|
Công nghệ ngày càng phát triển hiện đại, cơ chế bảo mật ngày càng chặt chẽ, nghiêm ngặt hơn. Các hệ điều hành di động ngày nay, đặc biệt là Android và iOS đã được tăng cường bảo mật bằng hàng loạt công nghệ bảo mật mạnh mẽ, từ mã hóa thiết bị đến xác thực đa yếu tố (MFA), khiến việc xâm nhập bằng cách thử lần lượt mọi mật khẩu (brute-force) gần như bất khả thi.
Chính vì vậy, thay vì tấn công trực tiếp vào hệ thống, tin tặc ưu tiên nhắm vào con người - mắt xích yếu nhất. Các cuộc tấn công phi kỹ thuật (social engineering), đặc biệt là lừa đảo trực tuyến (phishing), ngày càng phổ biến, đánh vào sự bất cẩn của người dùng để đánh cắp thông tin đăng nhập hoặc mã OTP.
Tuy nhiên, ngay cả khi bạn đã cẩn thận, nguy cơ điện thoại bị xâm nhập vẫn tồn tại. Điều quan trọng là nhận diện kịp thời các dấu hiệu bất thường cho thấy thiết bị có thể đã bị can thiệp. Nếu điện thoại của bạn có những dấu hiệu này, có thể nó đã bị hack:
Ứng dụng lạ hoặc quảng cáo bật lên liên tục
Nếu trên điện thoại bỗng xuất hiện một ứng dụng kỳ lạ mà bạn không nhớ đã từng cài, đó là dấu hiệu cảnh báo quan trọng. Bạn cần chú ý ngay lập tức, vì đây có thể là biểu hiện đầu tiên của việc thiết bị bị cài phần mềm độc hại.
Android nổi tiếng vì khả năng tùy biến cao và cho phép cài ứng dụng từ nhiều nguồn khác nhau, không chỉ riêng Cửa hàng Play. Điều này đem lại sự linh hoạt cho người dùng, nhưng đồng thời cũng khiến Android dễ trở thành mục tiêu của các ứng dụng độc hại hơn so với iOS.
Có hai dạng mã độc phổ biến nhất trên điện thoại:
- Phần mềm quảng cáo (adware): Liên tục hiển thị pop-up và kiếm tiền từ lượt xem hoặc nhấp của bạn, gây khó chịu và ảnh hưởng đến việc sử dụng.
- Trojan: Nguy hiểm hơn nhiều vì có thể âm thầm đánh cắp dữ liệu cá nhân như mật khẩu, tin nhắn hay thông tin ngân hàng.
Dù là loại nào, khi thấy ứng dụng đáng ngờ, bạn nên gỡ bỏ ngay lập tức.
Trên Android, hãy nhấn giữ biểu tượng ứng dụng → chọn Thông tin ứng dụng để xem nguồn cài đặt. Nếu ứng dụng không đến từ Cửa hàng Play, khả năng cao nó được tải từ nguồn không an toàn.
Bạn cũng có thể dùng tính năng bảo mật Google Play Protect để quét mã độc bằng cách vào Cửa hàng Play → Ảnh đại diện → Play Protect → Quét.
Thiết bị chậm, nóng máy hoặc hao pin bất thường
Không phải phần mềm độc hại nào cũng gây ồn ào bằng quảng cáo bật lên. Nhiều loại được thiết kế để hoạt động âm thầm, ẩn sâu trong hệ thống, khiến bạn khó phát hiện. Một ví dụ điển hình là mã độc đào tiền điện tử (cryptojacking). Trước đây, dạng tấn công này chủ yếu xuất hiện trên máy tính, nhưng hiện đã có nhiều trường hợp ghi nhận trên điện thoại Android.
Mục đích của loại mã độc này không phải đánh cắp dữ liệu, mà là lén sử dụng sức mạnh xử lý của điện thoại để đào tiền mã hóa. Vì hoạt động liên tục ở chế độ nền, nó khiến thiết bị trở nên chậm, nóng bất thường dù bạn không chạy ứng dụng nặng.
Một dấu hiệu khác dễ nhận ra là pin tụt nhanh bất thường. Nếu bạn đã đóng toàn bộ ứng dụng mà điện thoại vẫn nóng lên hoặc pin giảm mạnh, đó là lúc bạn nên nghi ngờ. Để kiểm tra, hãy vào Cài đặt → Pin để xem ứng dụng nào đang tiêu thụ nhiều năng lượng. Nếu xuất hiện tên ứng dụng lạ hoặc dịch vụ chạy nền không rõ ràng, rất có thể máy đã bị cài mã độc.
Không chỉ cryptojacking, các loại phần mềm gián điệp và keylogger (ghi lại thao tác của người dùng) cũng liên tục chạy ngầm, sử dụng tài nguyên hệ thống và gây hao pin.
Bạn cũng nên kiểm tra mức tiêu thụ dữ liệu di động. Những đợt tăng đột biến dữ liệu bất thường có thể cho thấy điện thoại đang âm thầm gửi thông tin về máy chủ của kẻ tấn công, một dấu hiệu quan trọng cho thấy thiết bị đã bị xâm nhập.
Tin nhắn lạ hoặc yêu cầu đăng nhập bất thường
Lừa đảo trực tuyến vẫn là cách tấn công phổ biến và khiến nhiều người mắc bẫy. Hacker thường gửi email hoặc tin nhắn SMS có gắn đường link dẫn đến những trang web trông rất giống trang chính thức, rồi dụ bạn tự nhập mật khẩu hoặc thông tin cá nhân.
Ở giai đoạn này, điện thoại của bạn chưa bị nhiễm mã độc, nhưng việc liên tục nhận được những tin nhắn hoặc email đáng ngờ là dấu hiệu cho thấy bạn đang trở thành mục tiêu tấn công.
Nguyên tắc an toàn nhất là không nhấp vào bất kỳ đường link nào hay tải tệp đính kèm từ nguồn bạn không hoàn toàn tin tưởng. Các dịch vụ như Gmail hiện đã làm khá tốt trong việc chặn email rác và cảnh báo liên kết nguy hiểm, nhưng bạn vẫn nên cẩn trọng nếu người gửi không quen biết.
Một dạng lừa đảo tinh vi hơn là lừa đảo qua email hoặc tin nhắn được nhắm mục tiêu cụ thể (spear phishing). Trong trường hợp này, tin nhắn có thể được viết rất tự nhiên, thậm chí giả danh người quen, khiến nạn nhân dễ bị mất cảnh giác.
Bật xác thực hai yếu tố (2FA) là cách quan trọng để ngăn ai đó đăng nhập trái phép, ngay cả khi mật khẩu của bạn bị lộ. Tuy nhiên, 2FA không phải là “lá chắn tuyệt đối”. Một số hệ thống chỉ yêu cầu bạn bấm “Cho phép” hoặc “OK” để xác nhận đăng nhập, và hacker có thể lợi dụng điều này để lừa bạn chấp thuận yêu cầu mà bạn không hề thực hiện.
Vì vậy, hãy đặc biệt chú ý: nếu điện thoại xuất hiện yêu cầu xác thực mà bạn không chủ động tạo ra, hãy từ chối ngay lập tức. Đây là lớp phòng vệ quan trọng giúp bạn tránh rơi vào bẫy của kẻ gian.
Hành động khi nghi ngờ điện thoại bị hack?
- Nếu điện thoại đột ngột tụt pin nhanh, chạy chậm bất thường, liên tục hiện quảng cáo, xuất hiện ứng dụng lạ hoặc yêu cầu đăng nhập liên tiếp, rất có thể thiết bị của bạn đã bị hack.
Hãy xóa các ứng dụng đáng ngờ và đổi ngay mật khẩu các tài khoản quan trọng. Đồng thời, bạn cũng nên kiểm tra lại toàn bộ thiết bị để chắc chắn không có phần mềm lạ đang âm thầm theo dõi.
- Về mức độ an toàn, iPhone thường khó bị tấn công hơn nhờ hệ sinh thái đóng của Apple. Ngược lại, Android linh hoạt hơn nên khả năng cài đặt ứng dụng từ nguồn ngoài cũng cao hơn, kéo theo nhiều rủi ro bảo mật.
Dù tính năng Google Play Protect giúp cảnh báo phần mềm độc hại, người dùng Android vẫn nên cài thêm ứng dụng diệt virus uy tín để quét toàn diện, từ ứng dụng, tệp tin đến dữ liệu duyệt web.
- Hãy luôn cập nhật hệ điều hành. Các phiên bản Android hoặc iOS cũ thường dễ bị khai thác lỗi bảo mật. Bạn có thể kiểm tra cập nhật bằng cách vào:
Đối với thiết bị Android: Cài đặt > Hệ thống > Cập nhật hệ thống.
Đối với thiết bị iOS: Cài đặt > Cài đặt chung > Cập nhật phần mềm.
Nếu đã thử mọi cách nhưng vẫn cảm thấy thiết bị không an toàn, phương án triệt để nhất là khôi phục cài đặt gốc. Thao tác này sẽ xóa toàn bộ dữ liệu và ứng dụng, đưa thiết bị về trạng thái ban đầu./.
|
|
