Theo như sự đánh dấu bước đi quan trọng của Tổng thống Donald Trump nhằm tiếp tục định h́nh hệ thống tư pháp Mỹ theo hướng bảo thủ, sau khi Nhà Trắng đang chuẩn bị công bố danh sách các đề cử tư pháp mới, với hơn 200 thẩm phán được bổ nhiệm, bao gồm 3 thẩm phán tại Ṭa án Tối cao.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đă để lại dấu ấn mạnh mẽ lên hệ thống tư pháp liên bang với hơn 200 thẩm phán được bổ nhiệm, bao gồm 3 thẩm phán tại Ṭa án Tối cao.
Sự chuyển dịch này được nhận định là đă giúp củng cố cán cân bảo thủ trong ngành tư pháp, tạo nền tảng vững chắc cho các chính sách của ông trong nhiều năm tới, theo Politico.
Tuy nhiên, bước vào nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Trump và các cố vấn đang xây dựng một chiến lược mới để tiếp tục thúc đẩy cải tổ tư pháp. Lần này, các ứng viên không chỉ cần có lư lịch chuyên môn vững chắc mà c̣n phải thể hiện sự gắn bó với đường lối của người đứng đầu Nhà Trắng.
“Họ sẽ t́m kiếm những thẩm phán dũng cảm và không khoan nhượng”, Mike Davis, cựu cố vấn của Thượng nghị sĩ Chuck Grassley, nhận xét.
Thời thế thay đổi
Việc đề cử thẩm phán lần này sẽ diễn ra trong bối cảnh có nhiều thay đổi quan trọng về cách thức lựa chọn ứng viên cũng như đội ngũ cố vấn tại Nhà Trắng.
Một trong những thay đổi lớn nhất là sự trở lại của Don McGahn, cựu cố vấn Nhà Trắng, với vai tṛ cố vấn không chính thức cho quá tŕnh đề cử thẩm phán.
Bên cạnh đó, Stephen Kenny, phó cố vấn Nhà Trắng, được giao nhiệm vụ điều phối quy tŕnh phê chuẩn và làm việc trực tiếp với các nhà lập pháp để đẩy nhanh tiến tŕnh này.
Cựu cố vấn pháp lư Don McGahn của Nhà Trắng được cho là đă quay trở lại vai tṛ cố vấn không chính thức cho quá tŕnh đề cử thẩm phán của Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Reuters.
Trong khi đó, vai tṛ của Federalist Society, tổ chức bảo thủ có ảnh hưởng lớn trong việc đề cử tư pháp nhiệm kỳ đầu, đang dần suy yếu. Một số nhóm bảo thủ khác cũng tham gia vào quá tŕnh này, khiến hệ thống lựa chọn thẩm phán trở nên đa dạng hơn.
Tờ Politico dẫn nguồn tin từ phe bảo thủ tiết lộ: “Quá tŕnh này sẽ phân tán hơn so với trước đây v́ có nhiều cá nhân và tổ chức muốn có tiếng nói trong việc lựa chọn thẩm phán”.
Khác với nhiệm kỳ trước, lần này chính quyền ông Trump có thể ưu tiên các ứng viên có kinh nghiệm xử lư các vấn đề pháp lư gây tranh căi như nhập cư, quyền của phụ nữ trong thể thao và quyền tự do ngôn luận.
“Câu hỏi đặt ra là liệu họ sẽ tiếp tục ưu tiên những người có chuyên môn về luật hành chính hay sẽ t́m đến các thẩm phán có kinh nghiệm giải quyết các vấn đề đang được đảng Cộng ḥa quan tâm", Michael Fragoso, cựu cố vấn của Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, nhận định.
Trong số các ứng viên được nhắc đến nhiều nhất có Thẩm phán Aileen Cannon, người từng ra phán quyết có lợi cho ông Trump trong vụ bê bối xử lư tài liệu mật.
Tổng thống Trump từng ca ngợi bà Cannon là “một thẩm phán xuất sắc” trong bài phát biểu gần đây tại Bộ Tư pháp, theo Politico.
Thẩm phán Aileen Cannon. Ảnh: Ṭa án Quận Liên bang Mỹ ở Florida.
Một ứng viên tiềm năng khác là Kathryn Kimball Mizelle, người từng tuyên bố băi bỏ quy định bắt buộc đeo khẩu trang khi di chuyển bằng máy bay vào năm 2022.
Với việc đảng Cộng ḥa kiểm soát Thượng viện với 53 ghế, chính quyền ông Trump có lợi thế lớn trong quá tŕnh phê chuẩn các thẩm phán. Quy định bỏ phiếu vượt qua ngưỡng 60 phiếu để thông qua đề cử đă bị loại bỏ, giúp các ứng viên của Tổng thống Trump dễ dàng được phê chuẩn hơn.
“Chúng tôi không thể ngăn cản ông Trump bổ nhiệm các thẩm phán bảo thủ trừ khi giành lại đa số tại Thượng viện", Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal thuộc đảng Dân chủ nói.
Triển vọng của kế hoạch bổ nhiệm tư pháp
Dù Nhà Trắng đang chủ động đẩy mạnh quá tŕnh đề cử, một số thách thức vẫn tồn tại, từ việc t́m kiếm thẩm phán phù hợp đến t́nh trạng thiếu ghế trống trong hệ thống tư pháp.
Hiện tại, hệ thống tư pháp trên phạm vi toàn nước Mỹ chỉ có khoảng 45 ghế trống, trong đó một số ít là ghế tại các ṭa phúc thẩm liên bang. Việc thiếu ghế trống có thể làm giảm tác động của ông Trump trong việc cải tổ hệ thống tư pháp, ít nhất là trong giai đoạn đầu của nhiệm kỳ hai, tờ Politico nhận định.
Hai thẩm phán Ṭa án Tối cao là Clarence Thomas (76 tuổi) và Samuel Alito (74 tuổi) có thể sẽ nghỉ hưu trong những năm tới, mở ra cơ hội để ông Trump tiếp tục thay đổi cán cân quyền lực tại cơ quan tư pháp cao nhất nước Mỹ.
Thẩm phán Ṭa án Tối cao Mỹ Clarence Thomas. Ảnh: Reuters.
Một số bang như Missouri và Florida đă bắt đầu quá tŕnh tuyển chọn ứng viên cho các vị trí thẩm phán liên bang. Theo một nguồn tin từ Nhà Trắng, các thượng nghị sĩ đảng Cộng ḥa tại những bang này đang chủ động đề cử các ứng viên phù hợp với đường lối bảo thủ của chính quyền ông Trump.
Với những điều kiện thuận lợi tại Thượng viện và một đội ngũ cố vấn tư pháp mới, Trump có thể tiếp tục củng cố di sản bảo thủ của ḿnh trong ngành tư pháp Mỹ. Nếu có thêm các ghế trống tại Ṭa án Tối cao, những thay đổi do ông khởi xướng có thể định h́nh hệ thống pháp lư Mỹ trong nhiều thập kỷ tới.
