(Minh họa)
Chúng ta đang sống trong một thời đại, nơi mà niềm vui không còn mang lại hạnh phúc cho thế giới này. Mà thay vào đó sự cợt nhả đang ngồi trên ngai vàng của xã hội. Nó len lỏi trong từng dòng trạng thái, từng clip ngắn, từng câu bình luận tưởng như vô thưởng vô phạt.
Người ta dường như không còn biết đâu là ranh giới giữa nhẹ nhàng và nhạo báng, đâu là chân thành và giễu cợt. Và đau đớn hơn cả: người ta không còn thiết tha đi tìm điều đúng đắn, chân thật nữa.
Cái trò cợt nhã giờ đây không còn là một trạng thái tâm lý nhất thời. Nó đã trở thành phong cách sống, văn hoá đại chúng, thành lối thoát cho những tâm hồn không muốn đối diện với sự thật.
Trên mạng xã hội, mọi bi kịch đều có thể trở thành meme. Một người mẹ đơn thân khóc trong tuyệt vọng vì bị mất con, cũng có thể bị thiên hạ bình luận cho là
"đang diễn sâu". Một nạn nhân bị lạm dụng tình dục lên tiếng, cũng có thể bị xem là
"đu fame". Những phiên toà đầy nước mắt, những sự mất mát, những nỗi tang thương… đều có thể trở thành trò tiêu khiển dưới bàn tay nhào nặn của đám đông thích đùa cợt trên nỗi đau người khác, dù họ chỉ biết thông tin qua 1 vài câu nói không rõ ràng.
Sự cợt nhả đang hủy hoại mọi giá trị nhân bản
Khi người ta không còn biết cúi đầu trước nỗi đau người khác, cũng là khi họ đã đánh mất đi phần con người trong chính mình!
- Cợt nhả trong cách suy nghĩ: Khi người ta chỉ đọc qua tựa đề thay vì đọc nội dung. Khi họ tin vào câu viral hơn là một dòng chữ trăn trở. Khi lý lẽ bị thay thế bằng sự châm biếm. Họ không cần biết sự thật, họ chỉ cần sự hài lòng cảm xúc trong 3 giây đầu tiên.
- Cợt nhả trong lời nói: Khi những tiếng cười giả tạo được lặp đi lặp lại như một phản xạ tự nhiên. Khi người ta nói lên bằng giọng đùa cợt về những chuyện không nên đùa giởn, bạo hành, hiếp dâm, chiến tranh, tôn giáo, sự tử tế, lòng nhân ái… Mọi thứ đều bị lôi xuống cùng một mặt phẳng, cái tầm thường. Và trong cái tầm thường ấy, cái ác lặng lẽ sinh sôi nẩy nở. Câu bình luận chì chiết, thách thức, bôi lọ người khác không một chút do dự.
- Cợt nhả trong hành vi: Khi người ta quay phim người đang gặp nạn thay vì ra tay giúp đỡ. Khi người ta livestream những giây phút riêng tư của kẻ khác để
"câu view". Khi người ta dựng đứng câu chuyện, châm biếm, chế giễu, gán nhãn, như thể cuộc đời là một sân khấu mà mỗi chúng ta phải gồng mình để trở nên
"thú vị với vai diễn". Nhưng tiếc thay, thú vị này không phải là chuyện nhân văn. Và cái thú vị rẻ tiền ấy đang khiến cho xã hội ngày một lạnh lùng và vô cảm thêm.
- Cợt nhả trong lối sống: Khi mọi thứ đều trở thành
"content". Cuộc sống không còn được sống theo tự nhiên, mà nó được đạo diễn, được chỉnh màu, được tạo nét, được edit để vừa khớp với các xu hướng và tiếng vỗ tay. Người ta không dám nói ra sự thật, sống thật, vì sợ mất sự
"tương tác" lắm khi ngông cuồng. Những người sống đơn giản, âm thầm và tử tế trở nên lạc lõng trong một thế giới nơi mà cái buồn cười lại đáng giá hơn cái đúng.
Nhưng sự cợt nhả này không chỉ thấy xuất hiện ra trên mạng. Nó đã tràn xuống ngoài đời thật, trong những quán cà phê, những buổi tiệc, những cuộc hội thoại tràn đầy tiếng cười trống rỗng. Người ta quen dùng sự mỉa mai để né tránh những cuộc trò chuyện sâu sắc. Họ nói chuyện như thể đang tham gia chơi một trò chơi, ai
"cà khịa" giỏi hơn, người đó sẽ thắng. Và khi tất cả đều đùa cợt sống sượng, thì chẳng còn ai dám chịu trách nhiệm cho bất cứ điều gì cả.
Trong thế giới ấy, những người nói ra điều nghiêm túc bị gán là
"nghiêm trọng hoá vấn đề". Những người sống chuẩn mực bị gọi là
"làm màu". Những người đau khổ thật sự bị chụp mũ là
"drama queen". Và thế là, từng chút một, sự trân trọng với đời sống, với con người, với giá trị đạo đức dần dần bị bào mòn.
Cái cợt nhã ấy đã lấn át sự im lặng, thứ im lặng từng là nơi trú ngụ của suy tư, của lắng nghe, của tình người. Giờ đây, im lặng cũng bị nghi ngờ. Người ta không hiểu vì sao mà có ai đó lại không cười, không nói, không muốn chơi cùng trò giễu cợt chung. Họ quên mất rằng đôi khi, sự yên lặng là phương cách cuối cùng để cho một tâm hồn giữ lấy lòng kính trọng.
Chúng ta đang cười, nhưng không hạnh phúc. Chúng ta đang nói, nhưng không hiểu nhau. Chúng ta đang sống, nhưng không thật.
Không phải ai cũng đủ dũng cảm để sống tử tế giữa một thế giới cợt nhả. Bởi vì sống tử tế nghĩa là chấp nhận bị hiểu lầm. Sống sâu sắc nghĩa là đôi khi phải đứng một mình. Nhưng chính những con người ấy, tuy ít ỏi, tuy thầm lặng đó, lại là niềm hi vọng cuối cùng cho một xã hội đang trôi dạt ra khỏi chiều sâu của Đạo Đức.
Đã đến lúc chúng ta phải dừng lại.
Đã đến lúc phải hỏi: Chúnga đang sống thật hay chỉ đang đùa giỡn với chính mình?
Đừng nên để cho tiếng cười trở thành lưỡi dao cắt đứt những sợi dây cuối cùng kết nối chúng ta với phần con người bên trong. Đừng nên để cho những trò cợt nhả làm hoá đá trái tim từng biết đau, biết thương, biết kính trọng.
Có những điều không thể đùa được.
Và nếu còn chút lương tri, chúng ta cần phải học lại cách lắng nghe, với sự im lặng trang nghiêm của chính mình.
