Một số người Việt ở Mỹ kỳ vọng chính sách siết nhập cư, tăng khoan dầu của ông Trump sẽ giúp cải thiện công bằng xã hội và nền kinh tế.
Ngày 20/1, ông Donald Trump tuyên thệ nhậm chức Tổng thống thứ 47 của Mỹ sau 4 năm rời Nhà Trắng. Trong phát biểu nhậm chức, ông đã vạch tầm nhìn chính sách cho nhiệm kỳ mới, từ kiểm soát nhập cư, giảm giá sinh hoạt, cho tới tăng cường khai thác dầu khí và đầu tư cho tham vọng đưa người lên sao Hỏa.
Khoảng 200 sắc lệnh, chỉ thị đã được ông Trump ký ngay trong ngày đầu ở Nhà Trắng, trong đó có nhiều cam kết mà ông đưa ra trong suốt chiến dịch tranh cử, nhằm "đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại". Ông áp đặt những hạn chế nghiêm ngặt mới về nhập cư và tị nạn tại Mỹ, trong khi đẩy nhanh cấp phép và mở rộng đáng kể hoạt động khoan dầu.
"Tôi thấy ông Trump lên làm Tổng thống nhiều điềm lành hơn dữ. Điềm lành mà tôi muốn nói đến ở đây là xử lý tình trạng nhập cư bất hợp pháp và triển khai các chính sách kinh tế vì nước Mỹ", Phuc Ngo, kỹ sư gốc Việt ở quận Cam, bang California, nói với VnExpress.
Ông Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia ở biên giới phía nam và yêu cầu triển khai quân đội để siết nhập cư. Ông cũng chỉ thị đóng ứng dụng CBP One đang hỗ trợ hàng trăm nghìn người nhập cư, tạm ngưng tiếp nhận người tị nạn.
Tổng thống Mỹ từng nhiều lần nói về kế hoạch trục xuất người nhập cư trái phép, đặc biệt là tội phạm, cũng như chấm dứt chính sách cấp quyền công dân cho người sinh trên đất Mỹ.
Tổng thống Donald Trump tại Đồi Capitol ngày 20/1. Ảnh: AFP
Tu chính án thứ 14 của hiến pháp Mỹ nêu rõ "tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch vào Mỹ, chịu sự quản lý của Mỹ, đều là công dân Mỹ và bang nơi họ cư trú". Chính sách này nhằm đảm bảo rằng con cái của những nô lệ được đưa tới Mỹ trái với ý muốn của họ đều được công nhận là công dân Mỹ.
Phuong Nguyen, nhân viên bảo hiểm ở Texas, cho rằng chính sách này tồn tại những lỗ hổng mà người nhập cư bất hợp pháp đang tận dụng, khi họ sinh ra em bé mang quốc tịch Mỹ, sau đó tìm cách bảo lãnh cả gia đình sang Mỹ.
Phuong Nguyen thêm rằng những người đi làm như anh nộp thuế rất nhiều và không muốn tiền thuế được dùng để trợ cấp cho những người không đóng thuế.
"Có thể mọi người sẽ nghĩ đây là ích kỷ, nhưng tôi muốn một xã hội công bằng", anh nói. "Việc người nhập cư bất hợp pháp lợi dụng chính sách này sẽ ảnh hưởng tới cuộc sống của mọi người. Họ sẽ cạnh tranh việc làm, khiến giá lao động giảm và tăng tỷ lệ tội phạm".
Ngay trong ngày đầu nhậm chức, ông Trump đã ký sắc lệnh bãi bỏ quyền công dân cho người sinh ra tại Mỹ, trong đó chính quyền liên bang sẽ không cấp hộ chiếu, giấy chứng nhận quốc tịch hoặc các giấy tờ khác cho trẻ em có mẹ đang ở Mỹ bất hợp pháp hoặc tạm thời, và có cha không phải là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân.
Phuc Ngo cho hay việc được công nhận là công dân Mỹ sẽ đi kèm "rất nhiều quyền lợi" và anh ủng hộ chấm dứt chính sách cấp quốc tịch theo nơi sinh. Tuy nhiên, kỹ sư gốc Việt cho rằng cần cẩn trọng để giải quyết "đúng người, đúng việc", không ảnh hưởng tới những người sinh sống hợp pháp khác.
Joseph Nguyen, giảng viên Sắc tộc học tại Đại học California State University Long Beach, có cái nhìn đa chiều hơn.
"Một mặt tôi thấy thật vô lý khi một người ngoại quốc đi tới Mỹ du lịch hay nhập cư không giấy tờ sinh con ở đây và đứa trẻ đó liền được công nhận là công dân Mỹ. Nhưng mặt khác quyền này thể hiện bản sắc của Mỹ là quốc gia nhập cư và khiến Mỹ khác biệt với các nước khác", anh nói.
Tổng chưởng lý 22 bang ngày 21/1 đệ đơn kiện ông Trump lên tòa án liên bang ở Boston và Seattle, nhằm chặn kế hoạch xóa bỏ quyền công dân cho người sinh ra tại Mỹ. Thẩm phán liên bang John Coughenour ngày 23/1 ra phán quyết hoãn thực thi sắc lệnh của Tổng thống Trump trong 14 ngày, cho rằng nó "vi hiến một cách trắng trợn", nhưng chính quyền ông Trump tuyên bố sẽ kháng cáo.
Ngoài vấn đề nhập cư và quyền công dân theo nơi sinh, ông Trump cũng muốn giảm giá sinh hoạt, giảm thuế và giá năng lượng cho người dân Mỹ.
"Tôi tin rằng chi phí sinh hoạt dưới thời ông Trump sẽ giảm, đặc biệt về năng lượng, nhờ chính sách cắt giảm chi phí bảo vệ môi trường và tăng sản lượng khai thác dầu khí", Huy Pham, 33 tuổi, người gốc Việt đang kinh doanh một tiệm làm móng ở California, cho hay.
Sang Mỹ năm 2008, Huy Pham cho biết các chính sách của ông Trump khá quen thuộc với đường lối của đảng Cộng hòa nói chung. "Họ luôn muốn giảm thuế và cắt giảm các quy định, tạo thuận lợi cho những người làm kinh doanh", anh nói.
Ông Trump tới phát biểu tại cuộc mít tinh mừng chiến thắng của phong trào MAGA tại Nhà thi đấu Capital One ở Washington hôm 19/1. Ảnh: AFP
Trong diễn văn nhậm chức ngày 20/1, ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng quốc gia, khẳng định Mỹ sẽ tăng cường khai thác dầu khí. "Chúng tôi sẽ giảm giá thành, làm đầy các kho dự trữ chiến lược một lần nữa và trên hết là xuất khẩu năng lượng Mỹ khắp thế giới. Chúng ta sẽ lại là quốc gia giàu có và chính nguồn vàng đen dưới chân sẽ giúp chúng ta làm điều đó", ông nói.
Ông cũng tuyên bố chấm dứt Thỏa thuận Xanh Mới và hủy bỏ "quy định bắt buộc về xe điện", cứu ngành ôtô và "giữ đúng lời hứa thiêng liêng của tôi với công nhân ngành ôtô vĩ đại của Mỹ".
"Xe điện và biến đổi khí hậu cũng quan trọng, nhưng với người dân bình thường, thật khó để nghĩ về biến đổi khí hậu trong khi giá cả leo thang", Joseph Nguyen nói, cho biết giá xăng ở California thậm chí có thể gấp đôi một số bang khác.
Phuong Nguyen cho hay giá xăng dầu ở nơi anh sống tại bang Texas thuộc nhóm thấp nhất nước Mỹ, nên đây không phải gánh nặng. "Nhưng nếu chính quyền Tổng thống Trump cho phép tăng khai thác và xuất khẩu dầu khí, giá hàng hóa nội địa có thể giảm và giúp cuộc sống của mọi người tốt hơn", anh nói.
Dù khá lạc quan về cuộc sống trong 4 năm nhiệm kỳ ông Trump, nhiều người Việt ở Mỹ vẫn phải thừa nhận còn quá sớm để nói về tương lai.
"Với một người khó lường như ông Trump, thật khó có thể đoán trước tương lai. Chúng ta phải chờ xem thôi", Joseph Nguyen nói.
