Được vua ban hôn, Công chúa chấp nhận lần nữa lên xe hoa nhưng bà cũng chẳng quá mức thuận ư, phải khảo nghiệm nghiêm túc mới chấp thuận Pḥ mă vào pḥng.
Lịch sử luôn chứa đựng những câu chuyện t́nh đặc biệt. Những mối nhân duyên của các Công chúa, Hoàng tử lại càng gây chú ư nhiều hơn. Một trong số những cuộc hôn nhân kỳ lạ phải kể đến mối duyên giữa Huy Ninh Công chúa - Em gái vua Trần Nghệ Tông và Pḥ mă Hồ Quư Ly.
7 từ vô t́nh nghe được tạo nên mối nhân duyên
Hồ Quư Ly từ lúc nhỏ là người ham học. Ông văn vơ toàn tài và đỗ đạt cao trong các kỳ thi. Thuở c̣n hàn vi, Hồ Quư Ly theo cha nuôi đi buôn bán ở các vùng đồng bằng, ven biển.
Trong một lần gặp băo to, thuyền buôn của cha con Hồ Quư Ly lánh vào bờ biển. Thủy triều rút, ông t́nh cờ thấy câu thơ gồm 7 từ: “Quảng Hàn cung lư Nhất Chi Mai”.
Cảm thấy câu thơ đầy ư vị nên ông đă ghi nhớ rồi học thuộc. Sau này, ông đỗ đạt cao rồi vào làm quan triều Trần và được vua Trần Nghệ Tông nhất mực yêu quư.
7 từ t́nh cờ nh́n thấy giúp chàng trai lấy được Công chúa nhà Trần, đêm tân hôn tân nương không cho Pḥ mă vào pḥng và đưa ra một đề nghị cực sốc! - Ảnh 1.
Trong Kiên Biền Tập do Chử Nhân Hoạch thời nhà Thanh ghi chép một chuyện về Hồ Quư Ly. Chuyện này đă được Lê Quư Đôn dẫn lại trong Kiến Văn Tiểu Lục. Theo đó, trong một lần t́nh cờ, vua Trần du ngoạn tức cảnh sinh t́nh và ra vế đối: “Thanh Thử điện tiền thiên thụ quế”. Lúc đó, Hồ Quư Ly nhớ đến câu thơ năm nào nên đối lại: “Quảng Hàn cung lư Nhất Chi Mai”.
Câu đối rất khớp này khiến vua vô cùng khen ngợi. Ông cũng vô cùng ngạc nhiên bởi ḿnh có một cô em gái tên Nhất Chi Mai sống tại Quảng Hàn cung, điều này người ngoài không thể nào biết được. Vua hỏi han v́ sao lại đối như vậy, Hồ Quư Ly đă tâu lại với vua câu chuyện cũ năm xưa và sự t́nh cờ nh́n thấy câu thơ.
Vua Trần thấy họ Hồ văn thao vơ lược lại chân thành, cộng thêm câu chuyện đó nữa nên quyết định ban hôn, gả em gái cho. Thời điểm đó, Công chúa đang để tang chồng sau khi ông bị sát hại.
Đại Việt Sử kư Toàn thư viết: “Tháng 5, lấy người họ ngoại là Lê Quư Ly làm Khu mật viện đại sứ. Hai chị em bà cô của Quư Ly, Minh Tông đều lấy làm cung nhân. Một bà sinh ra vua [Nghệ Tông], đó là bà Minh Từ. Một bà sinh ra Duệ Tông, đó là bà Đôn Từ. Cho nên vua khi mới lên ngôi rất tín nhiệm Quư Ly. Lại đem em gái mới góa chồng là công chúa Huy Ninh gả cho ông ta (Huy Ninh trước là vợ của tôn thất Nhân Vinh, Nhân Vinh bị Nhật Lễ giết hại)”.
Tuy vậy, chuyện định đoạt hôn sự này đă bị sử sách phê phán. Đại Việt Sử kư Toàn thư có chép lại lời b́nh của Ngô Sĩ Liên về việc vua Trần Huệ Tông ban hôn cho em gái và Hồ Quư Ly như sau: “Nhân Vinh chết v́ thù nước, Huy Ninh để tang chồng mới được 6 tháng mà vua đă đem gả cho Quư Ly.
Thế là làm hỏng nhân luân bắt đầu từ vua, mà kẻ làm chồng, người làm vợ cũng không có nhân tâm. Phá bỏ lẽ chồng vợ, đảo loạn đạo tam cương, th́ làm sao mà chẳng sinh loạn?”.
Đêm tân hôn Pḥ mă vất vả v́ Công chúa
Hồ Quư Ly văn vơ song toàn, học vấn uyên bác. Theo Đại Việt Sử kư Toàn thư, Hồ Quư Ly đă dịch thiên Vô Dật trong cuốn Thượng Thư của Chu Công, dịch và b́nh giải cuốn Kinh Thi của Khổng Tử. Ông c̣n soạn ra sách Minh Đạo gồm 14 chương cho vua, Hoàng hậu và các cung phi học tập.
Cũng may mắn nhờ sự toàn tài trong học vấn mà Hồ Quư Ly đă trải qua được đêm tân hôn “băo táp”.
Chuyện kể rằng, sau khi hoàn tất các thủ tục hôn lễ đến giờ tân lang vào pḥng, tân nương lại nhất quyết không đồng ư. Công chúa không chịu làm lễ hợp cẩn với Pḥ mă và yêu cầu họ Hồ ra ngoài cửa pḥng và vượt qua vài thử thách.
Theo đó, bà muốn Hồ Quư Ly đối đáp văn chương, thơ phú rồi mới ưng thuận.
Đầu tiên, Công chúa ra vế đối: “Ai đấy phải nâng niu, chiều chuộng”.
Quư Ly đáp lại:
“Đây xin thề ǵn giữ, chăm nom”.
Nhất Chi Mai lại xướng rằng:
“Đôi trái đào tiên chỉ dành cho người quân tử”.
Hồ Quư Ly đối lại trong niềm hạnh phúc:
“Một tấm thân ngà trong màn trướng duy mỹ nữ”.
Nàng công chúa tài sắc lại ra một câu đối nữa:
“Nơi ấy thiêng liêng, dành riêng cho chí sĩ”.
Trước câu đối này, Hồ Quư Ly thấy bối rối, nghĩ măi không ra câu từ thích hợp để đối lại, đến khi đă quá nửa đêm mới đáp lại được:
“Chốn đó trắng trinh, xin hưởng lộc giai nhân”.
Đến đây, Công chúa mới chấp nhận vị pḥ mă này, đồng ư chuyện động pḥng hoa chúc.
Công chúa Huy Ninh có một người con gái với chồng trước, Hồ Quư Ly sau khi thành hôn cũng nhận làm con nuôi. Hai vợ chồng Hồ Quư Ly sau đó sống viên măn, hạnh phúc. Họ có con là Hồ Thánh Ngâu và Hồ Hán Thương.
Vào thời nhà Trần, Hoàng tộc cho phép lấy người nội tộc. Công chúa Huy Ninh là Công chúa duy nhất lấy người ngoài họ. Mấy chục năm sau sự kiện này cũng kéo theo sự sụp đổ của nhà Trần.
Cưới Công chúa Huy Ninh cũng là một cách giúp Hồ Quư Ly dần dần thao túng quyền lực. Vua Trần Nghệ Tông sợ hăi chuyện ngoại thích nắm quyền quá nhiều nhưng chính ông lại quá tin tưởng vào Hồ Quư Ly.
Hồ Quư Ly đă nắm giữ được chức vụ cao nhất trong triều đ́nh. Năm 1394, khi Trần Nghệ Tông băng hà Hồ Quư Ly càng tỏ rơ ham muốn tiếm ngôi. Ông ép con rể là vua Trần Thuận Tông đi tu rồi sai người giết chết. Cháu ngoại của Hồ Quư Ly là Trần Thiếu Đế được sắp xếp lên ngôi khi mới 2 tuổi.
Đại Việt Sử kư Toàn thư viết:
"Tháng 2 ngày 28, Quư Ly bức vua nhường ngôi và buộc người tôn thất, các quan 3 lần dâng biểu khuyên lên ngôi. Quư Ly giả vờ cố t́nh từ chối nói: Ta sắp xuống lỗ đến nơi rồi, c̣n mặt mũi nào trông thấy tiên đế ở dưới đất nữa? Rồi tự lập làm vua, đặt niên hiệu là Thánh Nguyên... Hồ Quư Ly phế vua làm Bảo Ninh Đại Vương, v́ vua là cháu ngoại nên không giết".
Năm 1400, Hồ Quư Ly phế truất vua Trần Thiếu Đế và lên làm vua, đặt quốc hiệu là Đại Ngu - nhà Hồ được thành lập.
Từ cuộc hôn nhân do Trần Nghệ Tông ban, Hồ Quư Ly đă từng bước tiếm ngôi nhà Trần, khiến một triều đại sụp đổ nhanh chóng
VietBF@ sưu tập
