Tỷ phú Lynch thiệt mạng ngay sau người bạn vừa thoát truy tố trong cùng vụ án, trong sự cố "rất hy hữu" trên du thuyền được đặt tên theo một chuyên gia về xác suất.
Mike Lynch sinh ra và lớn lên ở London, là con trai của một nhân viên y tế và lính cứu hỏa. Sau khi tốt nghiệp Đại học Cambridge, ông lấy bằng tiến sĩ về xử lý tín hiệu số, rồi lập công ty Autonomy năm 1996 và trở thành tỷ phú phần mềm đầu tiên của nước Anh.
Sau khi bán Autonomy cho Hewlett Packard (HP) với giá 11 tỷ USD vào năm 2011, Lynch mua du thuyền dài 56 m có tên Salute từ nhà phát triển bất động sản Hà Lan John Groenewoud. Cột buồm cao 72 m của du thuyền được đánh giá là cao nhất thế giới vào thời điểm nó được tạo ra. Lynch sau đó đổi tên du thuyền thành Bayesian.
Cái tên này được cho là nhằm tôn vinh Thomas Bayes, nhà thống kê người Anh sống ở thế kỷ 18. Lý thuyết về xác suất thống kê của Bayes là nền tảng giúp Lynch tạo ra khối tài sản lớn.
Lynch từng nghiên cứu về mạng nơ-ron, phương thức trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) được sử dụng để dạy máy tính xử lý dữ liệu theo cách mô phỏng bộ não con người. Ông phát hiện với phương thức này, máy tính có thể sàng lọc dữ liệu phi cấu trúc để tìm thông tin mà người dùng muốn.
Công ty Autonomy của ông được tách ra từ một công ty có tên Cambridge Neurodynamics trong lĩnh vực sử dụng máy học (một nhánh của AI) để thu thập dữ liệu. Đến năm 2000, công ty trị giá hơn một tỷ USD và Lynch được ca ngợi là "Bill Gates của nước Anh".
Lynch tôn sùng xác suất thống kê, để rồi thiệt mạng trong một sự cố đầy rẫy những yếu tố trùng hợp có xác suất xảy ra vô cùng thấp.
"Lý thuyết của Bayes là khoa học về dự báo, còn những gì xảy ra với Lynch lại là chuỗi sự kiện ít có khả năng diễn ra nhất", Tom Chivers, chuyên gia về lý thuyết thống kê Bayes, nói.
Thoát án hy hữu
Sau khi trở thành tỷ phú phần mềm, Lynch đối mặt với vụ kiện tụng nghiêm trọng. HP tố cáo Lynch và các giám đốc tài chính cấp cao của Autonomy đã gian lận sổ sách để thổi phồng giá trị công ty trong thương vụ bán lại.
Lynch phủ nhận cáo buộc, nhưng đến năm 2018, ông bị Bộ Tư pháp Mỹ cáo buộc sử dụng tài liệu sai lệch và gây hiểu nhầm để khiến Autonomy trở nên hấp dẫn hơn với khách hàng tiềm năng.
Năm 2019, công tố viên Mỹ truy tố Lynch và Stephen Chamberlain, cựu phó chủ tịch tài chính của Autonomy, về tội gian lận với hình phạt tối đa lên tới 25 năm tù.
Tháng 5/2023, Lynch bị dẫn độ sang Mỹ. Báo chí Mỹ khi đó từng cho rằng xác suất thoát án của Lynch rất thấp. Sushovan Hussain, cựu giám đốc tài chính của Autonomy, đã bị kết án tội danh tương tự và bị tuyên phạt 5 năm tù.
Trung tâm nghiên cứu Pew chỉ ra thực tế chưa đầy 1% các vụ án liên bang ở Mỹ kết thúc bằng phán quyết vô tội. "Tỷ lệ trắng án chỉ là 0,7%. Về cơ bản bạn đã xác định sẽ nói lời tạm biệt với mọi thứ", Lynch cũng từng thừa nhận, áp dụng lý thuyết thống kê mà ông tôn thờ.
Tuy nhiên, Lynch và Chamberlain lại nằm trong xác suất ít ỏi đó. Sau phiên xử kéo dài 3 tháng bắt đầu hồi tháng 3 tại San Francisco, bồi thẩm đoàn tuyên bố Lynch và Chamberlain không có tội với tất cả 15 cáo buộc.
"Chiến thắng của Lynch được xem là cực kỳ bất thường trong các vụ án hình sự liên bang", New York Post từng đưa tin.
Lynch quyết định ăn mừng "cuộc sống mới" bằng chuyến du ngoạn Địa Trung Hải trên du thuyền Bayesian, trong khi người bạn vừa thoát truy tố Chamberlain trở về Anh.
Du thuyền Bayesian có 10 thành viên thủy thủ đoàn và 12 hành khách. Tỷ phú Anh đã tận hưởng chuyến đi với vợ Angela Bacares và con gái 18 tuổi Hannah. Ngoài ra, danh sách hành khách còn có bạn bè và những người đã giúp ông tự do, gồm luật sư Christopher Morvillo và Jonathan Bloomer, chủ tịch Morgan Stanley International và là người làm chứng cho Lynch tại tòa.
Đến ngày 18/8, khi đang lênh đênh trên Địa Trung Hải, Lynch nhận tin sét đánh rằng Chamberlain bị thương nặng do ôtô đâm khi chạy bộ ở Anh và sau đó qua đời trong bệnh viện. Theo thống kê, Chamberlain là một trong 165 người đi bộ độ tuổi 25-59 trong tổng dân số 42 triệu người ở Anh chết vì bị xe hơi đâm mỗi năm.
Đắm thuyền vì vòi rồng hiếm gặp
Tối hôm đó, siêu du thuyền Bayesian thả neo qua đêm cách không xa bến cảng Porticello, trong khu vịnh rộng phía đông Palermo thuộc đảo Sicily. Hôm đó, giới chức địa phương phát cảnh báo bão ở khu vực.
"Tất cả chúng tôi đều biết rằng cơn bão đang đến và tốt hơn hết là neo đậu thuyền bên trong cảng trong đêm đó", một ngư dân nói với BBC sau vụ chìm thuyền.
Rạng sáng 19/8, bão ập đến. Sau khi cơn mưa như trút dần qua đi, mọi người ngỡ ngàng nhận ra Bayesian đã biến mất, trong khi một du thuyền nhỏ hơn treo cờ Hà Lan neo đậu cạnh đó lại bình an vô sự.
Truyền thông Italy ngày 21/8 công bố video trích xuất từ camera giám sát của căn biệt thự trên đảo Sicily cho thấy khoảnh khắc chiếc du thuyền treo cờ Anh bị vòi rồng nước tấn công, khiến nó lắc mạnh từ bên này sang bên kia rồi lật úp. Hình dạng du thuyền trong video khớp với thiết kế của Bayesia.
Wade Szilagi, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Vòi rồng Quốc tế, cho hay nơi mà du thuyền Bayesian chìm không phải là vùng biển thường xảy ra vòi rồng.
9 thành viên thủy thủ đoàn và 6 hành khách thoát nạn, trong đó có vợ của Lynch. Tuy nhiên, thi thể tỷ phú Lynch và con gái, vợ chồng Morvillo và vợ chồng Bloomer được tìm thấy mắc kẹt trong du thuyền. Ông qua đời trong chưa đầy 24 giờ kể từ khi người bạn Chamberlain tử vong vì tai nạn giao thông.
Ngay cả với cơn bão có sức gió mạnh nhất khoảng 480 km/h, tốc độ chìm trong 60 giây của du thuyền Bayesian vẫn khiến nhiều người bất ngờ và gần như không thể lý giải.
"Tôi chưa bao giờ thấy một con tàu có kích thước như thế này chìm nhanh như vậy. Nó hoàn toàn biến mất trong một phút", Karsten Borner, thuyền trưởng của chiếc thuyền buồm treo cờ Hà Lan neo bên cạnh, nói với Guardian.
Trong các cuộc phỏng vấn với truyền thông Italy, Giovanni Costantino, chủ tịch công ty chế tạo du thuyền Bayesian, từng ca ngợi rằng du thuyền của công ty ông "không thể chìm" và nằm trong số "những con thuyền an toàn nhất thế giới".
Nguyên nhân thảm kịch chưa thể hoàn toàn sáng tỏ cho đến khi giới chức Italy hoàn tất cuộc điều tra. Tuy nhiên, nhiều người suy đoán thủy thủ đoàn đã không chuẩn bị phương án ứng phó bão. Công tố viên Italy cũng đã mở cuộc điều tra tội ngộ sát với thuyền trưởng James Cutfield, người sống sót sau thảm kịch.
Ngay cả do sơ suất từ phía thủy thủ đoàn, giới quan sát cho rằng việc vòi rồng nhấn chìm con tàu lớn như Bayesian là gần như không thể xảy ra về mặt xác suất. Những vụ tai nạn như vậy cực kỳ hiếm gặp và không có sự kiện nào gây chết người nhiều như vậy trong nhiều thế kỷ qua. Lần gần nhất mà vòi rồng gây thương vong lớn là vào thế kỷ 16, khi nó tấn công bến cảng đông người ở Malta và cướp đi tính mạng hàng trăm người.
"Giả thuyết nhiều khả năng nhất, đó là do một cơn lốc xoáy bắt đầu từ đất liền, chạy ra biển rồi trở thành vòi rồng nước với vận tốc gần 290 km/h, mạnh đến mức đánh chìm thuyền trong khi gây thiệt hại tối thiểu đến thân tàu", quan chức giấu tên nói.
Vòi rồng nước là cột hỗn hợp khí - nước xoay tròn trên mặt biển, thường xuất hiện trong những trận giông bão lớn. "Du thuyền biến mất trong khoảng thời gian rất ngắn, không thể làm gì được", chủ căn biệt thự ở Sicily nơi trích xuất camera an ninh kể lại.
Một quan chức giấu tên cho biết thêm các cửa sập phía trên của du thuyền có thể được để mở khi thảm kịch xảy ra, khiến nước biển tràn vào nhanh chóng, trong khi cột buồm quá lớn có thể làm con thuyền "chao đảo giống như một con lắc" trong cơn bão.
Siêu du thuyền Bayesian có một trong những cột buồm cao nhất thế giới, với chiều cao 72 mét. Cột buồm bị gãy làm đôi trong vụ tai nạn.
Matthew Schanck, chủ tịch Hội đồng Tìm kiếm và Cứu nạn Hàng hải, cho hay cột buồm lớn khi gặp gió mạnh có thể đóng vai trò như một cánh buồm, khiến thuyền lắc lư dữ dội. "Khi cột buồm bị gió uốn cong và gãy, đó sẽ là chi tiết rất đáng chú ý", Schanck nói.
Một yếu tố khác có thể khiến du thuyền Bayesian mất ổn định là bộ phận long cốt ở dưới sống thuyền. Đây là bộ phận quan trọng của thuyền buồm, nhô ra như hình vây cá từ sống thuyền, có tác dụng để làm đối trọng với lực cản gió từ cột buồm lớn, giảm sức sóng nhồi, giữ thăng bằng, giúp thuyền không bị lật ngang.
Một số thuyền buồm được gắn thêm phần long cốt giả, có thể được kéo lên khi thuyền đi vào vùng nước nông để tránh mắc cạn.
Long cốt của du thuyền Bayesian dài 10 mét, được cho là bị rút lại còn khoảng 4 mét khi neo đậu ở vùng biển gần bờ. Giới quan sát cho hay thủy thủ đoàn thường sẽ không kéo phần long cốt giả lên nếu họ biết thời tiết sắp diễn biến xấu.
Những sự kiện hy hữu liên tiếp xảy ra với tỷ phú Lynch và những người liên quan rất khó lý giải, theo giới quan sát. "Chuỗi sự kiện này có khả năng xảy ra cực kỳ thấp, nhưng điều trớ trêu là thảm kịch vẫn xảy ra", Chivers nói.
