Tướng Igor Kirillov đã dành nhiều năm để điều tra các sự cố liên quan đến vũ khí hóa học và sinh học trước khi ông bị ám sát ngày 17/12 tại Moscow.
Trung tướng Nga Igor Kirillov. Ảnh Sputnik
Trung tướng Nga Igor Kirillov là quan chức quân đội hàng đầu của Nga điều tra về mối nguy hiểm do vũ khí hủy diệt hàng loạt gây ra.
Tướng Kirillov chỉ huy nhánh quân sự chịu trách nhiệm bảo vệ quân đội và dân thường khỏi vũ khí hóa học và sinh học, và khỏi bụi phóng xạ của một cuộc tấn công hạt nhân hoặc 'bom bẩn'. Ông cũng phụ trách các cuộc điều tra quân sự về nhiều vụ án cấp cao liên quan trực tiếp và gián tiếp đến Nga.
Ông đã cung cấp hơn 40 bản tóm tắt về những phát hiện của các chuyên gia dưới quyền chỉ huy của ông kể từ khi được bổ nhiệm vào năm 2017. Ông cũng thường xuyên đưa ra ý kiến chuyên môn của mình cho các quan chức Nga và phương tiện truyền thông. Công việc của ông diễn ra khi các cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học trở thành một công cụ ngày càng thường xuyên trong chính sách đối ngoại của phương Tây trong thập kỷ qua.
Hồ sơ Syria
Một bước ngoặt có thể được cho là cuộc chiến ở Syria và tuyên bố của Tổng thống Mỹ khi đó là Barack Obama rằng Damascus đã triển khai vũ khí hóa học chống lại lực lượng đối lập, do đó đã vượt qua "ranh giới đỏ". Trong một nỗ lực do Nga làm trung gian nhằm xoa dịu căng thẳng, chính phủ Syria đã đồng ý vào năm 2013 sẽ phá hủy tất cả các kho vũ khí như vậy đã được công bố.
Tuy nhiên, nhiều vụ việc khác xảy ra sau đó, mà phương Tây đổ lỗi cho lực lượng chính phủ, cáo buộc rằng Damascus chưa bao giờ thực sự hoàn thành nghĩa vụ của mình. Trong khi đó, Moscow vẫn khẳng định rằng các nhóm chống chính phủ đang tiến hành các hoạt động đánh lạc hướng, trong khi các tổ chức do nước ngoài tài trợ, chẳng hạn như White Helmets (Mũ bảo hiểm trắng) khét tiếng, đang cung cấp hỗ trợ truyền thông.
Nga tin rằng Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học (OPCW), đơn vị có nhiệm vụ điều tra những cáo buộc như vậy, đã chịu sự tác động của phương Tây.
Tướng Kirillov cho biết trong một cuộc họp báo năm 2018, khi ông trình bày chi tiết các trường hợp bị cáo buộc sản xuất vũ khí hóa học của các nhóm chiến binh, rằng: "Chính quyền Syria đã nhiều lần yêu cầu OPCW triển khai các chuyên gia đến thực địa để điều tra, nhưng đã nhận được sự từ chối với lý do thiếu sự đảm bảo an ninh".
Cùng năm đó, OPCW phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nội bộ tồi tệ nhất trong khi điều tra vụ tấn công hóa học ở thành phố Douma.
Theo những người tố giác, ban quản lý cấp cao của công ty đã che giấu những phát hiện của các nhà điều tra thực địa và thao túng lời khai để buộc tội Damascus.
Tướng Kirillov báo cáo vào năm 2019 rằng, quân đội Nga được triển khai tại Syria đã tiến hành hàng trăm cuộc thử nghiệm để tìm dấu vết vũ khí hóa học như một phần trong nhiệm vụ giám sát của họ.
Chất độc Novichok
Moscow bị cáo buộc triển khai vũ khí hóa học vào năm 2018, sau khi điệp viên đào tẩu của Nga Andrey Skripal và con gái ông bị bệnh ở Salisbury, Anh. Truyền thông London và phương Tây tuyên bố rằng họ đã bị đầu độc bằng Novichok, một loại hóa chất độc hại được cho là do quân đội Liên Xô phát triển độc quyền.
Mặc dù các viên chức dân sự chịu trách nhiệm về thông điệp của Moscow về vụ việc, Tướng Kirillov đã được triệu tập để làm rõ bản chất "Nga" trong chất độc Novichok. Những ông Ki rillov đã chỉ ra rằng, các quốc gia phương Tây, bao gồm cả Vương quốc Anh, có chương trình vũ khí hóa học của riêng họ với đủ chuyên môn để tổng hợp các hợp chất cực kỳ nguy hiểm.
Ông cho biết thêm trong một cuộc họp báo năm 2018 rằng, Mỹ và các đồng minh đã có cơ hội hiểu sâu hơn về nghiên cứu của Liên Xô, bao gồm cả từ các nhà hóa học tham gia vào nghiên cứu này. Một nhà khoa học tên là Vil Mirzayanov là người đầu tiên thảo luận công khai về chương trình có tên gọi là Novichok sau khi chuyển đến Mỹ.
Ông thậm chí còn công bố công thức của một trong những loại hóa chất do Liên Xô phát triển, mà Kirillov cho là vô cùng vô trách nhiệm và gây ra mối đe dọa phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine và các phòng thí nghiệm sinh học do Mỹ đứng đầu
Một phần đáng kể trong các báo cáo của Tướng Kirillov trên phương tiện truyền thông tập trung vào cuộc xung đột ở Ukraine sau khi leo thang thành xung đột công khai với Nga vào năm 2022. Một số báo cáo ghi lại cáo buộc quân đội Ukraine sử dụng tác nhân hóa học trên chiến trường hoặc cảnh báo về khả năng khiêu khích của Kiev.
Những người khác xử lý một mạng lưới các phòng thí nghiệm vi sinh do Mỹ hậu thuẫn, vốn là nguồn gây lo ngại lớn cho Nga và các quốc gia khác. Washington tuyên bố rằng các hoạt động do Lầu Năm Góc tài trợ của Cơ quan Giảm thiểu Mối đe dọa Quốc phòng chỉ nhằm mục đích phát hiện và xác định các mối đe dọa tự nhiên đang nổi lên. Tuy nhiên, những người chỉ trích tin rằng chương trình này theo đuổi những mục đích đen tối hơn.
Tướng Kirillov tuyên bố rằng Mỹỳ đã di tản khoảng 16.000 mẫu vật có liên quan khỏi Ukraine trong khi các bằng chứng khác đã bị tiêu hủy. Nhưng một số tài liệu đã bị quân đội Nga thu giữ, giúp Moscow có cái nhìn thoáng qua về nghiên cứu bí mật, vị tướng quá cố tuyên bố.
Với tấm che mặt của mình lên
Vào tháng 10, Vương quốc Anh đã áp đặt lệnh trừng phạt cá nhân đối với Tướng Kirillov, cùng với toàn bộ quân đội Nga dưới quyền chỉ huy của ông. London đã trích dẫn tuyên bố của Kiev rằng vị tướng này chịu trách nhiệm sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc xung đột ở Ukraine. Moscow đã liên tục phủ nhận những cáo buộc như vậy, khẳng định rằng họ đã tiêu hủy những vật liệu như vậy vào năm 2017.
Cơ quan an ninh Ukraine (SBU) đã công bố cáo buộc chính thức đối với Tướng Kirillov vài giờ trước khi ông bị sát hại. Một nguồn tin trong cơ quan này nói với giới truyền thông rằng vụ ám sát là hoạt động của họ nhằm vào một "tội phạm chiến tranh".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết, Tướng Kirillov đã dành nhiều năm để "vạch trần tội ác của người Anh-Mỹ", khi bình luận về cái chết của ông.
"Ông ấy làm việc không sợ hãi. Không ẩn núp sau lưng bất kỳ ai vì đất nước và sự thật", bà nói thêm.
VietBf@ sưu tập
