Theo như lời đã hỏi lại một câu của Tổng thống Mỹ Joe Biden khiến lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình không nói nên lời, sau khi ông Joe Biden tiết lộ, ông Tập Cận Bình từng phàn nàn với ông rằng Hoa Kỳ không công bằng với Trung Quốc.
Tại sao ông Tập im lặng trước câu hỏi của ông Biden?
Ngày 14/5, ông Joe Biden đã tuyên bố áp thuế bổ sung đối với các sản phẩm được nhập khẩu từ Trung Quốc do Bắc Kinh có hành vi thương mại không công bằng. Đồng thời, ông Biden còn tiết lộ, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình từng phàn nàn với ông rằng: Hoa Kỳ không công bằng với Trung Quốc.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden gặp Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình trong hội nghị thượng đỉnh trực tuyến từ Phòng Roosevelt của Nhà Trắng ở Washington, DC, Mỹ vào ngày 15/11/2021. (MANDEL NGAN/AFP via Getty Images)
Khi đó, ông Biden trả lời rằng: "Nếu ông sẵn sàng, chúng ta có thể chơi theo cùng một luật. [Khi các công ty nước ngoài] làm ăn ở Trung Quốc, phía Trung Quốc muốn có 51% quyền sở hữu và buộc phải để phía Trung Quốc có được quyền sở hữu trí tuệ, v.v. Ông muốn tôi làm điều tương tự ở Mỹ không?". Ngay khi ông Biden vừa đặt ra câu hỏi này, ông Tập Cận Bình đã không nói nên lời và im lặng.
Tổng thống Mỹ nói: "Trung Quốc cũng dựa vào các chiến thuật phi cạnh tranh khác. Ví dụ: buộc các công ty Mỹ chuyển giao công nghệ, nếu không họ không thể kinh doanh ở Trung Quốc. Tôi đã quen biết ông Tập từ lâu và ngay từ đầu tôi đã từng nói [như vậy] với ông ấy".
Ông Biden cũng chỉ trích việc chính quyền Trung Quốc cung cấp các khoản trợ cấp lớn cho các công ty của nước này, đó “không phải là cạnh tranh, mà là gian lận”. Sau đó, ông đã công bố mức thuế bổ sung đối với 18 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc. Xe điện, sản phẩm thép và nhôm, cần cẩu cảng, pin mặt trời và một số sản phẩm y tế sẽ bị đánh thuế bắt đầu từ năm nay; còn thuế đối với chất bán dẫn sẽ có hiệu lực từ năm 2025.
Đoạn đối thoại do ông Biden tiết lộ kể trên đã được dư luận đặc biệt chú ý. Mọi người thắc mắc rằng tại sao ông Tập không trả lời ông Biden.
Vào ngày 17/5, ông Lý Hằng Thanh (Li Hengqing), một nhà kinh tế Trung Quốc sống ở Hoa Kỳ, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Epoch Times rằng, sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), họ đã không thực hiện rất nhiều lời hứa. Thay vào đó, chính quyền Trung Quốc đã đầu cơ trục lợi và lợi dụng cộng đồng quốc tế. Ông Tập “biết rất rõ điều này nên không thể trả lời”.
Ông Lý Hằng Thanh nói rằng, người Mỹ thường tin tưởng bạn trước rồi mới xác minh. Một khi họ phát hiện ra bạn lừa dối họ thì chuyện sẽ rắc rối.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai cho biết trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng cùng ngày rằng, việc tăng thuế đối với Trung Quốc là phù hợp với yêu cầu của Tổng thống Biden và được đưa ra sau cuộc điều tra về hoạt động thương mại của Trung Quốc, căn cứ theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại Mỹ năm 1974. Bà Tai nói rằng, mức thuế này mang tính "chiến lược", làm như vậy không phải nhằm hạn chế sự phát triển của Trung Quốc mà là để đảm bảo cạnh tranh công bằng và bảo vệ lợi ích của người lao động Mỹ.
Ông Lý Hằng Thanh cho rằng, con số 18 tỷ USD mà ông Biden áp lên hàng hóa Trung Quốc vẫn là một số tiền nhỏ so với hơn 540 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ mỗi năm. Tuy nhiên, điều này lại mang “ý nghĩa biểu tượng” rất lớn và có thể làm mẫu cho các đồng minh khác, dự kiến Liên minh Châu Âu (EU) sẽ sớm noi theo.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Nhà Trắng vào ngày 20/5/2024 ở Washington, DC, Mỹ. (Anna Moneymaker/Getty Images)
Khi ông Biden tuyên bố tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, ông cũng đã chính thức tán thành các chính sách của Tổng thống Trump và duy trì mức thuế đối với hàng hóa trị giá hơn 300 tỷ USD của Trung Quốc.
Khi ông Biden áp thuế 100% lên xe điện Trung Quốc, ông Trump nói ông Biden làm vậy là rất tốt nhưng lẽ ra nên làm từ 4 năm trước.
Sau khi Trung Quốc gia nhập WTO, họ đã bán phá giá hàng hóa giá rẻ được chính phủ trợ cấp ra thị trường quốc tế, phá hủy trật tự và quy tắc của thị trường quốc tế, mang đến “cú sốc Trung Quốc” cho thế giới.
Ông Lý Hằng Thanh cho rằng, có nhiều vấn đề trong thương mại Mỹ - Trung và các khía cạnh khác. Ví dụ, chính quyền Trung Quốc không tuân thủ hiệp định thương mại đã ký với Hoa Kỳ; các công ty Trung Quốc đã gian lận tài chính và sau đó niêm yết ở Hoa Kỳ, nhưng lại không cung cấp thông tin tài chính và hoạt động liên quan; chính quyền Trung Quốc cũng tham gia vào hành vi làm giả dữ liệu nên không có dữ liệu đáng tin cậy; Bắc Kinh còn đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ, v.v.
Để giảm bớt những bất công lâu dài trong trao đổi kinh tế Mỹ - Trung và bảo vệ lợi ích của Mỹ, ông Trump đã chọn công cụ tăng thuế, khiến Trung Quốc trở tay không kịp.
Ông Lý Hằng Thanh cho rằng, trong số các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Trump, có rất nhiều quan chức nòng cốt hiểu rất rõ về chính quyền Trung Quốc và họ chủ trương phản ứng cứng rắn với Bắc Kinh. Trong số đó, Ngoại trưởng Mike Pompeo được coi là đã đóng vai trò lớn trong việc xây dựng chính sách về Trung Quốc.
Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo làm chứng trong phiên chất vấn trước Ủy ban Đặc biệt của Hạ viện Hoa Kỳ về Cuộc cạnh tranh Chiến lược giữa Hoa Kỳ và Đảng Cộng sản Trung Quốc trên Đồi Capitol vào ngày 30/1/2024 ở Washington, DC, Mỹ.(Alex Wong/Getty Images)
Vào tháng 7/2020, ông Pompeo có bài phát biểu với nhan đề “Trung Quốc dưới thời Đảng Cộng sản [Trung Quốc] và Tương lai của Thế giới Tự do” tại Thư viện Tổng thống Richard Nixon ở Mỹ: “Trung Quốc không phải là một quốc gia bình thường. Nếu thế giới tự do không thay đổi cách tiếp cận với Trung Quốc, Trung Quốc sẽ thay đổi chúng ta". Ông Pompeo kết luận bằng cách trích dẫn lời của Tổng thống Nixon: "Thế giới sẽ không an toàn cho đến khi Trung Quốc có sự thay đổi; bây giờ, luận điểm của ngài ấy cần do chúng ta thực hiện".
Vào tháng 3/2023, ông Pompeo nói trong một cuộc phỏng vấn với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc là mối đe dọa lớn hơn Đức Quốc xã và lãnh đạo của đảng này là người nguy hiểm nhất thế giới.
Trước khi ông Pompeo tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức vào ngày 20/5 với tư cách cá nhân, khi nói về vấn đề eo biển Đài Loan, ông đã nói rằng "ông Tập Cận Bình là một nhà độc tài độc ác".
Chính sách thương mại với Trung Quốc của ông Trump và ông Biden
Khi ông Biden tranh cử tổng thống Mỹ, ông đã chỉ trích gay gắt chính sách của ông Trump là tấn công thương mại Trung Quốc; nhưng sau khi nhậm chức, ông Biden đã phải tiếp tục chính sách thương mại này và không ngừng leo thang cuộc chiến thương mại với Bắc Kinh.
Mùa thu năm nay, ông Trump và ông Biden sẽ một lần nữa đối đầu trong cuộc tổng tuyển cử. Các vấn đề như thuế quan và các biện pháp trừng phạt Trung Quốc có thể sẽ lại trở thành một trong những trọng tâm của cuộc tranh luận về chính sách.
Ông Trump đã hứa rằng nếu tái đắc cử vào năm 2025, ông sẽ áp đặt các hạn chế mới và cứng rắn để cấm người Trung Quốc sở hữu các loại tài sản của Mỹ, cấm người Mỹ đầu tư vào Trung Quốc và dần áp dụng lệnh cấm nhập khẩu các mặt hàng chủ chốt như thiết bị điện, thép, dược phẩm… do Trung Quốc sản xuất.
Ông Trump cho biết nếu tái đắc cử, ông sẽ áp thuế hơn 60% đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc. Con số này cao hơn nhiều so với mục tiêu ông đặt ra khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung bắt đầu vào năm 2018.
Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vào ngày 20/5/2024 ở thành phố New York, Mỹ. (Mark Peterson - Pool/Getty Images)
Trên cơ sở kế thừa chính sách tăng thuế từ thời ông Trump, ông Biden cho biết sẽ áp đặt các hạn chế xuất khẩu nguyên liệu sản xuất chip và chất bán dẫn của Mỹ sang Trung Quốc. Ngoài ra, ông Biden còn tập trung vào các dự án năng lượng xanh và tìm cách hợp tác với các đồng minh để đối đầu với Bắc Kinh trong lĩnh vực này. Các biện pháp tăng thuế mới được công bố đối với hàng hóa Trung Quốc cũng đã phản ánh các chính sách trong tương lai của ông Biden.
Vào ngày ông Biden tuyên bố áp thuế 18 tỷ USD đối với hàng hóa Trung Quốc, ông Trump đã hỏi ông Biden trước giới truyền thông: "Ông đã ở đâu trong ba năm qua?".
Ông Trump chỉ ra rằng, ngoài xe điện, chính quyền của ông Biden cũng phải tăng thuế đối với các phương tiện khác do Trung Quốc sản xuất, cũng như các sản phẩm khác. Bởi vì "Trung Quốc đang ăn bữa trưa của chúng ta, và đối phương muốn làm nhiều thứ hơn là chỉ ôtô điện”.
Vào ngày 16/5, ông Trump đã nói về chuyến thăm Bắc Kinh của Tổng thống Nga và cho rằng “cuộc gặp Putin - Tập” là nhằm "phá hoại": "Họ cùng nhau lên kế hoạch, liên hợp và tụ lại một chỗ để gây thiệt hại". Ông Trump còn nói, xét từ bài phát biểu của ông Tập, ông ấy hoàn toàn mong đợi sẽ chiếm được Đài Loan.
