Con số này chỉ bằng một phần nhỏ so với mức cắt giảm chi tiêu công 2 ngh́n tỷ USD mà ông Musk từng đặt mục tiêu...
Tỷ phú Mỹ Elon Musk, người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) của Nhà Trắng - Ảnh: Bloomberg.
Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) - cơ quan thuộc Nhà Trắng và nằm dưới sự đồng quản lư của tỷ phú giàu nhất thế giới Elon Musk - tuyên bố đă cắt giảm được hơn 1 tỷ USD chi tiêu trong Chính phủ Mỹ. Kết quả này được đưa ra chỉ sau 3 tuần cầm quyền đầu tiên của chính quyền Tổng tống Donald Trump nhiệm kỳ thứ hai.
Theo tờ báo Wall Street Journal, con số này chỉ bằng một phần nhỏ so với mức cắt giảm chi tiêu công 2 ngh́n tỷ USD mà ông Musk từng đặt mục tiêu. Tuy nhiên, việc cắt giảm như vậy cũng cho thấy DOGE đă bắt tay vào việc tại nhiều cơ quan liên bang và nhắm vào những khoản chi dễ cắt nhất.
Sau giai đoạn khởi động nhằm vào nhưng chương tŕnh chi tiêu quy mô nhỏ, mục tiêu của DOGE sắp tới sẽ nhắm vào một số chương tŕnh chi tiêu thuộc hàng lớn nhất của Chính phủ Mỹ, đặc biệt là các khoản chi cho y tế. Ê-kíp của ông Musk cũng đang làm việc với Cơ quan Dịch vụ Tổng hợp (GSA) của Chính phủ Mỹ - đơn vị chịu trách nhiệm quản lư các ṭa nhà và bất động sản thương mại của Chính phủ - để xác định những hợp đồng thuê có thể chấm dứt luôn hoặc ngừng gia hạn sau khi hết hạn, những điểm văn pḥng được sử dụng không hết công suất và phương án tận dụng.
Hơn một nửa số chi phí mà DOGE đă nhận diện có thể tiết kiệm được là chi phí liên quan đến các hoạt động về đa dạng, b́nh đẳng và bao trùm (DEI). Số chi phí DEI có thể cắt giảm là hơn 1 ngh́n tỷ USD - theo một bài đăng của DOGE trên mạng xă hội X. Sau khi lên cầm quyền, ông Trump đă yêu cầu các cơ quan liên bang chấm dứt các chương tŕnh và hợp đồng về đa dạng.
DOGE cũng cho biết có kế hoạch chấm dứt các hợp đồng có tổng trị giá 30 triệu USD về số hóa và ít nhất 4 triệu USD về cho thuê văn pḥng.
Ông Trump thành lập DOGE - một cơ quan hoàn toàn mới - thông qua một sắc lệnh điều hành, trao cho DOGE nhiệm vụ cắt giảm chi tiêu và nới lỏng quy chế giám sát nhằm đưa Chính phủ Mỹ hoạt động hiệu quả hơn. “Elon đang làm rất tốt. Ông ấy đang phát hiện ra những chỗ gian lận, tham nhũng và lăng phí lớn”, ông Trump nói hôm thứ Sáu.
Theo Văn pḥng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), Chính phủ Liên bang nước này được cho là sẽ chi tiêu7 ngh́n tỷ USD trong tài khóa kết thúc vào ngày 30/9. Trong đó, các khoản chi cho chương tŕnh an sinh xă hội Social Security sẽ là 1,6 ngh́n tỷ USD, chi cho chương tŕnh chăm sóc y tế dành cho người cao tuổi Medicare là 910 tỷ USD, và 812 tỷ USD sẽ chi cho các chương tŕnh Medicaid, bảo hiểm y tế cho trẻ nhỏ, và các khoản trợ cấp y tế.
Những khoản chi lớn khác trong kế hoạch ngân sách bao gồm hơn 850 tỷ USD cho quân sự, 950 tỷ USD trả lăi ṛng nợ vay của Chính phủ, và xấp xỉ 1 tỷ USD dành cho các hạng mục giáo dục, nhà cửa, giao thông…
Văn pḥng Ngân sách có trách nhiệm của Chính phủ Mỹ (GAO), một cơ quan thuộc Quốc hội, ước tính có khoảng 100 tỷ USD được chi ẩu vào năm 2023 trong các chương tŕnh Medicare và Medicaid. Hiện chưa rơ ê-kip của ông Musk có thể nhận diện và xóa bỏ các khoản chi ẩu đó.
Cũng nhằm mục đích tiết kiệm chi phí, DOGE đă đưa ra một chương tŕnh thôi việc tự nguyện cho tất cả công chức liên bang. Chương tŕnh đă nhận được đăng kư từ hơn 60.000 công chức, nhưng đă bị một thẩm phán tạm dừng cho tới khi đưa ra phán quyết vào ngày 10/2.
“Nếu ưu tiên thực sự là cắt giảm lăng phí và gian lận trong chi tiêu công, có lẽ họ chưa t́m đúng chỗ”, Giám đốc điều hành Danielle Brian của Dự án Giám sát Chính phủ (PGO) - một cơ quan giám sát độc lập - nhận định. Bà Brian cho rằng DOGE nên tập trung vào cắt giảm các khoản chi quá mức cho các nhà thầu của Chính phủ và chi quân sự, v́ lực lượng công chức liên bang chỉ chiếm một phần nhỏ trong ngân sách.
DOGE được ông Trump trao quyền lực lớn, chưa từng có tiền lệ, để cải tổ Chính phủ. Tuy nhiên, chỉ trong chưa đầy 1 tháng đầu tiên của chính quyền mới, DOGE đă vấp phải một loạt thách thức pháp lư và sự chỉ trích mạnh mẽ nhằm vào phương pháp làm việc và quyền lực quá mức của cơ quan này.
Hôm thứ Bảy, một thẩm phán liên bang đă chấm dứt việc DOGE được tiếp cận với hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính Mỹ - một cơ sở dữ liệu có độ nhạy cảm rất lớn. Hôm thứ Sáu, một ṭa án liên bang dừng nỗ lực của DOGE nhằm giải thể Cơ quan Viện trợ Quốc tế Mỹ (USAID) - cơ quan mà ông Musk gọi là chỉ “nuôi những con mọt gỗ”.
Hiện tại, nhân viên của DOGE đang len lỏi vào các cơ quan trong Chính phủ Mỹ để t́m kiếm các khoản chi và hợp đồng gây lăng phí để chấm dứt sự lăng phí đó. Văn pḥng Quản lư nhân sự (OPM), Bộ Tài chính Mỹ và cơ quan mẹ của Dự báo Thời tiết Quốc gia cũng đều là đối tượng của chiến dịch cắt giảm chi phí này.
Các tổ chức giám sát liên bang như GAO nhấn mạnh rằng họ cũng đă mất thời gian nhiều năm để xác định hàng tỷ USD chi tiêu chính phủ mà họ cho là lăng phí, nhưng cắt giảm được các khoản chi đó hay không lại là một vấn đề khác.
Hàng năm, người đóng thuế ở Mỹ đều có thể t́m kiếm trực tuyến để nắm được dữ liệu và các khoản chi tiêu và hợp đồng của chính phủ. Theo dự kiến, DOGE sẽ đưa ra khuyến nghị về cắt giảm chi tiêu công trước này 4/7/2026.
