Hôn nhân không hạnh phúc hoặc có những thay đổi trong đời sống, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số bỏ đi mà không làm thủ tục ly hôn với chồng. Người chồng cần phải làm ǵ?
Anh Vừ A Ch. là người dân tộc Mông ở một xă vùng cao thuộc tỉnh Lai Châu. Cách đây vài năm, vợ anh - chị T. - cũng là người dân tộc thiểu số rời quê để vào một khu công nghiệp tại miền Nam làm công nhân. Ban đầu, hai người vẫn giữ liên lạc. Nhưng từ hơn sáu tháng trước, chị T. không c̣n gọi điện, không nhắn tin, cũng không về nhà. Gia đ́nh hai bên đă gọi cho người quen, t́m trong các nhóm đồng hương, hỏi cả người cùng làm với chị trước đây nhưng không ai biết chị ở đâu.
Anh Ch. lo lắng, bối rối và không biết phải làm ǵ khi không rơ t́nh trạng hôn nhân hiện tại. Anh muốn hỏi: Nếu vợ bỏ đi biệt tích, người chồng nên làm ǵ cho đúng pháp luật?
1. Đầu tiên, không nên "bỏ qua" mà cần t́m cách xử lư pháp lư
Trường hợp người vợ bỏ đi không rơ tung tích, không c̣n liên lạc và không biết đang ở đâu, người chồng không thể tự coi là "đă ly hôn". Muốn kết thúc hôn nhân hoặc xác lập lại cuộc sống mới, cần xử lư đúng quy tŕnh pháp luật.
Nếu không giải quyết hợp pháp, người chồng sẽ gặp nhiều khó khăn như:
Không được đăng kư kết hôn lại nếu t́m được người mới;
Không có căn cứ pháp lư để chia tài sản, quyền nuôi con;
Không thể làm giấy tờ hộ khẩu, nhà đất, giấy khai sinh cho con trong một số trường hợp.
2. Nếu vợ bỏ đi dưới 2 năm: Có thể ly hôn đơn phương
Theo Luật Hôn nhân và Gia đ́nh, nếu một bên vợ/chồng bỏ đi, không c̣n quan tâm, không liên lạc, không thực hiện trách nhiệm với gia đ́nh, th́ người c̣n lại có quyền yêu cầu Ṭa án giải quyết ly hôn đơn phương.
Người chồng cần chuẩn bị:
Đơn xin ly hôn;
Chứng minh nhân dân, hộ khẩu của ḿnh;
Giấy đăng kư kết hôn (bản chính hoặc bản sao);
Chứng cứ về việc người vợ bỏ đi, không liên lạc (tin nhắn cũ, người làm chứng, đơn tŕnh báo Công an xă nếu có...).
Ṭa án sẽ xem xét vụ việc, có thể đăng báo t́m kiếm, và nếu xét thấy quan hệ hôn nhân không c̣n, th́ sẽ xử lư cho ly hôn.
3. Nếu vợ mất tích từ 2 năm trở lên: Có thể yêu cầu tuyên bố mất tích
Nếu người vợ không có tin tức ǵ trong ít nhất 2 năm liên tục, th́ người chồng có thể làm đơn gửi Ṭa án để yêu cầu tuyên bố vợ mất tích (theo Điều 68 Bộ luật Dân sự). Sau khi Ṭa án ra quyết định tuyên bố mất tích, người chồng có quyền xin ly hôn theo quy định pháp luật.
Thủ tục gồm:
Đơn yêu cầu tuyên bố người vợ mất tích;
Giấy tờ tùy thân;
Chứng cứ chứng minh đă mất liên lạc trên 2 năm và có nỗ lực t́m kiếm (như thông báo t́m người qua xă, phường; báo đài; Công an...).
4. Về quyền nuôi con và tài sản khi ly hôn
Nếu hai người có con chung:
Người đang trực tiếp nuôi con (thường là người chồng trong t́nh huống này) sẽ được tiếp tục nuôi dưỡng, trừ khi Ṭa thấy không phù hợp;
Ṭa án có thể quyết định về quyền cấp dưỡng nếu xác định được người vợ có thu nhập, nơi cư trú.
Nếu có tài sản chung như nhà, đất, vật nuôi, tiền tiết kiệm:
Ṭa án sẽ chia theo nguyên tắc công bằng;
Nếu người vợ không rơ tung tích, phần tài sản của chị có thể tạm thời do Nhà nước quản lư, không ai được tự ư bán hay sử dụng phần đó.
5. Không tự ư tuyên bố "ly hôn theo phong tục"
Ở một số vùng dân tộc thiểu số, vẫn c̣n phong tục "tự xử" khi vợ bỏ đi như: đốt nhang chấm dứt, họp họ tộc để chia tài sản. Cách này không có giá trị pháp lư và sẽ gây rắc rối về sau:
Không được đăng kư kết hôn lại;
Không thể làm giấy tờ cho con;
Không được bảo vệ quyền lợi nếu tài sản tranh chấp;
Nếu người vợ quay về, có thể kiện đ̣i tài sản hoặc quyền làm mẹ.
6. Cần làm ǵ ngay lúc này?
Người chồng có thể báo Công an xă/phường nơi cư trú về việc người vợ mất tích;
Liên hệ Hội LHPN hoặc cán bộ tư pháp xă để được hỗ trợ soạn đơn, nộp hồ sơ;
Nếu không rành chữ hoặc giấy tờ, có thể nhờ Trung tâm trợ giúp pháp lư Nhà nước của tỉnh (miễn phí cho người dân tộc thiểu số).
Dù bạn ở vùng cao hay vùng sâu, pháp luật luôn bảo vệ quyền lợi của bạn nếu bạn làm đúng cách. Đừng sợ pháp luật, hăy t́m hiểu và hành động đúng. Đừng để cuộc sống của ḿnh, con cái ḿnh bị ảnh hưởng chỉ v́ ngại thủ tục.