Năm 2025, các nhà nghiên cứu trên toàn cầu đã vào cuộc điều tra để tìm ra câu trả lời cho những bí ẩn chưa có lời đáp đã tồn tại từ hàng thập kỷ đến hàng thế kỷ qua. Những phát hiện này đã mang đến những cách hiểu mới về quá khứ.
Dưới đây là một số bí ẩn lịch sử đã được giới khoa học gia giải đáp trong năm 2025, theo danh sách do đài CNN tổng kết.
Một xác ướp bí ẩn
Một vụ rò rỉ nước trong hầm mộ đã giúp tiết lộ danh tính của một thi thể được bảo quản tốt bất thường, được lưu giữ trong một nhà thờ ở một ngôi làng hẻo lánh ở Áo từ những năm 1700.
Với làn da và mô còn nguyên vẹn, thi thể này đã được ướp xác. Nó được cho là thi thể của một giáo sĩ thế kỷ 18. Từ khi được phát hiện, thi thể này đã làm nảy sinh nhiều suy đoán về khả năng chữa bệnh và thậm chí cả tin đồn bị đầu độc.
Các nhà khoa học đã thực hiện chụp CT, phân tích mẫu xương và mô, và xác định niên đại bằng phương pháp carbon phóng xạ. Theo đó, họ xác định hài cốt này thuộc về Franz Xaver Sidler von Rosenegg, một quý tộc từng là tu sĩ trước khi trở thành linh mục quản xứ tại nhà thờ St. Thomas am Blasenstein.
Xác ướp bí ẩn được nghiên cứu - Ảnh: Andreas Nerlich
Nhóm nghiên cứu không chỉ phát hiện ra một phương pháp ướp xác chưa từng được ghi nhận trước đây là nguyên nhân khiến thi hài vị giáo sĩ bị khô quắt lại, mà còn đưa ra một giả thuyết mới về cái chết của ông và giải mã bí ẩn về một vật thể bằng thủy tinh được tìm thấy bên trong hài cốt.
Chiếc tàu từ hư không
Chiếc tàu Hjortspring, hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch ở thủ đô Copenhagen, từ lâu đã là một con tàu có nguồn gốc bí ẩn.
Các nhà khảo cổ học lần đầu tiên khai quật được con tàu gỗ này từ một đầm lầy trên đảo Als của Đan Mạch vào những năm 1920, hơn 2.000 năm sau khi nó bị chìm. Con tàu chất đầy vũ khí, cho thấy nó đã chở các chiến binh với ý định tấn công hòn đảo.
Cho đến nay, không có manh mối nào về nguồn gốc của con tàu hoặc người trên tàu.
Chiếc tàu Hjortspring - Ảnh: Đại học Lund
Một phân tích mới về các vật liệu của con tàu cho thấy nó đã đi xa hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, cho thấy đây là một cuộc tấn công có thể đã được lên kế hoạch từ trước. Một dấu vân tay người đã được tìm thấy trong cặn nhựa đường phát hiện trên tàu có thể cung cấp một liên kết trực tiếp đến một trong những thành viên thủy thủ đoàn của con tàu.
“Dấu vân tay rất hiếm gặp ở thời kỳ đó và ở khu vực này” - tác giả chính của nghiên cứu - Mikael Fauvelle - Phó giáo sư và là nhà nghiên cứu tại khoa khảo cổ học và lịch sử cổ đại tại Đại học Lund ở Thụy Điển cho biết. Vị chuyên gia này nhận định: “việc tìm thấy một dấu vân tay trên một con tàu độc đáo như vậy là vô cùng đặc biệt”.
Nhầm lẫn trong kỷ băng hà
Hơn 14.000 năm trước, hang của hai con chó non cái ở miền bắc Siberia bị sụp khiến chúng bị mắc kẹt, biến chúng thì những xác ướp động vật có tên “Những chú chó con Tumat”, được cho là cặp chó chị em, đã được khai quật riêng biệt vào năm 2011 và 2015.
Những chú chó con được bảo quản tốt đến mức chúng vẫn còn phủ đầy lông và dấu vết của bữa ăn cuối cùng vẫn còn trong dạ dày của chúng. Các nhà nghiên cứu từng cho rằng chúng có thể là những con chó nhà được thuần hóa từ thời kỳ đầu hoặc là những con sói được thuần hóa sống gần con người.
Nhưng một nghiên cứu mới phân tích dữ liệu di truyền và dấu hiệu hóa học cho thấy những chú chó con Tumat là những con sói con chưa từng tiếp xúc với con người.
Nghiên cứu này đang làm sáng tỏ sự phức tạp xung quanh việc xác định thời điểm chó được thuần hóa và bắt đầu sống chung với con người.
Xác ướp của cặp chó sói được phân tích - Ảnh: Đại học North-Eastern Federal
Một đội quân bất hạnh
Khi Napoleon Bonaparte xâm lược Nga vào năm 1812, hoàng đế Pháp đã dẫn đầu một đội quân hơn nửa triệu người.
Sáu tháng sau, một phần nhỏ binh lính của ông - ước tính hàng chục nghìn người - đã trở về Pháp sau một cuộc rút lui bắt buộc. Giới nghiên cứu cho rằng sự kết hợp của sự khắc nghiệt của chiến trận, nạn đói, cái lạnh và dịch bệnh thương hàn được coi là những yếu tố gây ra tổn thất nặng nề và bi thảm cho hàng trăm nghìn người. Thế nhưng, những bằng chứng di truyền đã gợi ý những thủ phạm mới.
“Trước đây, chúng ta chỉ nghĩ rằng có một bệnh truyền nhiễm đã tàn phá đội quân của Napoleon – đó là bệnh thương hàn” - tác giả chính của nghiên cứu, Rémi Barbieri, một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Tartu của Estonia cho biết.
Chiếc răng dùng để phân tích ADN đội quân bất hạnh của Napoleon - Ảnh: European Commission
Tuy nhiên nhóm của Barbieri đã phát hiện ra những mầm bệnh chưa từng được biết đến trước đây, đó là các loại vi khuẩn Salmonella enterica và Borrelia recurrentis trong răng của những binh sĩ tử trận. Các loại vi khuẩn này lần lượt gây ra bệnh thương hàn và sốt tái phát do chấy, và có thể chúng đã góp phần gây ra cái chết của các binh sĩ.
Những phát hiện đáng chú ý khác
Năm nay, các nhà khoa học cũng đã đưa ra câu trả lời cho những câu hỏi hóc búa khác bao gồm:
- Xác định được ngọn núi lửa bí ẩn đã phun trào dữ dội đến mức làm Trái đất nguội đi vào năm 1831.
- Khám phá về nguồn gốc của khoai tây hiện đại. Củ khoai tây dường như đã tiến hóa từ một loại cà chua dại cách đây hàng triệu năm.
