Quyết định của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cắt đứt viện trợ quân sự cho Ukraine được cho là động thái gây tổn hại nhất tới nỗ lực chiến đấu của Kiev. Mặc dù hậu quả vẫn chưa rõ ràng nhưng tác động của điều này với tâm lý các binh sỹ Ukraine có thể rất lớn.
Điều lo ngại nhất đối với Ukraine
Lần gần đây nhất Mỹ trì hoãn viện trợ quân sự cho Ukraine là vào tháng 12/2023. Ở thời điểm đó, khoảng 60 tỷ USD vũ khí và thiết bị quân sự dự định chuyển giao cho Kiev đã bị đình trệ do sự phản đối của các nghị sỹ đảng Cộng hòa ủng hộ ông Trump. Sự chậm trễ này đã khiến cục diện ở tuyến đầu bị thay đổi, buộc Ukraine phải chuyển từ thế phản công sang phòng thủ.
Quân đội Ukraine chiến đấu trên tiền tuyến. Ảnh: X
Việc Mỹ cắt viện trợ được coi là cú sốc lớn đối với chính quyền Tổng thống Zelensky. Nhiều quan chức Ukraine cảnh báo điều này có thể dẫn tới hậu quả thảm khốc cho họ. Cố vấn của Tổng thống Volodymyr Zelensky, ông Mykhailo Podolyak, cho biết: "Trước hết, Ukraine cần phải đánh giá những chương trình cụ thể nào sẽ ngừng hoạt động, vì nhiều chương trình đã ở giai đoạn cuối".
Một quan chức Ukraine nói với CNN rằng kho đạn pháo quan trọng của nước này có thể cạn kiệt vào tháng 5 hoặc tháng 6/2025 sau quyết định trên. Quan chức này dự đoán, Kiev có thể rơi vào tình trạng khủng hoảng đạn dược nghiêm trọng, đặc biệt là tên lửa phòng không Patriot. Ước tính, số lượng tên lửa này có thể cạn kiệt vài tuần tới.
"Ukraine sẽ phải tìm cách thích nghi, nhưng câu hỏi đặt ra là chúng tôi sẽ mất thêm bao nhiêu người và bao nhiêu lãnh thổ nữa khi làm như vậy. Đây là điều chúng tôi lo ngại nhất", vị quan chức này cho biết.
Nhiều binh sỹ Ukraine trên tiền tuyến nêu bật vai trò to lớn của máy bay không người lái (UAV), trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công của Nga, nhưng cũng nhắc đến nhu cầu cấp thiết về tên lửa phòng không do Mỹ cung cấp.
"Điểm yếu của chúng tôi là thiếu tên lửa phòng không, đặc biệt là Patriot. Ước tính 80% vũ khí và cơ sở hạ tầng của đối phương, từ xe tăng đến hầm trú ẩn, bị phá hủy do máy bay không người lái của Ukraine, nhưng chúng tôi vẫn cần rất nhiều tên lửa.", Trung sỹ Yegor Firsov phụ trách một đơn vị UAV tấn công của Ukraine cho biết.
Serhii Filimonov, chỉ huy Tiểu đoàn cơ giới số 108 của Ukraine chiến đấu bên ngoài thị trấn chiến lược Pokrovsk trong 9 tháng qua, cho biết: "Sự hỗ trợ của Mỹ rất quan trọng để giúp bảo vệ bầu trời. Đặc biệt, sự hỗ trợ tài chính giúp khôi phục kinh tế và ổn định tinh thần của người dân. Một hậu phương an toàn và vững chắc sẽ mang lại lợi ích cho các đơn vị trên tiền tuyến".
Một nguồn tin từ Ukraine nói với CNN rằng, quyết định cắt viện trợ của chính quyền Tổng thống Trump không ảnh hưởng đến việc chia sẻ thông tin tình báo. Sự hỗ trợ này không mất nhiều chi phí nhưng có tác động lớn trong thúc đẩy nỗ lực chiến đấu của Kiev.
Yêu cầu khó khăn của Mỹ
Vẫn chưa rõ ý định của ông Trump khi công bố quyết định nêu trên, nhưng giới phân tích đang tập trung vào sự rạn nứt trong quan hệ giữa ông với Tổng thống Ukraine Zelensky và xem xét các yếu tố cần thiết để hàn gắn quan hệ này.
Ngày 4/3, Tổng thống Zelensky cho biết cuộc gặp giữa ông và Tổng thống Trump tại Phòng Bầu dục "diễn ra không như mong đợi" và mô tả đó là "điều đáng tiếc". Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Ukraine bày tỏ mong muốn đàm phán để chấm dứt xung đột.
Các quan chức của Trump cho rằng, Tổng thống Zelensky phải bày tỏ sự xin lỗi một cách công khai. Họ cũng nhắc đến việc ký kết thỏa thuận cho phép Mỹ tiếp cận các nguồn khoáng sản của Ukraine. Chính quyền ông Trump cũng yêu cầu ông Zelensky cam kết theo đuổi thỏa thuận hòa bình để chấm dứt xung đột, nhưng không nêu rõ chi tiết.
Mỹ đã vạch ra một viễn cảnh hòa bình đối với Ukraine, đó là thời điểm mà các cuộc giao tranh chấm dứt và Nga đồng ý với giải pháp của ông Trump một cách rõ ràng. Nhà lãnh đạo Mỹ nhiều lần tuyên bố, ông không tin Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ vi phạm bất kỳ thỏa thuận nào mà 2 bên cùng đưa ra.
Trong khi đó, châu Âu cho rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào đều phải có điều khoản đảm bảo an ninh cho Ukraine để có thể chống lại các cuộc tấn công của Nga trong tương lai.
Bài toán hóc búa với Tổng thống Zelensky
Theo giới phân tích, thỏa thuận hòa bình mà ông Trump mong muốn nhiều khả năng đòi hỏi Ukraine không yêu cầu thêm sự hỗ trợ của Mỹ hoặc dựa sự hỗ trợ của của các nước châu Âu; ký một thỏa thuận cung cấp cho phép Washington sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên của Ukraine để trả lại tiền viện trợ cho Mỹ, đầu tư vào tái thiết đất nước, cuối cùng là chấp thuận bất cứ điều khoản nào của thỏa thuận hòa bình mà Nga và Mỹ đã nhất trí nhằm chấm dứt xung đột.
Nhiều nhà quan sát cho rằng, đó là một yêu cầu lớn đối với một nhà lãnh đạo thời chiến. Tương lai của Tổng thống Ukraine Zelensky với tư cách là đối tác của Mỹ phụ thuộc vào việc liệu ông có chấp nhận thỏa thuận hòa bình trên hay không.
Trong khi đó, thỏa thuận hòa bình mà ông Zelensky và những nước châu Âu ủng hộ Ukraine tìm kiếm là việc Ukraine được trang bị vũ khí và bảo vệ đầy đủ để đẩy lùi bất kỳ cuộc tấn công nào của Nga. Theo giới phân tích, hiện có sự khác biệt trong cách tiếp cận của Mỹ và Ukraine liên quan đến thỏa thuận này.
Cách tiếp cận của Tổng thống Zelensky và châu Âu dường như bị chi phối do những bài học kinh nghiệm từ những năm 1930. Còn cách tiếp cận của ông Trump nhiều khả năng được thúc đẩy bởi niềm tin rằng các mối quan hệ cá nhân và sự nhạy bén trong đàm phán có thể mang lại thành công trước thực tế khắc nghiệt của xung đột và rủi ro về địa chính trị.
Trong tình huống này, Tổng thống Zelensky phải đưa ra một lựa chọn đầy khó khăn là có hay không đáp ứng yêu cầu của Washington và chấp thuận các điều khoản không xác định của một thỏa thuận hòa bình được đàm phán mà không có sự tham gia của Ukraine. Nếu ông Zelensky đồng ý, Ukraine có thể tiếp tục cung cấp cho Ukraine từ 1/3 đến 1/5 tổng số viện trợ quân sự mà họ đã nhận của Mỹ trước đây. Tuy vậy, quyết định đó sẽ đặt Ukraine vào vị thế bất lợi nhất sau ba năm bị Nga tấn công dữ dội.
VietBF@ Sưu tập
