được sự hậu thuẫn của Quốc Hội, với những dự đoán cho thấy đảng Morena của bà cùng với các đồng minh có thể giành được đa số ở cả hai viện, sau cuộc bỏ phiếu diễn ra cùng ngày với cuộc bầu cử tổng thống.
Hoa Kỳ, một đối tác quan trọng cần phải duy trì quan hệ
Tổng thống tân cử Mêhicô sẽ phải đặc biệt chú ý tới mối quan hệ phức tạp với Mỹ. Washington đang kêu gọi nước láng giềng tăng cường nỗ lực ngăn chặn nạn buôn bán fentanyl, một loại thuốc phiện tổng hợp cực kỳ nguy hiểm, gây ra hàng nghìn ca sốc thuốc ở Hoa Kỳ. Để đối phó với bạo lực súng đạn đang hoành hành ở Mêhicô, nước này đã đệ đơn kiện các nhà sản xuất vũ khí của Mỹ, cáo buộc họ phải gián tiếp chịu trách nhiệm về cái chết của nhiều công dân Mêhicô.
Cả hai nước cũng đang phải đối mặt với làn sóng nhập cư bất hợp pháp chưa từng có, với kỷ lục 2,4 triệu vụ bắt giữ do chính quyền Mỹ thực hiện vào năm 2023. Stephanie Brewer, giám đốc Văn phòng Washington ở Châu Mỹ Latinh (Wola), chia sẻ với AFP rằng tổng thống tân cử “phá vỡ chu kỳ này và đặt việc bảo vệ người dân làm trọng tâm”, bằng cách ưu tiên cuộc chiến chống bạo lực và cưỡng đoạt đối với di dân.
Tổng thống Mỹ sắp tới, cho dù là Joe Biden của đảng Dân Chủ hay Donald Trump của đảng Cộng Hòa, đều có ảnh hưởng rất lớn đến mối quan hệ song phương với Mêhicô. Hiệp ước Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), bao gồm Mêhicô, Hoa Kỳ và Canada, sẽ phải được đàm phán lại vào năm 2026.
Alfredo Coutino, giám đốc khu vực Châu Mỹ Latinh tại Moody's Analytics, nói với France 24 : “Mêhicô sẽ phải đối mặt với một thách thức thương mại đáng kể : một mặt, nước này phải giải quyết những bất đồng trong mối quan hệ song phương với Hoa Kỳ, mặt khác, họ phải đàm phán lại hiệp định thương mại ba bên, nhằm tối đa hóa lợi ích cho Mêhicô và loại bỏ những xung đột tiềm ẩn có thể phát sinh từ mối quan hệ thương mại với Trung Quốc.”
Tình trạng khẩn cấp về khí hậu, một vấn đề ưu tiên
Là một nhà khoa học được đào tạo bài bản, Claudia Sheinbaum lên lãnh đạo đất nước trong bối cảnh các vấn đề môi trường ngày càng trầm trọng. Mêhicô đang phải đối mặt với tình trạng hạn hán dữ dội, cháy rừng tàn khốc và nhiệt độ tăng cao đáng lo ngại. Hạn hán đã dẫn đến tình trạng thiếu nước trầm trọng, đe dọa nguồn cung cấp nước cho người dân. Theo một phân tích của Viện Năng lực cạnh tranh Mêhicô, khả năng cung ứng nước tính bình quân đầu người đã giảm 68% kể từ năm 1960.
Dựa trên kinh nghiệm của mình với tư cách là cựu thành viên của Nhóm chuyên gia liên chính phủ về biến đổi khí hậu (GIEC), tổng thống tân cử đã cam kết đầu tư 13,6 tỷ đô la vào năng lượng tái tạo vào năm 2030. Bà tuyên bố : “Chúng tôi sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng.”
Pamela Starr, giáo sư khoa học chính trị và chuyên gia về Mêhicô tại đại học Nam California, nói với AFP : “Bà Sheinbaum sẽ vượt trội so với López Obrador. Bà sẽ khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào năng lượng sạch.”
Trong số những thách thức khác mà Claudia Sheinbaum sẽ phải đối mặt là dự án xe lửa Maya, của người tiền nhiệm. Tuyến đường sắt khổng lồ này, được xây dựng ở phía đông nam đất nước nhằm thúc đẩy du lịch và vận chuyển hàng hóa, đã bị các nhà bảo vệ môi trường chỉ trích mạnh mẽ vì những hậu quả gây ra đối với môi trường. Để giảm thiểu tác động tiêu cực với môi trường, chính phủ tuyên bố đã đưa ra kế hoạch trồng rừng lớn nhất thế giới, với việc trồng cây trên diện tích một triệu ha.
