CÓ .... rất nhiều !
- Sai lệch khi đọc sinh thiết ..... RẤT CAO.
- Sai lệch khi đọc h́nh ảnh U ...... RẤT CAO.
- Sai lệch khi phán đoán mức độ nguy hiểm .... RẤT CAO.
- Sai lệch khi tiên lượng sống ...... RẤT CAO.
(Đặc biệt là các trường hợp tiền ung thư, ung thư sớm, u nhỏ phát hiện qua tầm soát, hoặc các ca đang có phản ứng miễn dịch tích cực.....)
Đă được chứng minh bằng rất nhiều nghiên cứu trên:
BMJ (Là 1 trong top 5 tạp chí y khoa uy tín nhất toàn cầu),
JAMA Oncology (Là tạp chí chuyên ngành ung thư của JAMA .... là top tạp chí ung thư hàng đầu thế giới.),
Nature .... vốn là tạp chí khoa học uy tín nhất thế giới (giống như “tượng đài” của khoa học toàn cầu).......
Đường dẫn cụ thể của những nguồn này bạn nào cần hăy để lại b́nh luận nhé......
1. Sai lệch khi đọc sinh thiết .... rất cao
BMJ 2015: Gửi cùng 1 mẫu sinh thiết vú cho 115 bác sĩ bệnh học .....
Chẩn đoán lệch đến 52% ở tổn thương tiền ung thư....
Ngay cả U lành, 13% bác sĩ chẩn nhầm là tiền ung thư hoặc ung thư.....
2. Chẩn đoán quá mức ung thư ..... rất phổ biến
JAMA Oncology 2016:
-> Ung thư tuyến giáp ở Hàn Quốc: chẩn đoán tăng 15 lần sau khi đẩy mạnh tầm soát.
-> Nhưng tử vong không hề giảm ...... chứng tỏ phần lớn là chẩn đoán quá mức (overdiagnosis).
3. Sai lệch khi đọc h́nh ảnh PET/CT
European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging 2020:
-> Cùng 1 phim PET/CT gửi 8 trung tâm -> 40% không đồng thuận khi phân loại “ổ sáng” là u sống hay mô viêm.
4. Sai lệch khi tiên lượng sống (prognosis)
Nature Reviews Clinical Oncology 2020:
-> Khi bác sĩ tiên lượng “bệnh nhân sống <6 tháng” .... thực tế bị sai 60–70%. .... Rất nhiều bệnh nhân sống thêm 5–10 năm dù từng bị “tuyên án tử”.
Vậy tóm lại: Có dễ bị chẩn đoán sai không?
- Rất dễ bị chẩn đoán sai.... Ở các giai đoạn trung gian hoặc muộn .... khi bệnh nhân vừa thay đổi lối sống -> u sưng tạm thời -> càng dễ bị chẩn đoán sai.
- Và bởi v́ thấy U th́ dễ .... hiểu U th́ khó! Chẩn đoán theo kích thước U cũng là lối ṃn rất hay sai!
V́ sao? ...... V́ cái gọi là “u” thật ra là tổ hợp hỗn độn:
- Có thể là tế bào ung thư sống
- Có thể là xác tế bào chết
- Có thể là viêm + phù nề
- Có thể là mô sẹo, mô hoại tử
- Có thể là tế bào miễn dịch đang “vây” khối u
..... Và các yếu tố này chồng lẫn nhau .... bác sĩ nh́n phim ảnh không phân biệt rơ từng phần được.
Có thể bác sĩ nói: "Giai đoạn cuối, rất nặng", v́ nh́n thấy u to, nhiều tổn thương...
.... Nhưng thực chất:
- Có khi u đó đang bị cơ thể tiêu diệt, nên sưng lên chứ không lan ra.... đây là 1 tín hiệu rất tích cực......
- Có khi u đó chủ yếu là mô chết, không c̣n hoạt tính cao.
- Có khi là phản ứng viêm toàn thân, chứ không phải di căn thật sự.
Nếu bác sĩ nh́n h́nh ảnh CT, PET/CT ..... thấy u to ra hoặc sáng mạnh hơn .... thường có thể sẽ kết luận:
“Giai đoạn cuối, đang lan mạnh, nguy hiểm”
Nhưng thực chất bên trong có thể đang xảy ra ǵ?
.... Nếu miễn dịch của cơ thể phục hồi tốt .... sẽ xảy ra:
- Tế bào miễn dịch (T-cell, NK-cell, đại thực bào…) kéo đến tấn công khối u.
- Tế bào ung thư chết hàng loạt .... tạo ra mảnh vụn tế bào chết.
- Phản ứng viêm tại chỗ rất mạnh .... mạch máu giăn ra .... phù nề.
- Các tế bào dọn dẹp .... tạo ổ viêm tạm thời.
Kết quả trên h́nh ảnh:
Khối u to ra tạm thời: v́ có phù + tế bào miễn dịch + mảnh vụn tế bào chết.
Trên PET/CT: thấy ánh sáng mạnh hơn .... nhưng đó có thể là:
Chuyển hóa của tế bào miễn dịch, chứ không phải tế bào ung thư.
Phản ứng viêm ..... cũng làm PET bắt sáng.
ĐỀU LÀ NHỮNG TÍN HIỆU RẤT TÍCH CỰC!
.... Nó cho thấy cơ thể đă nhận diện được u .... miễn dịch đă tấn công được u.
..... Đây chính là bước ngoặt cực quan trọng trong hồi phục: từ giai đoạn cơ thể bị động ..... sang giai đoạn chủ động chiến đấu.
Sai lầm hay gặp:
Nếu bác sĩ chưa quen với quá tŕnh miễn dịch này ... chỉ nh́n thấy:
- U to hơn
- PET sáng hơn
... Vội vàng: “Di căn nặng, phải hóa trị gấp” ..... trong khi thực ra cơ thể đang làm rất tốt ..... nếu hóa trị lúc này sẽ giết luôn miễn dịch đang hồi phục!
TÓM LẠI:
U to ra do miễn dịch tấn công ..... là tín hiệu tích cực, không phải xấu!
Về kỹ thuật hiện tại .... rất khó phân biệt đâu là miễn dịch tấn công vs ung thư tiến triển .... nếu không theo dơi sát diễn biến nhiều tuần sau đó + làm các xét nghiệm khác.
Có thể theo dơi tiếp 4–6 tuần: nếu là quá tŕnh tiêu diệt u, u sẽ giảm dần sau đó...
- Nếu bác sĩ nói: “U to ra, nguy hiểm!” .... chưa chắc đúng.
.... nên t́m hiểu tiếp: Miễn dịch bệnh nhân hiện tại thế nào?
Có thể u to ra chính là cơ thể đang chiến đấu thắng thế .... lúc này phải giữ nội lực, không nên vội phá ngang bằng hóa trị nặng.....
Tất nhiên ... có những ca u to ra thực sự do ung thư tiến triển .... chứ không phải lúc nào cũng là “giả”, hay “thoái triển”, hay "sưng rồi sẽ tự nhỏ lại".....
P/S: Có 1 số bạn ám ảnh bởi thời gian vàng ... và đây cũng là lư do khiến họ vội vàng bước vào hóa trị ... xạ trị .... mổ… khi chưa thật sự sẵn sàng....
Vấn đề này ḿnh sẽ nói kỹ hơn ở bài tiếp theo...
VietBF@sưu tập
