Từ Thuế quan đến Đài Loan: Trump triển khai Chiến lược Răn đe trước Sự trỗi dậy của Trung Quốc
Ảnh của Feng Yongbin/China Daily
Cuộc chiến thuế quan mới của Tổng thống Trump với Trung Quốc đang làm gia tăng căng thẳng vượt xa chính sách thương mại. Mặc dù có một thỏa thuận ngừng bắn ngắn ngủi vào tháng 5, Trump gần đây đă thừa nhận rằng đàm phán với Tập Cận B́nh là "cực kỳ khó khăn" và cả hai bên kể từ đó đă cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận. Khi ngoại giao kinh tế tan vỡ, mối quan hệ Mỹ-Trung rộng lớn hơn trở nên bất ổn hơn, làm tăng nguy cơ Bắc Kinh có thể từ bỏ mọi hy vọng c̣n lại về sự chung sống ḥa b́nh.
Xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang ngày càng trở nên có khả năng xảy ra, và thậm chí có lẽ là không thể tránh khỏi. Căng thẳng ở eo biển Đài Loan đă đạt đến những đỉnh cao mới nguy hiểm, được thúc đẩy bởi quá tŕnh hiện đại hóa quân sự của Bắc Kinh , lời lẽ gay gắt của họ, và niềm tin rằng Đài Loan và Hoa Kỳ đang tiến gần hơn đến việc vượt qua các ranh giới đỏ. Trong khi Trung Quốc vẫn tuyên bố muốn thống nhất ḥa b́nh, th́ việc mở rộng nhanh chóng các năng lực của họ, bao gồm cả tàu tấn công đổ bộ, công cụ cắt cáp và khả năng tương tác lực lượng chung, báo hiệu sự chuẩn bị cho một giải pháp quân sự.
Các hoạt động vùng xám của Trung Quốc xung quanh Đài Loan, chẳng hạn như các cuộc tập trận không báo trước, vi phạm không phận và phá hoại cáp ngầm, đă trở thành thường lệ. Việc b́nh thường hóa áp lực này liên tục làm xói ṃn nguyên trạng và làm tăng nguy cơ tính toán sai lầm hoặc leo thang có chủ đích. Bầu không khí chính trị thay đổi ở Đài Loan dưới thời Tổng thống Lai Ching-te, người đă có lập trường cứng rắn chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, và một lập trường quyết đoán hơn từ Washington đă thu hẹp hơn nữa không gian để hạ nhiệt.
Trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump , Hoa Kỳ đang dần từ bỏ chính sách mơ hồ chiến lược lâu nay của ḿnh. Chính quyền của ông đă tăng mạnh doanh số bán vũ khí cho Đài Loan, xóa bỏ ngôn ngữ ngoại giao phản đối Đài Loan độc lập, gửi quân đội Hoa Kỳ đến huấn luyện lực lượng Đài Loan và tái khẳng định mối quan hệ thông qua luật pháp và các chuyến thăm cấp cao. Mặc dù nhằm mục đích tăng cường răn đe, những bước đi này có thể thuyết phục Bắc Kinh rằng thời gian để đạt được sự thống nhất bằng vũ lực đang cạn kiệt trước khi các cam kết của Hoa Kỳ trở thành những đảm bảo không thể đảo ngược.
Sự hội tụ của các hành động thù địch về kinh tế, tư thế quân sự và sự mơ hồ ngày càng giảm đang đẩy cả hai quốc gia đến một cuộc đối đầu thảm khốc tiềm tàng. Cho dù cố ư hay không, Hoa Kỳ và Trung Quốc hiện đang trên đà va chạm, và cơ hội ngăn chặn chiến tranh công khai có thể đang nhanh chóng khép lại.
Để tránh kết cục như vậy, Hoa Kỳ phải khẩn trương thực hiện chiến lược răn đe tổng hợp, kết hợp thế trận lực lượng, hiện đại hóa quân đội và các liên minh khu vực mạnh mẽ hơn để đảm bảo chi phí xâm lược vẫn ở mức cao ngất ngưởng.
Hoa Kỳ vẫn là cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, trong khi Trung Quốc hiện đang đứng thứ ba. Tuy nhiên, dưới thời Tập Cận B́nh, Đảng Cộng sản Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng và hiện đại hóa Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), báo hiệu rằng Bắc Kinh ngày càng coi xung đột không chỉ là có thể xảy ra mà c̣n là có khả năng xảy ra. Trong khi căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc thường diễn ra thông qua ngoại giao, lệnh trừng phạt hoặc tranh chấp thương mại, th́ nguy cơ đối đầu quân sự đang gia tăng, đặc biệt là ở các điểm nóng như Biển Đông, lệnh phong tỏa Đài Loan của Trung Quốc hoặc cuộc xâm lược toàn diện ḥn đảo này.
Bất kỳ cuộc xung đột nào như vậy cũng sẽ làm gián đoạn ḍng chảy chip bán dẫn toàn cầu, làm tê liệt chuỗi cung ứng và gây ra hậu quả kinh tế nghiêm trọng ở Hoa Kỳ và Châu Âu. Rủi ro đủ cao để phản ứng quân sự của Hoa Kỳ gần như chắc chắn. Trong lịch sử, Hoa Kỳ đă ngăn chặn chiến tranh thông qua sức mạnh, điều mà Tổng thống Reagan gọi là "ḥa b́nh thông qua răn đe". Từ các chế độ thù địch nhỏ như Libya và Venezuela đến các đối thủ trong Chiến tranh Lạnh như Liên Xô, những kẻ thù tiềm tàng đă kiềm chế không tấn công trực tiếp do ưu thế quân sự áp đảo của Hoa Kỳ.
Ngày nay, răn đe vẫn là điều cần thiết. Hoa Kỳ duy tŕ lợi thế của ḿnh không chỉ thông qua công nghệ và triển khai lực lượng, mà c̣n thông qua răn đe tích hợp, sự kết hợp chiến lược giữa khả năng sẵn sàng quân sự, sự phối hợp của đồng minh và căn cứ khu vực. Những nỗ lực mới, chẳng hạn như các Trung đoàn ven biển Thủy quân Lục chiến và các thỏa thuận mở rộng tư thế lực lượng với Nhật Bản, Philippines và Úc, là trọng tâm của học thuyết này. Duy tŕ cả răn đe thông thường và răn đe hạt nhân ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương đ̣i hỏi ngân sách quốc pḥng có thể dự đoán được và đầu tư dài hạn vào hiện đại hóa.
Trong khi đó, Trung Quốc đang sử dụng một cách tiếp cận tương tự, nhằm mục đích xây dựng một khối chống Hoa Kỳ với Nga, Iran và Bắc Triều Tiên. PLA hiện đang triển khai lực lượng hải quân, lực lượng bảo vệ bờ biển và lực lượng bộ binh lớn nhất thế giới, và có nhiều máy bay chiến đấu hơn Không quân Hoa Kỳ. Họ cũng đang nhanh chóng tiến bộ về vũ khí hạt nhân, chiến tranh mạng và khả năng không gian. Để chống lại thách thức này và duy tŕ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, Hoa Kỳ phải tiếp tục đầu tư vào quân đội, thể hiện sức mạnh ở nước ngoài và củng cố các liên minh.
Không làm như vậy không chỉ có nguy cơ khiến Trung Quốc trở nên táo bạo hơn mà c̣n làm mất ổn định khuôn khổ an ninh toàn cầu vốn đă ngăn chặn các cuộc chiến tranh lớn kể từ năm 1945.
Tuy nhiên, một báo cáo gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đă cảnh báo rằng Hoa Kỳ không chuẩn bị đầy đủ cho một cuộc chiến tranh tiềm tàng với Trung Quốc, đặc biệt là ở Eo biển Đài Loan. Các tṛ chơi chiến tranh của CSIS tiết lộ rằng Hoa Kỳ có thể làm cạn kiệt kho dự trữ đạn dược dẫn đường chính xác của ḿnh, chẳng hạn như tên lửa chống hạm tầm xa, trong tuần đầu tiên của cuộc xung đột. Điểm yếu này c̣n trầm trọng hơn do cơ sở công nghiệp quốc pḥng mong manh không có khả năng tăng cường để nhanh chóng bổ sung đạn dược và thiết bị.
Các nút thắt sản xuất, sự mong manh của chuỗi cung ứng và sự phụ thuộc quá mức vào các nhà cung cấp một nguồn duy nhất càng cản trở sự sẵn sàng của Hoa Kỳ. Những hạn chế này đặc biệt nguy hiểm v́ Trung Quốc đang mua vũ khí tiên tiến với tốc độ nhanh hơn Hoa Kỳ từ năm đến sáu lần. Thực tế địa lư khiến t́nh h́nh trở nên bấp bênh hơn, bất kỳ cuộc phong tỏa nào của Trung Quốc đối với Đài Loan đều có thể làm gián đoạn nghiêm trọng các nỗ lực tiếp tế của Hoa Kỳ, biến sự thiếu hụt ban đầu thành một thất bại chiến lược quyết định.
Để ngăn chặn hiệu quả sự xâm lược và chuẩn bị cho xung đột kéo dài, Hoa Kỳ phải cải tổ hệ thống sản xuất quốc pḥng của ḿnh. Điều này bao gồm mở rộng năng lực sản xuất, giải quyết t́nh trạng tắc nghẽn mua sắm và đảm bảo chuỗi cung ứng đa dạng. Các cải cách ngay lập tức nên bao gồm các hợp đồng nhiều năm cho các loại đạn dược quan trọng, hiện đại hóa Đạo luật Sản xuất Quốc pḥng và xóa bỏ các hạn chế xuất khẩu làm chậm trễ việc giao vũ khí cho các đối tác như Đài Loan.
