Lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu tại Việt Nam, nhưng nhiều ca bệnh vẫn không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam là một trong 30 quốc gia có nhiều người mắc bệnh lao nhất thế giới, mỗi năm phát hiện và điều trị cho khoảng 100.000 người mắc lao. Tuy nhiên, ước tính vẫn còn khoảng 40% số ca mắc lao trong cộng đồng chưa được phát hiện.
Bệnh lao có thể tấn công bất cứ ai ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em sơ sinh đến người già. Đáng chú ý, những người trong độ tuổi lao động khi mắc lao, sẽ mất sức lao động đáng kể làm giảm thu nhập, đẩy nhiều gia đình vào cảnh khó khăn. Mặc dù, chi phí điều trị lao được nhà nước hỗ trợ, nhưng đây vẫn là một gánh nặng lớn đối với nhiều người bệnh, nhất là những người ở vùng sâu, vùng xa, có hoàn cảnh khó khăn. Hơn nữa, những định kiến xã hội cũng khiến người bệnh lao phải đối mặt với áp lực tâm lý, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Lao phổi là bệnh nhiễm trùng ở phổi do vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis gây ra. Vi khuẩn lao là loại trực khuẩn nhỏ, hiếu khí, chúng có thể tấn công vào nhiều cơ quan khác nhau và gây ra nhiều thể bệnh như: lao màng não, lao phổi, bệnh lao niệu-sinh dục, bệnh lao xương khớp, lao đường tiêu hóa,... trong đó, lao phổi là một dạng bệnh phổ biến nhất trong các dạng lao, chiếm đến 80%.
Bệnh lao phổi lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, Khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc khạc nhổ: Các hạt nhỏ li ti chứa vi khuẩn lao sẽ bắn ra không khí. Những hạt này có kích thước rất nhỏ (gọi là giọt bắn hoặc hạt nhân giọt bắn) và có thể lơ lửng trong không khí một thời gian, từ đó lây sang người lành.
Lao phổi có thể tồn tại âm thầm trong cơ thể nhiều tháng mà không gây triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi hệ miễn dịch suy yếu, vi khuẩn sẽ hoạt động mạnh và gây tổn thương mô phổi, dẫn đến hàng loạt các triệu chứng nguy hiểm.
Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng, gây ra biến chứng suy hô hấp, tràn dịch màng phổi, thậm chí tử vong. Ngoài ra, bệnh lao phổi còn là nguồn lây lan chính trong cộng đồng, đặc biệt với những trường hợp lao phổi có vi khuẩn kháng thuốc. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh lao phổi là cực kỳ quan trọng để điều trị kịp thời, tránh biến chứng nặng và ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng. Dưới đây là 3 dấu hiệu sớm mà bạn cần đặc biệt chú ý và đi khám ngay lập tức nếu xuất hiện:
Ho kéo dài là một biểu hiện đặc trưng của bệnh lao phổi
Ho kéo dài: là một biểu hiện phổ biến hàng đầu của bệnh Lao phổi, ban đầu người bệnh có thể chỉ là ho khan sau đó chuyển sang ho có đờm, đôi khi kèm khạc đờm máu. Cơn ho thường kéo dài liên tục trên 2 tuần, không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn cần phải nghĩ ngay đến khả năng mắc lao phổi và đi khám bác sĩ chuyên khoa hô hấp hoặc trung tâm y tế dự phòng càng sớm càng tốt, không nên chủ quan cho rằng đó là ho do cảm lạnh, viêm họng thông thường, dẫn đến điều trị sai cách và bệnh trở nặng.
Sụt cân nhanh, không rõ nguyên nhân: Người bệnh lao thường bị sụt cân nhanh chóng mà không thực hiện bất kỳ chế độ ăn kiêng nào, người bệnh thường suy kiệt, ăn uống kém, hấp thu kém, dẫn đến sụt cân nhanh chóng kèm theo đó là cảm giác mệt mỏi triền miên, dù đã nghỉ ngơi đầy đủ. Bên cạnh lao phổi, sụt cân cũng là một dấu hiệu đáng lo ngại của nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Do đó, khi nhận thấy cơ thể sụt cân đáng kể trong một thời gian ngắn mà không rõ nguyên nhân, đồng thời luôn cảm thấy uể oải và kiệt sức, bạn cần tầm soát khám và tầm soát sức khỏe sớm. Bởi đây có thể là tín hiệu cảnh báo của bệnh lao phổi.
Sốt nhẹ vào chiều tối, ra mồ hôi trộm ban đêm: Một trong những đặc điểm của sốt do lao phổi là sốt nhẹ, thường xuất hiện vào buổi chiều hoặc tối, nhiệt độ cơ thể dao động khoảng 37,5°C - 38°C. Sốt thường không cao, nên nhiều người dễ bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác như cảm cúm. Đây là biểu hiện đặc trưng cho thấy cơ thể đang phản ứng với nhiễm trùng mãn tính. Nhiều bệnh nhân lao phổi thường có cơn sốt nhẹ kéo dài, kèm theo mệt mỏi, đổ mồ hôi về đêm khiến cơ thể suy nhược, mất sức.
Ngoài 3 dấu hiệu trên, bệnh lao phổi còn có thể kèm theo các biểu hiện như tức ngực, khó thở, chán ăn,... Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ, việc chủ động đi khám và xét nghiệm sớm là rất quan trọng để chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, tránh những hậu quả nghiêm trọng.
Hiện nay, việc điều trị bệnh lao phổi đã có nhiều tiến bộ và bệnh có thể chữa khỏi nếu người bệnh tuân thủ đúng phác đồ. Điều trị lao phổi chủ yếu bằng thuốc kháng lao, thời gian điều trị kéo dài từ 6 đến 9 tháng, tuỳ theo thể bệnh và tình trạng đáp ứng với thuốc của người bệnh.
Tuy nhiên, điều trị lao phổi vẫn có những thách thức nhất định. Một trong những khó khăn lớn nhất là việc người bệnh thường có xu hướng bỏ điều trị khi cảm thấy đỡ bệnh. Việc ngừng thuốc giữa chừng hoặc uống thuốc không đều có thể dẫn đến kháng thuốc, khiến vi khuẩn lao trở nên mạnh hơn và khó điều trị hơn rất nhiều. Lao kháng thuốc đòi hỏi phác đồ điều trị phức tạp hơn, thời gian kéo dài hơn (có thể lên đến 18-24 tháng), chi phí cao hơn và hiệu quả điều trị thấp hơn.
Ngoài ra, trong quá trình điều trị, người bệnh cần được theo dõi sát, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ để nâng cao sức đề kháng, tránh lây lan bệnh cho người thân và cộng đồng.
