Khi được hỏi về cách thức giải quyết mức thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ theo cách "đơn giản nhất", cả 4 chatbot ChatGPT, Gemini, Claude và Grok đều có câu trả lời gần như giống hệt như cách tính của chính quyền Trump.
(Minh họa)
Các biện pháp thuế mới có dấu hiệu được xây dựng dựa trên những phép tính toán sơ sài, đến mức có sự trùng khớp với những gợi ư của các chatbot AI như
ChatGPT, Gemini, Grok và Claude.
Hôm 3/4, khi tổng thống Donald Trump bước ra Vườn Hồng của Ṭa Bạch Ốc cùng một tấm biển cỡ lớn có ghi chữ
"Reciprocal Tariffs" (thuế đối xứng), phản ứng tức th́ từ giới chuyên gia về kinh tế và công chúng là bị hoang mang tột độ.
Theo chính sách thuế mới này, tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ sẽ bị áp đặt ở mức thuế tối thiểu là 10%, kể cả từ những ḥn đảo không người ở và ở mức thuế cao ngất với từng quốc gia cụ thể. Mức thuế được cho là phản ảnh
"mức thuế suất mà các nước khác đă áp đặt lên Hoa Kỳ".
Tuy nhiên, các số liệu này dường như lại không khớp với bất cứ dữ kiện chính thức nào, ngoại trừ các đề xuất của một số chatbot AI, theo
The Verge.
Thuế suất theo "kiểu ChatGPT"
Cụ thể hơn, khi các chuyên gia kinh tế đang cố gắng cho giải mă nguồn gốc của những con số Trump đưa ra, họ đă phát hiện ra rằng công thức tính toán mức thuế mới của chính quyền Mỹ có thể dễ dàng được thiết lập ra với một phép tính đơn giản.
Chỉ cần lấy mức thâm hụt về thương mại của Mỹ với một quốc gia cụ thể rồi chia cho tổng số xuất khẩu của nước đó vào Mỹ. Sau đó, nếu lấy kết quả này đem chia đôi, người ta sẽ có được con số gần như trùng khớp với mức thuế mới mà Ṭa Bạch Ốc vừa cho công bố ra.
4 chatbot AI đều cho ra câu trả lời giống nhau hoàn toàn. (Ảnh: The Verge).
Kinh tế gia James Surowiecki là người đầu tiên phát hiện ra sự giống nhau thật trùng hợp này. Ông gọi đây là
"một phép tính vô nghĩa đến phi thường", bởi v́ đă bỏ qua vô số yếu tố quan trọng trong các giao dịch thương mại quốc tế như trị giá gia tăng, chuỗi cung ứng và tác động lan tỏa của mức thuế suất lên nền kinh tế.
Chính quyền Trump đă bác bỏ giả thuyết này và công bố ra công thức chính thức mà họ sử dụng. Tuy nhiên, theo
Politico, công thức này thực chất chỉ là một phiên bản phức tạp hóa của cách tính toán của ông Surowiecki.
Một số người sử dụng mạng xă hội cũng phát hiện ra rằng, nếu đi hỏi các mô h́nh AI như
ChatGPT, Gemini, Grok và
Claude về cách
"tính toán mức thuế để đưa cán cân thương mại Mỹ trở về trạng thái cân bằng", tất cả đều đưa ra những câu trả lời gần như giống hệt như cách tính toán của chính quyền Trump.
The Verge đă cho thử nghiệm bằng cách đặt ra câu hỏi theo ngôn ngữ mà những người này sử dụng, cũng như theo cách diễn đạt tương tự của Ṭa Bạch Ốc. Cả 4 chatbot đều trả lời gần như giống y với nhau.
Dĩ nhiên, có một số biến thể nhỏ xuất hiện.
Grok và
Claude AI đề xuất
"nên chia đôi kết quả để có được mức thuế hợp lư hơn". Gợi ư này lại trùng hợp với cách chính quyền Trump gọi mức thuế này là
"chiết khấu". Nếu thêm vào một mức thuế căn bản 10%, các chatbot lại không có sự đồng thuận về việc liệu rằng, mức thuế này nên cộng vào tổng thuế suất hay không.
Các chatbot cũng cảnh cáo rằng cách làm này có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực và mức độ nhấn mạnh khác nhau.
Gemini là chatbot thể hiện ra sự phản đối mạnh nhất. Nó đưa ra một danh sách các lư do v́ sao cách tính này có thể gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ.
Gemini c̣n cảnh cáo,
"Mặc dù công thức này có vẻ là một cách trực quan để nhắm vào mức thâm hụt song phương, nhưng tác động thực tế của nó sẽ phức tạp hơn rất nhiều và có thể dẫn đến những hậu quả xấu nghiêm trọng".
Chatbot của Google nhấn mạnh,
"Nhiều kinh tế gia cho rằng, thuế suất không phải là công cụ hiệu quả để làm cân bằng sự thâm hụt thương mại".
Sự phi lư trong công thức định ra thuế suất
Ngay cả khi bỏ qua nguồn gốc đáng ngờ của cách tính thuế này, vẫn c̣n một vấn đề lớn khác. Đó là danh sách các quốc gia bị áp đặt mức thuế rất thiếu sự hợp lư cần có (logic). Trong số những quốc gia bị đánh thuế cao, có cả những vùng lănh thổ không có bóng người ở như đảo Heard. Trong khi đó, một số quốc gia bị áp đặt thuế lại có sự thặng dư thương mại với Mỹ, nghĩa là họ đă mua hàng từ Mỹ nhiều hơn là xuất khẩu sang đây.
Nước Úc là một ví dụ điển h́nh. Quốc gia này đă nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu với Hoa Kỳ, nhưng vẫn bị Trump áp đặt mức thuế cao như thể họ đang
"lợi dụng" nền kinh tế Mỹ.
Trên thực tế, có nhiều lư do hợp lư khiến cho một quốc gia có thể có sự thâm hụt thương mại với Mỹ. Nền kinh tế Mỹ chủ yếu dựa vào dịch vụ bao gồm thiết kế sản phẩm, sáng tạo phần mềm, phụ trách kiểm soát chuỗi cung ứng. Trong khi đó, nhiều quốc gia khác chỉ chuyên về mặt chế biến ra sản phẩm.
Mỹ có mức thặng dư thương mại trong lĩnh vực dịch vụ, v́ các nước khác đang sử dụng hàng loạt dịch vụ của Mỹ như Facebook, Netflix hay các nền tảng kỹ nghệ khác.
Ngoài ra, việc áp đặt thuế không có nghĩa là chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ ngay lập tức thay đổi để đem lại lợi ích cụ thể và trước mắt cho Hoa Kỳ.
Chi phí thuê mướn nhân công tại Mỹ quá cao, đến mức ngay cả khi cho áp đặt thuế, nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài vẫn c̣n rẻ hơn là cho sản xuất trong nước. Những quốc gia bị đánh thuế theo chính sách mới như Madagascar và Ethiopia cũng khó có thể đột nhiên mua hàng tỷ USD hàng hóa của Mỹ chỉ v́ bị áp đặt thuế mới đối xứng.
Thế nhưng, có vẻ ông Trump tin rằng áp đặt thuế sẽ khiến cho các nhà máy ở Mỹ sẽ quay trở lại hoạt động mạnh mẽ, cho dù thực tế là điều này khó có thể xảy ra. Cũng như việc ông tin rằng việc cho trục xuất hàng loạt nguồn nhân lực nhập cư lậu sẽ không làm cho giá rau củ quả leo thang, trong khi trên thực tế, điều này sẽ khiến cho chi phí thực phẩm tăng vọt lên hàng ngày.
Trước đó, chính quyền Trump từng bị chỉ trích v́ cho sử dụng các ứng dụng trên mạng để thảo luận những vấn đề an ninh quốc gia nhạy cảm. Ví dụ, nhiều giới chức chính phủ từng bị phát hiện sử dụng ứng dụng
Signal, một nền tảng nhắn tin mă hóa, để công khai bàn bạc về kế hoạch quân sự bí mật. Gần đây, chương tŕnh cho cắt giảm và tiết kiệm chi phí DOGE cũng được tiết lộ là đang thúc đẩy việc sử dụng AI trong nhiều cơ quan chính phủ nhằm giúp tinh giản bộ máy chính phủ và sa thải nhân sự một cách máy móc, theo
Gizmodo.
