Israel vừa cho biết, Iran đă phóng một loạt hỏa tiển mang đầu đạn chứa
"bom bi" (con gọi là
"bom chùm") vào một khu vực đông dân cư vào ngày 19/6. Đây là loại vũ khí nhằm gây ra tối đa hoá phạm vi sát thương, loại bom nhỏ có thể nằm trên mặt đất nhiều tháng sau khi chiến tranh đă kết thúc, nhưng nguy cơ phát nổ, gây thương tích cho thường dân nếu lỡ chạm vào.
Loại hỏa tiển này đă rơi xuống thành phố Or Yehuda của Israel và các thị trấn lân cận, rải những quả
"bom bi" nhỏ hơn xuống khắp các khu dân cư đang sinh sống, theo
The New York Times.
Quân đội Israel cho biết đầu đạn của loại hỏa tiển này được cho mở ra ở độ cao khoảng 7 km và phát tán khoảng 20 quả "bom bi" trên diện tích rộng khoảng 8 km, bao gồm cả những khu vực gần bệnh viện và khu dân cư. Chưa có nghe thấy ghi nhận thiệt hại về người, nhưng việc đam sử dụng một loại vũ khí được coi là nguy hiểm và không phân biệt đối tượng đă gây mối lo ngại lớn.
Quân đội Israel cảnh giác người dân khi nói rằng những quả bom chưa nổ vẫn c̣n là mối đe dọa lớn và có thể phát nổ bất cứ lúc nào nếu lở tay đụng phải. Theo nguồn tin đó, các video cho thấy một số hố bị vỡ và những quả bom bi chưa nổ, có thể là đến từ hỏa tiển tầm xa của Iran.
"Bom bi" là ǵ, v́ sao lại bị cấm cho sử dụng theo công pháp quốc tế?
"Bom bi" là vũ khí khi cho nổ ra, sẽ phát tán các quả bom nhỏ, gọi là
"bom bi" hoặc "bom chùm", ra một khu vực rộng lớn trước khi chạm đất. Những quả bom bi nhỏ này được thiết kế để nổ ngay khi chạm đất hoặc cho kích nổ sau một khoảng thời gian. Tuy nhiên, nhiều quả bom bi nếu không nổ, sẽ trở thành mối nguy hiểm tiềm tàng trong suốt nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi chiến tranh đă kết thúc, gây ra mối rủi ro lâu dài cho tính mạng của người dân.
Một đầu đạn chứa "bom bi" rỗng của Nga bị mắc kẹt trên mặt đất ở Ukraine hồi năm 2022. (Ảnh: Reuters)
Theo Văn pḥng Giải trừ Quân bị Liên Hiệp Quốc, loại
"bom bi" có thể được thả xuống từ trên phi cơ hoặc được phóng lên từ mặt đất và có thể cho phủ kín các khu vực rộng lớn, có thể lên đến diện tích của vài sân bóng đá, khiến cho chúng trở nên đặc biệt nguy hiểm ở các khu vực đông đúc dân cư.
"Chúng là vũ khí tàn phá rất mạnh với khả năng cho phá hủy rộng lớn, đặc biệt nếu được sử dụng ở các khu vực dân cư", ông Daryl Kimball, giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí nói có với
Reuters. Ông cũng lưu ư rằng, hỏa tiển của Iran có thể không bắn và rơi xuống mục tiêu chính xác, và Teheran nên biết rằng, loại bom bi này sẽ trúng mục tiêu là khu dân cư thay v́ mục tiêu quân sự.
"Quân đội Iran đă cho phóng một loạt các hảo tiển chứa bom bi vào một khu vực dân cư đông đúc ở Israel", đại sứ quán Israel cho biết trong một email gửi đến
Reuters.
"Bom bi được thiết kế để cho phân tán ra một diện tích khá rộng, nhằm tối đa hóa khả năng gây hại và chống trả biển người ngoài mặt trận. Iran đă vi phạm công pháp quốc tế khi cố ư sử dụng loại vũ khí độc hại này để tấn công vào các trung tâm dân cư, nhằm tối đa hóa mức thiệt hại tính mạng cho người dân sốn trong khu vực".
Vấn đề lớn nhất nằm ở tỷ lệ bom bị không nổ khá cao, khiến cho chúng trở thành những quả ḿn nằm trên mặt đất. Tỷ lệ không nổ có thể dao động từ 2-40%, tùy thuộc vào nơi sản xuất, theo
Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS).
Quân đội Israel đă cho phát hành rộng rải một đồ họa cảnh giác công chúng về nguy cơ từ các vật liệu chưa nổ.
"Chế độ khủng bố Hồi giáo này muốn làm hại người dân Israel và thậm chí đă cho sử dụng vũ khí phân tán rộng để giúp tối đa hóa phạm vi gây ra thương vong lớn", Thiếu tướng Effie Defrin, phát ngôn viên của quân đội Israel, cho biết trong một cuộc họp báo.
Dấu hiệu về cuộc xung đột leo thang
"Công ước về Bom Chùm năm 2008 (CCM)", có hiệu lực từ năm 2010, cấm việc nghiên cứu, chế tạo, sử dụng, mua sắm và chuyển nhượng bom chùm. Tính cho đến nay, có 111 quốc gia và 12 tổ chức khác đă kư kết hiệp ước này. Tuy nhiên, các quốc gia quan trọng như Israel, Iran, Mỹ, Nga, TQ và Ấn Độ vẫn chưa có tham gia. Theo Liên Hiệp Quốc, 99% các kho bom chùm toàn cầu đă bị cho tiêu hủy theo hiệp ước này.
Bonnie Docherty từ Tổ chức Giám sát Nhân quyền giải thích rằng
"bom bi không thể phân biệt ra giữa quân nhân và thường dân vô tội v́ chúng phát tán bom con trên diện rộng và để lại những quả bom chưa nổ giống như ḿn".
(Minh họa)
Israel trước đây đă cho sử dụng bom bi, nổi bật nhất là trong cuộc chiến Lebanon năm 2006. Gần đây, cả Nga và Ukraine đều sử dụng bom bi trong cuộc xung đột, và Hoa Kỳ cũng đă cung cấp loại bom bi cho Ukraine vào năm 2023, theo
CSIS.
Việc Iran bị cáo buộc sử dụng hỏa tiển chứa bom bi, có thể là loại hỏa tiển Qiam hoặc Khorramshahr, cho thấy sự thay đổi trong chiến lược quân sự nhằm tối đa hóa phạm vi mục tiêu, dù có thể gây hại lớn cho thường dân.
"Đôi khi không cần đến mức công phá lớn đến vậy, chỉ cần có sự phân bổ lớn về mặt địa lư, có thể đă đủ gây ra tác động tâm lư sợ hăi", Fabian Hinz từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế nói với
The New York Times.
Khi cả Iran và Israel đều gia tăng các hoạt động về quân sự, việc sử dụng các loại vũ khí gây tranh căi này không chỉ báo hiệu sự leo thang của cuộc đối đầu xung đột lớn mà c̣n làm dấy lên những báo động về mối nguy hiểm lâu dài đối với người dân. Những mối nguy hiểm từ bom ḿn có thể tồn tại rất lâu sau khi chiến tranh đă kết thúc.
