Theo như sau khi công bố đề xuất Mỹ tiếp quản Gaza, Tổng thống Trump đã gây sốc cho các quan chức cấp cao Nhà Trắng và cả nhóm cố vấn của mình về kế hoạch của ông về việc Mỹ kiểm soát Dải Gaza để biến vùng đất bị xung đột tàn phá này trở nên “xinh đẹp trở lại làm cho hầu hết các quan chức trong chính quyền Tổng thống Donald Trump đều không biết kế hoạch này.
Sự ngỡ ngàng trước kế hoạch đầy tham vọng của ông Trump
Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang chạy đua để theo kịp kế hoạch táo bạo và gần như không tưởng của ông. Đó là viễn cảnh Mỹ tiếp quản Dải Gaza và biến nơi này thành một “Riviera Trung Đông” (Riviera là tên vùng bờ biển Địa Trung Hải giữa Monaco và Ý, nơi rất đẹp và nổi tiếng về khí hậu).
Nhiều quan chức vẫn đang cố gắng hiểu thấu ý tưởng này, một số hy vọng rằng sự bất ngờ của nó có thể thúc đẩy các quốc gia khác đề xuất phương án riêng cho vùng lãnh thổ của người Palestine.
Ý tưởng này được ông Trump công bố vào tối ngày 4/2 trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Theo các nguồn tin am hiểu vấn đề, đây là kế hoạch đã được ông Trump ấp ủ từ lâu, và bắt nguồn từ chính suy nghĩ của ông.
Điều này tiếp tục nhấn mạnh thực tế rằng các sáng kiến chính sách dưới thời ông Trump thường xuất phát từ cá nhân, thay vì được xây dựng dần dần bởi các chuyên gia và cố vấn trước khi được trình lên Nhà Trắng.
Theo giới chức Mỹ, ý tưởng này một phần nhằm tạo ra động lực giải quyết vấn đề mà ông Trump coi là đã bị đình trệ quá lâu, khi không có quốc gia nào đưa ra giải pháp hợp lý để tái thiết Dải Gaza bị tàn phá nặng nề sau xung đột với Israel.
Cú sốc trong giới chức Mỹ
Theo CNN, thông báo được ông Trump đọc từ tờ ghi chú tại Phòng phía Đông của Nhà Trắng, đã gây sốc cho nhiều người.
Một cố vấn phụ trách vấn đề Trung Đông tiết lộ rằng họ hoàn toàn không biết về đề xuất này cho đến khi ông Trump công bố trong cuộc họp báo. Quan chức này mô tả rằng họ “sững sờ” khi nghe kế hoạch.
Tuy nhiên, một số nguồn tin cho biết, ông Trump đã bàn bạc ý tưởng với nhiều người trong những ngày trước khi gặp ông Netanyahu. Đặc phái viên của ông tại Trung Đông, Steve Witkoff, vừa có chuyến thăm Gaza và bày tỏ sự quan ngại về mức độ tàn phá mà ông chứng kiến. Ông Witkoff báo cáo với ông Trump và sau đó với báo giới rằng Gaza "không còn có thể ở được nữa".
“Tất cả những gì còn lại là những tòa nhà có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Không có cơ sở hạ tầng nào còn hoạt động—không nước, không điện, không khí đốt. Có Chúa mới biết những dịch bệnh gì đang hoành hành ở đó”, ông Witkoff nói với các phóng viên. “Vì vậy, khi Tổng thống nói về việc ‘dọn dẹp’ Gaza, ông ấy đang nói về việc biến nơi này thành một vùng đất có thể sinh sống được. Đây là kế hoạch dài hạn”.
Những mô tả của Witkoff được cho là đã gây ấn tượng mạnh với ông Trump, khiến ông ngày càng tập trung vào vấn đề Dải Gaza. Trong các cuộc thảo luận với cố vấn, ông phàn nàn rằng không có ai đưa ra kế hoạch thay thế khả thi.
“Tổng thống đã suy nghĩ về điều này từ rất lâu rồi”, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt, cho biết hôm 5/2. Bà Leavitt thừa nhận rằng kế hoạch này chưa từng được chính thức hóa trên giấy tờ cho đến khi ông Trump công bố trước công chúng.
“Mọi thứ chỉ được viết ra trong bài phát biểu của Tổng thống vào tối qua, khi ông ấy lần đầu tiên tiết lộ nó với thế giới”, bà Leavitt nói.
Ông Trump và ông Netanyahu trả lời họp báo hôm 4/2. Ảnh: Reuters.
Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ với CNN rằng những mô tả của Witkoff chính là "bước ngoặt" khiến ông Trump đưa ra quyết định này.
Liệu Mỹ có thể kiểm soát Gaza?
Các cố vấn thân cận của ông Trump về Trung Đông, bao gồm cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và ông Witkoff biết trước ông Trump sẽ công bố đề xuất này vào thứ Ba. Họ đã thảo luận về ý tưởng với ông Netanyahu vào tối thứ Hai khi gặp Thủ tướng Israel.
“Mô hình cũ, cứ lặp đi lặp lại cách tiếp cận trước đây với Gaza, không thể tiếp tục được nữa”, một quan chức Nhà Trắng nhận định. “Chúng ta đã mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn quá lâu mà không tìm được giải pháp hiệu quả”.
Hiện tại, các nhà hoạch định chính sách của ông Trump đang tập trung vào “các bước đi tiếp theo”, một nguồn tin tiết lộ với CNN. Trọng tâm chính lúc này là đảm bảo thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin được duy trì với việc tất cả các bên “giữ đúng cam kết”.
Ông Trump cũng tin rằng có thể đạt được một thỏa thuận dài hạn với Jordan và Ai Cập để chấp nhận những người Palestine bị di dời khỏi Gaza, dù cả hai nước này đang phản đối.
Chủ đề này sẽ là trọng tâm trong cuộc gặp sắp tới giữa ông Trump và Quốc vương Jordan Abdullah khi nhà lãnh đạo Trung Đông đến thăm Nhà Trắng vào tuần tới.
Gaza — “Miếng đất vàng” trong mắt Trump
Bản thân ông Trump từ lâu đã bày tỏ sự quan tâm đến vị trí ven biển của Gaza. Đề xuất của ông đã khiến nhiều quan chức ngỡ ngàng, ngay cả một số thành viên nội các có mặt ở Phòng phía Đông của Nhà Trắng cũng tỏ ra bất ngờ.
Lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Quốc hội cũng không hề được thông báo trước về ý tưởng này. Một trợ lý cấp cao của đảng Cộng hòa nói với CNN: “Không, chưa từng có một từ nào về kế hoạch này được Tổng thống đề cập trước đó”.
Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio, khi đang công du tại Guatemala, lần đầu tiên nghe thấy đề xuất khi xem cuộc họp báo của ông Trump trên truyền hình. Ông Rubio sau đó đăng trên mạng xã hội: “Mỹ sẵn sàng dẫn dắt và khiến Gaza trở nên xinh đẹp trở lại. Chúng tôi theo đuổi một nền hòa bình lâu dài trong khu vực cho tất cả mọi người”.
Trong nhiều cuộc trò chuyện công khai lẫn riêng tư, ông Trump liên tục nhấn mạnh tiềm năng của Gaza với bờ biển dài và khí hậu thuận lợi, coi đây là “mảnh đất vàng” để phát triển. Con rể ông, Jared Kushner, từng lập luận tương tự vào năm ngoái khi gọi Gaza là “bất động sản giá trị cao”.
Ngay trong ngày nhậm chức, ông Trump đã úp mở về kế hoạch này: “Đây là một vị trí tuyệt vời, ngay sát biển, có thời tiết đẹp. Mọi thứ đều hoàn hảo. Chúng ta có thể làm nên điều kỳ diệu ở đó”.
Nhưng việc thực hiện kế hoạch này—bao gồm khả năng triển khai quân đội Mỹ—lại trái ngược hoàn toàn với lập trường của chính ông Trump về việc tránh can dự quân sự nước ngoài.
Tuy nhiên, nếu kế hoạch này trở thành hiện thực, nó có thể đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Trung Đông, theo CNN.
