Hàng loạt nghệ sĩ quốc tế như Morgan Freeman, Stephen Fry, Scarlett Johansson... bị AI giả mạo giọng nói, hình ảnh nhằm thu lợi.
Kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo bùng nổ đang đặt làng giải trí thế giới trước những thách thức chưa từng có: giọng nói, hình ảnh và danh tính của nghệ sĩ bị sao chép trái phép chỉ trong vài giây.
Thời gian qua, hàng loạt ngôi sao quốc tế đã liên tiếp lên tiếng về vấn đề này. Nhiều tổ chức nghề nghiệp cũng đưa ra những phương án nhằm xây dựng khung bảo vệ mới cho quyền nhân thân trong thời đại số.
"Tôi không nói gì, máy móc làm hết"
Nhân vật phản ứng mạnh mẽ nhất thời gian qua là Morgan Freeman, diễn viên 88 tuổi vốn được xem như biểu tượng của điện ảnh Mỹ. Freeman cho biết ông “rất khó chịu” khi chứng kiến nhiều công cụ AI tự ý mô phỏng chất giọng trầm đặc trưng của mình, một tài sản nghề nghiệp gắn liền với hàng chục bộ phim kinh điển. Ông gọi hành vi này là “đánh cắp”, đồng thời tiết lộ đội ngũ luật sư đã “vô cùng bận rộn” để xử lý loạt trường hợp vi phạm.
Freeman cũng công khai phản đối việc một số công ty quảng bá “diễn viên AI” Tilly Norwood như một tài năng thay thế diễn viên thật. Theo ông, sự xuất hiện của các nhân vật ảo không chỉ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ mà còn trực tiếp đe dọa cơ hội việc làm của nghệ sĩ chân chính trong ngành điện ảnh – truyền hình.
Huyền thoại điện ảnh thế giới Morgan Freeman bức xúc vì liên tục bị AI giả mạo. (Ảnh: ES)
Không chỉ riêng Freeman, nhiều nghệ sĩ kỳ cựu cũng đối mặt các vấn đề tương tự. Stephen Fry (người nổi tiếng với chất giọng huyền thoại) cho biết năm 2023 ông đã vô cùng bàng hoàng khi bản ghi bảy tập Harry Potter do ông thực hiện bị dùng để tạo ra một giọng nói AI thuyết minh cho phim tài liệu mà ông không hề tham gia. “Tôi không nói một chữ nào trong đó, đó là máy móc làm hết”, Fry chia sẻ. Ông cảnh báo rằng công nghệ này có thể biến nghệ sĩ thành “người đọc thuê” bất đắc dĩ cho bất kỳ nội dung nào, kể cả những nội dung cực đoan hoặc phản cảm, hoàn toàn không có sự cho phép của chủ sở hữu giọng nói.
Tháng 1/2025, Fry tiếp tục ví AI như “nguồn nước nhiễm bẩn”, bởi bản thân nó được huấn luyện từ các dữ liệu hỗn tạp, bao gồm cả nội dung độc hại, thù hận và sai lệch tràn lan trên mạng xã hội. Ông lo ngại trẻ em đang lớn lên trong một môi trường truyền thông ô nhiễm và AI cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng.
Nữ diễn viên Scarlett Johansson cũng công khai chỉ trích OpenAI vì sử dụng một giọng nói giống hệt cô trong bản cập nhật mới của ChatGPT. Trước đó, Johansson từng được OpenAI mời hợp tác lồng tiếng nhưng cô từ chối vì lý do cá nhân. Khi nghe tùy chọn nói, Johansson nói cô “sốc” và “phẫn nộ” bởi ngay cả bạn bè thân thiết cũng tưởng đó là giọng thật của cô. Nữ diễn viên khẳng định sự giống nhau gây nhầm lẫn nghiêm trọng, buộc luật sư của cô phải yêu cầu OpenAI loại bỏ giọng nói này.
Dù OpenAI phủ nhận việc sao chép và tuyên bố giọng nói này “thuộc về một diễn viên khác”, việc từ chối tiết lộ danh tính người lồng tiếng khiến công ty chịu nhiều chỉ trích về minh bạch và đạo đức, đặc biệt trong bối cảnh các mô hình AI ngày càng có khả năng mô phỏng sát tới mức không thể phân biệt.
Diễn viên Scarlett Johansson bức xúc với Open AI. (Ảnh: CGV)
Sẽ sớm có khung pháp lý để xử lý việc AI mạo danh người nổi tiếng?
Trước những tranh cãi gia tăng, nhiều tổ chức tại Mỹ đã bắt đầu vào cuộc. Trong đó, chiến dịch NO FAKES Act được xem là bước đi đầu tiên nhằm thiết lập các quy tắc mới quanh giọng nói và hình ảnh cá nhân. Dự luật cho phép cá nhân, từ nghệ sĩ, vận động viên đến công dân bình thường được quyền quyết định việc sử dụng giọng nói và hình dạng kỹ thuật số của họ, kể cả sau khi qua đời. Nếu bị sử dụng trái phép, nạn nhân có thể yêu cầu gỡ bỏ hoặc yêu cầu bồi thường.
Nhiều tổ chức đại diện giới sáng tạo như RIAA, ASCAP hay Black Music Action Coalition đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ. Theo họ, dự luật này sẽ giúp chặn tình trạng deepfake, quảng cáo mạo danh hoặc lồng tiếng giả mạo đang lan rộng ở tốc độ đáng báo động.
Song song với đó, Adobe, một trong những tập đoàn công nghệ lớn hiếm hoi chủ động đề xuất khung pháp lý mới đã giới thiệu FAIR Act (Federal Anti-Impersonation Right). Khác với NO FAKES Act có phạm vi rộng, FAIR Act tập trung vào việc xử lý giả dạng có chủ đích vì mục đích thương mại. Quyền chống giả dạng cho phép nghệ sĩ khởi kiện cá nhân sử dụng AI để mô phỏng phong cách, hình ảnh hoặc giọng nói của họ nhằm thu lợi. Luật cũng đề xuất mức bồi thường theo luật định nhằm giảm gánh nặng chứng minh thiệt hại cho người sáng tạo.
Tại Trung Quốc, vào ngày 14/11 vừa qua, Cơ quan quản lý không gian mạng Trung Quốc cho biết họ đang triển khai chiến dịch xử lý việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để mạo danh người nổi tiếng trong các livestream thương mại điện tử, nhắm vào các hoạt động tuyên truyền giả và xâm phạm trực tuyến.
Theo đó, cơ quan này cho biết các nền tảng trực tuyến đã được yêu cầu tiến hành “cuộc thanh lọc”, hiện đã gỡ bỏ hơn 8.700 nội dung không tuân thủ và xử lý hơn 11.000 tài khoản giả mạo người khác.
Cơ quan chức năng Trung Quốc khẳng định sẽ kiểm soát gắt gao, khiến các nền tảng chịu trách nhiệm và xử lý những tài khoản mạng xã hội có hại, nhằm duy trì môi trường mạng tích cực.
Trong bối cảnh AI phát triển nhanh vượt trội so với các khung pháp lý hiện hành, rõ ràng làng giải trí đang trở thành nơi rõ nét nhất phản ánh xung đột giữa sáng tạo con người và khả năng mô phỏng gần như vô hạn của công nghệ.
Từ những tiếng nói phản đối của nghệ sĩ cho tới động thái pháp lý từ nhiều quốc gia, có thể thấy thế giới đang nỗ lực thiết lập lại sự cân bằng giữa đổi mới công nghệ và quyền kiểm soát con người. Đây cũng chính là một yêu cầu cấp thiết trong thời đại số.
Vietbf @ Sưu tầm
