B61-13 - Bom hạt nhân thế hệ mới của Mỹ

[Romano]

Ngày 20/5/2025, tại Nhà máy Amarillo, bang Texas, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ (DOE) Chris Wright đã thông báo, dự án sản xuất bom hạt nhân thế hệ mới B61-13 hoàn thành trước tiến độ gần 1 năm.

B61-13 sẽ thay thế cho bom B61-7

Theo DOE, vào tháng 5/2010, Cơ quan An ninh Hạt nhân Quốc gia Mỹ đã yêu cầu Quốc hội cấp 40 triệu USD để thiết kế lại bom hạt nhân để trang bị cho máy bay Lockheed Martin F-35 Lightning II (F-35) vào năm 2017. Phiên bản bom mới này có tên Mod 12. 400 quả Mod 12 sẽ được sử dụng bởi thế hệ máy bay chiến thuật (như F-35) và máy bay chiến lược (như B-2) có cấu trúc đuôi nằm ở phía sau máy bay (TSA) giúp máy bay đạt độ chính xác cao khi dùng đạn tấn công trực tiếp. Việc chế tạo 400 vũ khí mới dự kiến sẽ tốn hơn 10 tỷ USD, trung bình mỗi quả B61-12 có giá khoảng 28 triệu USD.

Năm 2020, B61-12 hay bom hạt nhân dẫn đường đã được đưa vào sử dụng. Phòng thí nghiệm quốc gia Sandia đã tạo ra quả bom "mới" theo sơ đồ vỏ mới, từ "gói vật lý" cũ W61-4 có công suất 45 kt. Tổng cộng, 61 thiết bị W4-1960 đã được sản xuất, 200 trong số đó dưới dạng bom trên không B61-4 đang được sử dụng trong lực lượng hàng không chiến thuật, phần còn lại được lưu trữ trong các kho của DOE. Tổng cộng, đến 2025, có 4 "gói vật lý" W500-61 đã được lên kế hoạch sử dụng để sản xuất số lượng bom B61-12 tương ứng.

B61-12 được dẫn đường, hiệu chỉnh và có độ chính xác cao, được trang bị khối hệ thống dẫn đường vệ tinh quán tính tương tự như bom dẫn đường JDAM. Một phần đuôi mới có bánh lái cũng đã được lắp đặt, giúp loại bỏ hệ thống dù cũ và để đưa bom B61-12 vào khoang vũ khí bên trong của máy bay chiến đấu F-35. Trọng lượng của bom hàng không B61-12 là 375 kg, chiều dài 3,56m, đường kính thân 330mm. Nếu CEP của bom điều khiển B61-4 cũ khi được thả từ máy bay ném bom B-52 ở độ cao trung bình là 180 mét, thì bom trên không mới có thể bắn trúng mục tiêu với độ chính xác (CEP) lên tới 30 mét.

Việc sản xuất bom LPU B61-12 đã hoàn thành vào ngày 18/12/2024. Cũng trong năm 2024, NNSA đã thông báo kết thúc sản xuất các thiết bị mô phỏng được sử dụng để đào tạo và cấp chứng nhận cho không quân trước khi giao đạn thực tế.

Những cải tiến điểm nhấn của bom B61-13

Theo Bộ trưởng Chris Wright, việc bàn giao sớm B61-13 không chỉ là một cột mốc kỹ thuật mà nó còn là một tuyên bố chính trị và quân sự cụ thể trong bối cảnh các thỏa thuận kiểm soát vũ khí suy yếu cùng các mối đe dọa địa chính trị lan rộng, và các đồng minh NATO ngày càng lo ngại về an ninh khu vực. B61-13, hay B61 Mod 13 sẽ được đưa vào sử dụng cùng bom B61-12, loại bom hạt nhân rơi tự do có điều khiển có thể được sử dụng bởi cả máy bay chiến đấu chiến thuật lẫn máy bay ném bom chiến lược. B61-13 là phiên bản có năng suất cao hơn của B61-12, thay thế cho bom B61-7 cũ trước đây và là biến thể có năng suất cao nhất của dòng bom B61. Tất cả các cải tiến được thực hiện đối với bom B61-12, bao gồm cả chế độ bay có hướng dẫn để tăng độ chính xác và các biện pháp an toàn và chống phá hoại tiên tiến hơn.

Dòng bom B61 là loại vũ khí hạt nhân lâu đời nhất với những cải tiến và hiện đại hóa khiến chúng trở thành những loại vũ khí tiên tiến nhất trong tương lai gần. Vì vậy mà tiến độ phát triển và sản xuất B61-13 đã được ưu tiên hàng đầu, tiến độ nhanh hơn dự kiến.

Ban đầu, NNSA dự kiến phát triển Giai đoạn 1 Chương trình kéo dài tuổi thọ B61 Mod 13 (LEP) vào năm 2037 để có vũ khí đầu tiên vào năm 2050, nhưng năm 2023, các kế hoạch đã được thay đổi, chuyển sang sản xuất một loại bom trọng lực mới tương tự như B61-12, nhưng có sức công phá cao hơn B61-7, thế hệ bom mới này được ra đời và được đặt tên là B61 Mod 13.

Theo kế hoạch, cứ mỗi B61-13 được sản xuất, sẽ có ít hơn một B61-12 được sản xuất, do đó không làm tăng số lượng bom B61. Vì vậy chỉ có "vài chục" quả B61-13 có thể được ra lò. Quả bom mới sẽ được máy bay B-21 Raider mang theo, còn kế hoạch triển khai cho F-35 chỉ là tình thế hoặc mang tính dự phòng.

Triển vọng của bom B61-13

Mặc dù Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ cáo buộc B61-13 là "bom chính trị", ra đời để loại bỏ bom hạt nhân B83-1, nhưng thực tế B61-13 là loại bom tiên tiến nhất hiện nay. B61-13 dựa trên hệ thống vũ khí hạt nhân W61-7 đã lỗi thời, nhưng được bổ sung thêm tính năng an toàn và kiểm soát tương tự như trên bom B61-12, đặc biệt là cải tiến cụm đuôi. B61-13 sẽ có cùng sức công phá tối đa là 360 kiloton như B61-7 cũ và sẽ cao hơn đáng kể so với sức công phá tối đa là 61 kiloton của B12-50 chiến thuật.

B61-13 được thiết kế riêng cho máy bay ném bom chiến lược B-21 và có thể tiếp tục cung cấp năng lượng cho máy bay B-2 trong một thời gian trước khi loại biên. Cơ sở quân sự cho loại bom B61-13 mới rất khó xác định từ các nguồn tin công khai, mặc dù có vẻ như nhiệm vụ của quả bom này là phá hủy các mục tiêu ở khu vực rộng lớn (thành phố) và có thể là một số mục tiêu kiên cố dưới lòng đất. Tuy nhiên bom B61-13 đã được Bộ trưởng Chris Wright ca ngợi: “Nó tạo ra khả năng răn đe trong một kỷ nguyên đầy biến động. Thành tựu này chứng minh sức mạnh của Mỹ đối với cả đối thủ lẫn đồng minh của chúng ta".

Mỹ muốn duy trì số lượng B61-13 đủ để thay một phần kho bom trên không B61-12 nhưng lại có công suất cao hơn trước khi loại bỏ một phần bom "chiến lược" năng suất trung bình B61-7 và hoàn toàn thay cho bom B83 năng suất cao. Và B61-12 sẽ được triển khai rộng rãi cùng với các máy bay chiến thuật có khả năng mang vũ khí hạt nhân như F-35A hay loại cũ như F-16C.

Dòng bom B61, từ "kho vũ khí hạt nhân phi chiến lược" của Mỹ từ lâu đã được triển khai ở nước ngoài dưới sự chỉ huy của NATO như một phần của chương trình "trao đổi hạt nhân", được bố trí sẵn để máy bay đồng minh thả bom như một phần trong kế hoạch chiến tranh chung của NATO. Các căn cứ gồm Volkel ở Hà Lan, Aviano và Ghedi ở Ý, Incirlik ở Thổ Nhĩ Kỳ, Buchel ở Đức và Kleine Brogel ở Bỉ.