Chỉ còn hai tuần nữa là đến thời hạn do Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt ra để đạt được các thỏa thuận thương mại với những đối tác lớn, nhưng nhiều cuộc đàm phán quan trọng vẫn gặp khó khăn, chưa thể đi đến kết quả cuối cùng nhằm tránh nguy cơ bị áp thuế cao hơn.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo sau Hội nghị thượng đỉnh NATO ở La Haye, Hà Lan ngày 25/6/2025.
Kể từ ngày 9/7 tới, các quốc gia xuất khẩu chưa có thỏa thuận song phương với Mỹ sẽ phải đối mặt với mức thuế đối ứng mới do ông Trump đặt ra trong ngày gọi là “Ngày Giải phóng”, cao hơn nhiều so với mức cơ bản 10% hiện nay.
Tính đến nay, chỉ có Vương quốc Anh đạt được một thỏa thuận thương mại bằng văn bản với Mỹ. Tuy nhiên, thỏa thuận này vẫn giữ nguyên mức thuế cơ bản 10% và chưa giải quyết được vấn đề thuế thép 25% vốn gây tranh cãi. Trong khi đó, Trung Quốc đang có một thỏa thuận ngừng leo thang căng thẳng thương mại tạm thời với Mỹ, kéo dài đến giữa tháng 8/2025 để hai bên có thêm thời gian đàm phán.
Trong khi đó, các nước đang có tiến triển tích cực trong đàm phán với Mỹ có thể sẽ được gia hạn thời hạn chót. Tuy nhiên, theo ông Adam Farrar, chuyên gia địa kinh tế khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Bloomberg Economics, với nhiều quốc gia khác, ông Trump dự kiến sẽ đơn phương áp đặt mức thuế theo kiểu “chấp nhận hay không thì tùy”.
Những tranh cãi pháp lý xoay quanh thẩm quyền của Tổng thống Trump trong việc áp thuế khiến các doanh nghiệp càng thêm lo ngại và tranh thủ gom hàng trong 10 tuần qua, hoặc hy vọng những đe dọa áp thuế chỉ là "chiêu thức mặc cả".
Đối với Liên minh châu Âu (EU), kịch bản khả quan nhất là EU và Mỹ đạt được một thỏa thuận về nguyên tắc trước thời hạn đầu tháng 7/2025, qua đó tiếp tục kéo dài đàm phán. Tuy nhiên, ông Trump mới đây đã tỏ ra không hài lòng và cảnh báo đơn phương áp thuế nếu không đạt được kết quả. EU cho biết sẽ đánh giá kết quả cuối cùng và quyết định mức độ nhượng bộ – nếu có – hoặc chuẩn bị các biện pháp đáp trả nếu cần.
Các quan chức thương mại Mỹ và Ấn Độ vẫn muốn đạt một thỏa thuận tạm thời trước thời hạn. Tuy nhiên, hai bên đang vướng vào tranh cãi về hàng nông sản, đặc biệt là yêu cầu của Mỹ mở cửa thị trường cho nông sản biến đổi gen, điều mà New Delhi từ chối. Ấn Độ cũng muốn được miễn thuế “có đi có lại” và các loại thuế ngành. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã bỏ lỡ cơ hội thúc đẩy đàm phán khi ông Trump rời Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) sớm vào tuần trước.
Thuế nhập khẩu ô tô là rào cản lớn trong đàm phán giữa Mỹ và Chính phủ Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru. Tại Hội nghị thượng đỉnh G7, ông Trump và ông Ishiba đã không đạt được thỏa thuận dù trước đó đã có ba cuộc điện đàm. Lãnh đạo đối lập Yoshihiko Noda cho biết Mỹ quan ngại nhất là thâm hụt thương mại ô tô. Hai bên đang lên lịch cho vòng đàm phán tiếp theo. Mỹ dự kiến nâng thuế với hàng hóa Nhật Bản lên 24%, cộng thêm mức thuế 25% hiện hành với ô tô và 50% với thép, nhôm.
Trong khi đó, Hàn Quốc chưa có tiến triển rõ rệt trong đàm phán thương mại với Mỹ. Tân Bộ trưởng Thương mại Yeo Han-koo đã gặp quan chức Mỹ tại Washington hôm 23/6 để tìm cách được miễn thuế ô tô và thép. Cuộc gặp giữa Tổng thống Lee Jae Myung và ông Trump tại Hội nghị thượng đỉnh G7 đã bị hủy vào phút chót khi ông Trump rời hội nghị sớm. Hàn Quốc đang đối mặt nguy cơ bị áp mức thuế 25%, gây sức ép lớn cho ngành xuất khẩu vốn đã chịu nhiều gánh nặng.
Thái Lan, nước có nguy cơ bị Mỹ áp thuế 36% mới bắt đầu đàm phán với Mỹ vào tuần trước. Thứ trưởng Thương mại Thái Lan Vuttikrai Leewiraphan cho biết nước này đã nộp đề xuất chính thức lên Chính phủ Mỹ với hy vọng đưa thuế về mức cơ bản 10%. Thái Lan là đối tác xuất khẩu lớn nhất sang Mỹ trong năm ngoái, chiếm gần 1/5 tổng kim ngạch xuất khẩu.
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim cho biết đàm phán với Mỹ đang tiến triển sau khi gặp Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick. Ông Anwar gọi mức thuế của Mỹ là “thách thức lớn” và nhấn mạnh khoảng 60% chip bán dẫn của Malaysia xuất sang Mỹ. Malaysia đang tìm cách giảm thuế về dưới 10% cho các ngành thiết yếu. Hai bên cam kết hoàn tất đàm phán trước khi thời gian hoãn thuế kết thúc.
Đối mặt với một trong những mức thuế cao nhất dù là đồng minh, Thụy Sỹ đã đề xuất nhượng bộ về mở cửa thị trường nông sản. Bộ trưởng Kinh tế Guy Parmelin hy vọng đạt được thỏa thuận vào đầu tháng 7/2025. Tuy nhiên, Mỹ vừa đưa Thụy Sỹ vào danh sách giám sát thao túng tiền tệ, và các chính sách thương mại thất thường của ông Trump đã khiến ngân hàng trung ương nước này phải giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm do đồng franc tăng mạnh.
Canada, quốc gia dù không bị Mỹ áp thuế đối ứng, vẫn đang cố đạt thỏa thuận với Mỹ trước giữa tháng Bảy, theo lời Thủ tướng Mark Carney sau cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7. Tuy nhiên, ông Trump nói vẫn còn nhiều khác biệt giữa hai quốc gia láng giềng này, nhất là về vấn đề nhập cư trái phép và buôn lậu fentanyl. Canada cho biết sẵn sàng nâng thuế thép, nhôm (hiện ở mức 25%) vào tháng tới nếu đàm phán bế tắc.
Đầu tháng này, Mexico và Mỹ tiến gần thỏa thuận nhằm dỡ bỏ thuế thép 50% của ông Trump, áp dụng cho một số hạn ngạch nhất định. Tổng thống Claudia Sheinbaum dự kiến gặp ông Trump sau khi cuộc gặp ban đầu bị hủy do ông Trump rời Hội nghị thượng đỉnh G7 sớm. Việc rà soát Hiệp định thương mại Mỹ - Canada - Mexico (USMCA) sẽ chính thức bắt đầu vào cuối năm nay.
VietBF@ sưu tập
