Dưới đây là các loại vaccine phòng ngừa ung thư cùng cơ chế hoạt động của chúng và những tiến bộ nghiên cứu hiện tại.
Tất cả các loại vaccine đều hoạt động bằng cách huấn luyện hệ miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân xâm nhập từ bên ngoài hoặc các tế bào bất thường gây ra mối đe dọa.
Vaccine phòng ngừa là loại vaccine thông thường mà hầu hết mọi người đều quen thuộc. Chúng tăng cường khả năng tự nhiên của cơ thể để chống lại các tác nhân xâm nhập từ bên ngoài, chẳng hạn như vi khuẩn và virus. Các ví dụ điển hình bao gồm vaccine cúm, sởi hoặc COVID-19.
Vaccine cũng có thể phòng ngừa ung thư bằng cách bảo vệ chống lại một số bệnh nhiễm virus có thể gây ra bệnh. Hiện có một số loại vaccine có thể giúp ngăn ngừa các loại ung thư dưới đây.
Vaccine cũng có thể phòng ngừa ung thư bằng cách bảo vệ chống lại một số bệnh nhiễm virus có thể gây ra bệnh. (Ảnh: MSK)
Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung là một trong số những loại ung thư phổ biến ở phụ nữ, chiếm khoảng 12% tổng số các trường hợp ung thư ở nữ giới. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong thứ hai chỉ sau ung thư vú.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, việc nhiễm virus HPV là yếu tố chính dẫn đến ung thư cổ tử cung, với tỷ lệ 90-100% các ca ung thư cổ tử cung có sự hiện diện của HPV.
Vaccine HPV ngăn ngừa virus HPV, một loại virus phổ biến mà hầu hết những người hoạt động tình dục đều mắc phải tại một thời điểm nào đó trong đời trừ khi họ tiêm vaccine HPV. Nhiễm HPV mãn tính có thể gây ra ung thư cổ tử cung. Vaccine HPV làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh ung thư này.
Ung thư gan
Ung thư gan xảy ra khi các tế bào gan phát triển bất thường và không kiểm soát được. Khi ung thư bắt nguồn trực tiếp từ gan, nó được gọi là ung thư gan nguyên phát. Trong khi đó, ung thư gan thứ phát hay còn gọi là di căn gan, là kết quả của việc ung thư từ các bộ phận khác trong cơ thể lan rộng tới gan.
Ung thư gan có thể xảy ra do nhiễm virus viêm gan B hoặc C, tiêu thụ quá nhiều rượu bia, hoặc có vấn đề về gan nhiễm mỡ. Các dấu hiệu bao gồm đau ở vùng bụng, giảm cân không giải thích được, và vàng da.
Vaccine viêm gan B giúp ngăn ngừa bệnh viêm gan B, một bệnh về gan do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Mức độ nghiêm trọng của bệnh dao động từ nhẹ, kéo dài vài tuần (cấp tính) đến bệnh mãn tính nghiêm trọng, lâu dài có thể dẫn đến ung thư gan. Tiêm vaccine viêm gan B làm giảm nguy cơ ung thư gan.
Ung thư đầu và cổ, hậu môn
Virus HPV gây ra bệnh lây truyền qua đường tình dục và làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, trong đó có ung thư âm hộ, ung thư đầu và cổ, ung thư hậu môn, ung thư dương vật và ung thư âm đạo.
Vaccine HPV là loại vaccine tạo kháng thể chống lại sự tấn công của virus HPV ở người và phòng chống các bệnh ung thư kể trên.
Ung thư tuyến tiền liệt
Theo thống kê của WHO (2018), ung thư tuyến tiền liệt đứng thứ 4 trong các loại ung thư phổ biến với số lượng gần 1,3 triệu ca mắc mới. Bên cạnh đó, bệnh còn đứng thứ 8 về tỷ lệ tử vong trong các loại ung thư.
Ung thư tuyến tiền liệt là dạng ung thư phát triển trong tuyến tiền liệt, một cơ quan nhỏ nằm dưới bàng quang ở nam giới, bao quanh niệu đạo. Bệnh này có thể gây tổn thương nghiêm trọng và ảnh hưởng đến chức năng sinh sản và tiểu tiện.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt và đang được sử dụng vaccine Sipuleucel-T (Provenge) để điều trị cho những người bị ung thư tuyến tiền liệt đã di căn. Provenge được tạo ra bằng cách loại bỏ một số tế bào miễn dịch, cho chúng tiếp xúc với một phân tử từ tế bào ung thư tuyến tiền liệt, sau đó đưa chúng trở lại cơ thể. Nó đã được chứng minh là kéo dài sự sống ở những người bị ung thư tuyến tiền liệt di căn.
Ung thư bàng quang
Bàng quang là cơ quan hình quả bóng ở vùng xương chậu, chứa nước tiểu. Theo thống kê, ung thư bàng quang là bệnh lý đứng thứ hai sau ung thư tiền liệt tuyến thuộc hệ tiết niệu sinh dục, và thứ 4 trong các loại ung thư phổ biến như ung thư tuyến tiền liệt, ung thư phổi, ung thư đại thực tràng.
Bacillus Calmette-Guérin (BCG) được sử dụng để điều trị ung thư bàng quang giai đoạn đầu. Nó được làm từ vi khuẩn lao bất hoạt. Khi BCG được đưa vào bàng quang dưới dạng chất lỏng thông qua ống thông (một ống mỏng, linh hoạt), nó giúp kích thích các tế bào hệ thống miễn dịch, sau đó tấn công các tế bào ung thư bàng quang.
Ngoài ra, Vaccine nadofaragene firadonevec (Adstiladrin) được chấp thuận để điều trị ung thư bàng quang giai đoạn đầu đã tiến triển mặc dù đã điều trị bằng BCG. Nó bao gồm một loại virus được thiết kế, suy yếu kích hoạt phản ứng miễn dịch trong bàng quang. Giống như BCG, nó được đưa vào bàng quang thông qua ống thông.
Ung thư hắc tố
Ung thư hắc tố da (Melanoma) là ung thư da ác tính nhất, phát triển từ các tế bào sản xuất melanin (melanocytes). Ung thư hắc tố cũng có thể biểu hiện ở vị trí ngoài da như mắt hoặc hiếm hơn là cơ quan nội tạng.
Ung thư hắc tố da chiếm tỷ lệ < 5% tổng số trường hợp ung thư da nhưng trong số các ca tử vong do ung thư da, ung thư hắc tố chiếm đa số.
T-VEC (Imlygic) là loại vaccine dựa trên virus tiêu lỏng khối u được sử dụng để điều trị ung thư hắc tố giai đoạn tiến triển không thể loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật. Nó được tạo ra từ một loại virus đã được biến đổi gen để thúc đẩy phản ứng miễn dịch chống ung thư.
VietBF@sưu tập
