Chuyến công du nước ngoài lớn đầu tiên của ông Trump trong nhiệm kỳ 2 được đặc trưng bởi chương trình nghị sự kinh doanh, đồng thời cũng bị phủ bóng bởi các vấn đề cấp bách trong khu vực.
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 12/5 đã bắt đầu lên đường đến thăm các quốc gia vùng Vịnh giàu có, và cho biết ông muốn trở về nhà với các thỏa thuận và khoản đầu tư trị giá 1.000 tỷ USD, theo các quan chức Mỹ.
"Chương trình nghị sự khu vực của ông Trump là kinh doanh, kinh doanh và kinh doanh", một quan chức nước ngoài quen thuộc với chuyến thăm nói với Axios.
Theo Washington Times, chuyến công du kéo dài 4 ngày của ông chủ Nhà Trắng, từ ngày 13-16/5, bắt đầu từ Ả Rập Xê-út, nhằm mục đích khởi động lại các liên minh của Mỹ theo học thuyết "có đi có lại" của ông.
Với 3 điểm đến trong chuyến công du tới Vịnh Ba Tư bao gồm Riyadh (Ả Rập Xê-út), Abu Dhabi (Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất) và Doha (Qatar), Tổng thống Mỹ đang báo hiệu sự trở lại của ngoại giao giao dịch, tập trung vào các thỏa thuận vũ khí, đầu tư, công nghệ…
Tổng thống Mỹ Donald Trump lên chuyên cơ Không lực Một tại Căn cứ chung Andrews ở Maryland, ngày 12/5/2025, trên đường đến Riyadh. Ảnh: Getty Images
Giống như trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Trump lần này vẫn chọn Ả Rập Xê-út là điểm đến cho chuyến công du quốc tế lớn đầu tiên của mình.
Sự quan tâm của ông đối với Ả Rập Xê-út và khu vực rộng lớn hơn chắc chắn một phần là do lời cam kết đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ của Thái tử Ả Rập Xê-út Mohammed Bin Salman (MBS).
Ngay sau khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ 2 hồi đầu năm nay, Thái tử MBS đã đưa ra thông báo về khoản đầu tư hấp dẫn này vào Mỹ.
Hồi tháng 3, Tổng thống Trump nói với các phóng viên rằng Riyadh đã đồng ý trả 1.000 tỷ USD cho các công ty Mỹ trong thời gian ông tại nhiệm.
"Lần trước họ đã chi 450 tỷ USD", ông Trump nói vào thời điểm đó. "Nhưng lần này họ đã giàu hơn. Tất cả chúng ta đều đã già đi. Vì vậy, tôi đã nói: Tôi sẽ đến nếu các ông trả 1.000 tỷ USD cho các công ty Mỹ trong 4 năm. Và họ đã đồng ý làm như vậy".
Ít nhất 100 tỷ USD trong số các giao dịch mà ông Trump sẽ thực hiện trong chuyến đi đến Ả Rập Xê-út sẽ liên quan đến thiết bị và công nghệ quân sự, năng lượng và khoáng sản, The Independent cho biết.
Một mục tiêu quan trọng trong chuyến thăm của ông Trump là gói vũ khí trị giá 3,5 tỷ USD, bao gồm 1.000 tên lửa AIM-120C-8 AMRAAM nhằm củng cố khả năng phòng thủ trên không của Ả Rập Xê-út trước các mối đe dọa trong khu vực, Washington Times cho biết.
Khi ông Trump tới thăm Doha, các quan chức Qatar cũng dự kiến sẽ công bố các thỏa thuận và khoản đầu tư trị giá 200-300 tỷ USD, trong đó bao gồm một thỏa thuận máy bay với Boeing và một thỏa thuận trị giá 2 tỷ USD để mua máy bay không người lái MQ-9 Reaper, giúp củng cố thêm vị thế của Mỹ là nhà cung cấp vũ khí toàn cầu số một thế giới.
Quốc gia giàu dầu mỏ này cũng có kế hoạch tặng một chiếc máy bay phản lực khổng lồ Boeing 747 cho ông Trump sau khi ông phàn nàn rằng quá trình thay thế những chiếc Không lực Một hiện tại đã cũ kỹ – bao gồm cả chiếc đưa ông đến Trung Đông hôm 12/5 – mất quá nhiều thời gian.
Khi được hỏi liệu việc đề xuất sử dụng một chiếc máy bay do nước ngoài tặng có gây ra các vấn đề về đạo đức và an ninh hay không, ông Trump hôm 12/5 đã nói rằng chỉ "kẻ ngốc" mới không chấp nhận một món quà như vậy.
UAE – nơi có thành phố sa mạc siêu giàu Dubai – cũng đã cam kết đầu tư 1.400 tỷ USD vào Mỹ trong 10 năm tới.
Chỉ 2 tuần trước chuyến đi Trung Đông, Trump Organization đã thông báo rằng họ đã đạt được các thỏa thuận về bất động sản hạng sang ở Qatar và cũng đang theo đuổi các dự án ở Jeddah, Dubai và Oman.
Ngoài các thỏa thuận kinh doanh và khoản đầu tư lớn mà ông Trump đang tìm kiếm, chuyến công du Trung Đông lần này của nhà lãnh đạo Mỹ cũng bị phủ bóng bởi cuộc chiến giữa Israel và Hamas ở Dải Gaza
Xung đột Israel-Hamas đã làm mất ổn định chính trị khu vực và cản trở các nỗ lực bình thường hóa được đưa ra theo Hiệp định Abraham.
Nhưng trong một dấu hiệu tiến triển tích cực, Hamas đã trao trả Edan Alexander – một binh sỹ Israel mang quốc tịch Mỹ, người được cho là con tin người Mỹ cuối cùng còn sống sót – cho Hội Chữ thập đỏ ngay khi Tổng thống Mỹ lên máy bay.
"Đó là tin lớn", ông Trump nói tại Nhà Trắng ngay trước khi khởi hành đi Trung Đông. "Cậu ấy sẽ trở về nhà với bố mẹ, đó thực sự là tin tuyệt vời. Họ nghĩ rằng cậu ấy đã chết".
Một vấn đề nữa là khả năng hạt nhân đang phát triển của Iran cũng đã làm tăng thêm tính cấp bách cho các cuộc đàm phán và chuyến đi của ông Trump đến vùng Vịnh.
Mặc dù chuyến công du với 3 điểm đến đã được lên lịch diễn ra từ ngày 13-16/5, nhưng ông Trump hôm 12/5 cho biết ông có thể thay đổi kế hoạch và bay đến Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 15/5 nếu các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine diễn ra ở đó và đạt được tiến triển.
"Tôi không biết mình sẽ ở đâu vào thời điểm cụ thể đó, tôi sẽ ở đâu đó ở Trung Đông. Nhưng tôi sẽ ở đó, nếu tôi nghĩ điều đó sẽ hữu ích", Trump nói với các phóng viên hôm 12/5.
Ông Trump nói thêm rằng ông nghĩ cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin đều có thể tham dự cuộc đàm phán – làm dấy lên triển vọng về một hội nghị thượng đỉnh mang tính bước ngoặt đối với cuộc xung đột Nga-Ukraine kéo dài hơn 3 năm với nhiều tác động sâu rộng toàn cầu.
