Elon Musk đang làm nhiệm vụ cắt giảm chi phí cho Tổng thống Donald Trump và ngày càng dấn sâu vào chính trị. Những điều này này dường như đang khiến Musk không còn quan tâm đến Tesla trong thời điểm đầy thách thức đối với hãng xe điện này.
Doanh số xe của Tesla đã giảm 1% trong năm ngoái, trong khi thị trường xe điện toàn cầu lại tăng trưởng 25%. Tuy nhiên, Musk vẫn bình chân như vại khi chưa đưa ra bất kỳ phản ứng nào về sự sụt giảm này cũng như chưa có kế hoạch cụ thể nào để thúc đẩy doanh số.
Ngoài ra, Tesla từng tuyên bố sẽ sản xuất một mẫu xe có giá cả phải chăng hơn trong năm nay, nhưng đến nay vẫn chưa có thông tin chi tiết. Trước đây, Musk thường dành nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, để quảng bá các mẫu xe mới trước khi chúng chính thức được ra mắt.
Kể từ sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, Musk đã dành phần lớn thời gian ở Washington và tại nhà riêng của Tổng thống Trump ở Florida, thay vì ở Austin, Texas, nơi đặt trụ sở chính và một nhà máy của Tesla, hay ở khu vực Vịnh San Francisco, nơi hãng có một nhà máy và các văn phòng kỹ thuật.
Trong khoảng một thập kỷ qua, Tesla đã chuyển mình từ một công ty khởi nghiệp đứng trên bờ vực sụp đổ trở thành một thế lực làm thay đổi ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Công ty đã bán ra hàng triệu chiếc xe điện và thu về lợi nhuận khổng lồ, buộc các hãng xe có tên tuổi khác phải đầu tư hàng tỷ USD để bắt kịp. Thành công của Tesla cũng được thể hiện qua giá cổ phiếu tăng vọt, giúp Musk trở thành người giàu nhất thế giới. Tuy nhiên, các nhà đầu tư và chuyên gia phân tích cho rằng dường như Musk đang mất dần hứng thú với công việc phát triển, sản xuất và bán xe.
Điều này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng không chỉ đối với Tesla mà còn với toàn bộ ngành công nghiệp ô tô, nơi đang tạo việc làm cho hàng triệu người trên toàn thế giới.
Ngay cả trước khi gia nhập chính quyền của Tổng thống Trump, việc Elon Musk điều hành nhiều công ty cùng lúc đã khiến các nhà đầu tư và chuyên gia quản trị doanh nghiệp đặt câu hỏi liệu ông có đang ôm đồm quá nhiều hay không. Ngoài Tesla, Musk còn kiểm soát và điều hành SpaceX, mạng xã hội X, xAI (chuyên phát triển trí tuệ nhân tạo), và còn tham vọng đưa người lên sao Hỏa.
Một vài ý kiến đề xuất rằng Musk nên tiếp tục giữ vị trí trong hội đồng quản trị Tesla nhưng nhường lại vai trò điều hành cho một CEO toàn thời gian. Đây không phải là một yêu cầu quá đáng, mà đơn giản đây chỉ là mô hình quản trị doanh nghiệp cơ bản tại Mỹ. Nhiều chuyên gia về quản trị doanh nghiệp nhận xét rằng, có rất ít giám đốc điều hành (nếu không muốn nói là chưa có ai) đảm nhiệm cùng lúc nhiều trọng trách như Musk. Dù một số công ty của Musk có thể hưởng lợi từ mối quan hệ của ông với tổng thống, nhưng rất khó để tránh khỏi những xung đột giữa lợi ích thương mại và chính trị, có thể gây tổn hại đến Tesla và các doanh nghiệp khác của ông.
Trước đây, Musk và hội đồng quản trị Tesla đã bảo vệ cách ông quản lý công ty và bác bỏ lo ngại rằng ông đang ôm đồm quá nhiều. Họ viện dẫn giá cổ phiếu tăng mạnh và lợi nhuận vững chắc của Tesla như bằng chứng cho thấy công ty không bị ảnh hưởng bởi các cam kết khác của Musk. Tuy nhiên, quan điểm chính trị của Musk dường như đang khiến một lượng lớn khách hàng xa lánh Tesla. Bên cạnh đó, các hoạt động chính trị và sự vắng mặt của Musk tại Tesla cũng bắt đầu gây ra sự bất mãn trong nội bộ công ty.
Dấu hiệu bất mãn này thể hiện rõ trong một cuộc họp hiếm hoi tại văn phòng của Tesla ở Palo Alto, California vào tháng trước, khi nhiều nhân viên bày tỏ sự thất vọng. Một giám đốc cấp cao phát biểu tại cuộc họp cũng thừa nhận rằng ông cảm thấy chán nản trước tính khí thất thường của Musk và sự ra đi của một số lãnh đạo cấp cao, những người trước đây có vai trò giữ cân bằng trong công ty. Vị giám đốc này cho biết những bài đăng gây tranh cãi của Musk trên mạng xã hội, cùng với công việc của ông trong chính quyền Trump, đang khiến khách hàng quay lưng, nhân viên rời bỏ công ty và khiến Tesla khó thu hút nhân tài hơn.
Một số nhà đầu tư cũng đang bày tỏ sự nghi ngại. Giá cổ phiếu của Tesla đã giảm 25% kể từ giữa tháng 12, mặc dù vẫn tăng khoảng 40% kể từ sau cuộc bầu cử. Trong khi đó, chỉ số S&P 500 đã tăng khoảng 6% trong cùng khoảng thời gian. Dù vậy, nhiều nhà đầu tư vẫn đặt niềm tin vào Elon Musk. Đó là lý do Phố Wall định giá Tesla cao hơn hơn ba lần so với Toyota, hãng sản xuất ô tô lớn nhất thế giới.
Điều đáng ngạc nhiên là Elon Musk dường như không mấy quan tâm đến mảng kinh doanh quan trọng nhất của Tesla hiện nay: bán xe. Trong một cuộc họp báo cáo tài chính tháng trước về kết quả quý IV của Tesla, một nhà phân tích đã hỏi Musk về kế hoạch tăng doanh số và khai thác lợi thế công nghệ của Tesla, như khả năng tự lái, tăng tốc và phanh tự động trong một số tình huống.
Musk tỏ ra bối rối, nói rằng ông không hiểu câu hỏi và chỉ nhấn mạnh rằng Tesla đã có hàng triệu xe đang chạy trên đường.
Tesla đã để mất thị phần vào tay BYD ở Trung Quốc, BMW và Volkswagen ở châu Âu, cũng như Hyundai và General Motors tại Mỹ. Một số chủ xe Tesla tỏ ra bất mãn với quan điểm chính trị của Musk đến mức quyết định bán xe hoặc tuyên bố sẽ không mua thêm xe Tesla nữa. Vào tháng 1, doanh số Tesla giảm 59% tại Đức, 63% tại Pháp và 12% tại Anh sau khi Musk công khai ủng hộ các chính trị gia cánh hữu và đưa ra những phát ngôn gây tranh cãi trên mạng xã hội. Tại California, nơi chiếm gần một phần ba doanh số xe điện của Mỹ, doanh số Tesla cũng giảm 12% trong năm ngoái.
Tuy nhiên, phản ứng tiêu cực từ chính trị không phải là vấn đề duy nhất của Tesla. Hiện tại, 95% doanh số của Tesla phụ thuộc vào hai mẫu xe Model 3 và Model Y, trong khi BYD có hơn một chục mẫu xe điện, với một số mẫu có giá dưới 20.000 USD. Ở Mỹ, Model 3 có giá khởi điểm 42.000 USD, cộng với thuế liên bang 7.500 USD. Các chuyên gia trong ngành ô tô cho rằng Tesla cần một mẫu xe giá rẻ hơn để vực dậy doanh số.
Tuy nhiên, vào năm ngoái, Musk đã hoãn vô thời hạn kế hoạch sản xuất một mẫu xe giá rẻ 25.000 USD tại nhà máy Monterrey, Mexico. Tesla đã hứa sẽ bắt đầu sản xuất một mẫu xe mới tại các nhà máy hiện có trước cuối tháng 6, nhưng đến nay vẫn chưa công bố nguyên mẫu hay bất kỳ thông tin chi tiết nào. Các nhà phân tích dự đoán mẫu xe mới sẽ dựa trên Model 3 và có giá cao hơn đáng kể so với mức 25.000 USD.
Một số nhà đầu tư cho rằng sự thờ ơ của Musk với việc bán xe còn thể hiện qua việc ông ít đề cập đến các chính sách của Trump, có thể gây tổn hại đến doanh số Tesla. Jim Farley, CEO của Ford, cảnh báo rằng nếu Trump bãi bỏ các ưu đãi xe điện của chính quyền Biden, Ford có thể phải sa thải nhân viên. Trong khi đó, Musk vẫn chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về vấn đề này.
Nhưng chưa hết, các nhà bảo vệ môi trường đặc biệt lo ngại về việc Elon Musk, người từng coi xe điện là một giải pháp chống biến đổi khí hậu, giờ đây lại liên minh với những người phủ nhận biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, Musk lập luận rằng xe điện không cần sự hỗ trợ từ chính phủ. “Không ai có thể ngăn chặn sự xuất hiện của xe điện,” ông nói vào tháng Một. “Nó sẽ tự nhiên xảy ra.”
