Không cần phải là người rành chính trị Mỹ để thấy rằng, dưới thời Donald Trump, nước Mỹ không còn là một nền Cộng Hòa dân chủ kiểu mẫu. Những gì đang diễn ra tại Washington giống một vở bi hài kịch về quyền lực, tiền bạc, và những kẻ lắm tiền đang thâu tóm bộ máy công quyền để phục vụ cho chính họ.
Donald Trump Jr., con trai cả của Tổng Thống Donald Trump, hiện là đồng sáng lập một câu lạc bộ dành riêng cho giới siêu giàu mang tên The Executive Branch, nơi muốn gia nhập phải đóng lệ phí khởi điểm… nửa triệu đô la. Không chỉ là nơi ăn chơi, đây là sân chơi quyền lực mới của những kẻ vừa tài trợ cho các chương trình của Trump, vừa trục lợi từ đó. Nó vừa giống một hội quán của giới tỷ phú vừa như một câu lạc bộ mafia, nơi hội tụ thành viên chóp bu “đảng” MAGA.
Một trong các thành viên sáng lập là David Sacks, tay trùm công nghệ ở Thung Lũng Silicon, hiện là “Sa hoàng AI và tiền ảo” trong chính quyền Trump. Ông ta tuyên bố: “Chúng tôi muốn tạo ra một thứ gì đó mới mẻ, thời thượng và hoàn toàn ‘chuẩn Trump.’”
Trước khi chính thức mở cửa vào Tháng Sáu, 2025, lễ ra mắt The Executive Branch đã được tổ chức tại nhà hàng Occidental sát Tòa Bạch Ốc. Đó là buổi tiệc vô cùng xa hoa. Danh sách khách mời có đầy đủ bộ trưởng Ngoại Giao, bộ trưởng Tư Pháp, giám đốc Tình Báo Quốc Gia, lãnh đạo các ủy ban như FTC (Ủy Ban Mậu Dịch Liên bang), FCC (Ủy Ban Truyền Thông Liên Bang), SEC (Ủy Ban Chứng Khoán Hoa Kỳ)…
David Sacks nhấn mạnh, The Executive Branch sẽ là nơi không có sự hiện diện của những người trong giới chính trị truyền thống ở Washington. Tại đây, người ta không phải lo lắng về việc người ngồi cạnh ở quầy bar là một “phóng viên đưa tin giả” hay một nhà vận động hành lang “mà chúng ta không quen biết và không tin tưởng.”
Ngoài cậu ấm nhà Trump, chủ sở hữu câu lạc bộ The Executive Branch còn có Alex Witkoff, con trai của đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff; Omeed Malik, lãnh đạo quỹ đầu tư “1789 Capital,” nơi Donald Trump Jr. là giám đốc cấp cao; và Chris Buskirk, một đồng minh thân cận của Phó Tổng Thống JD Vance, người đồng sáng lập Rockbridge Network – một nhóm tài trợ bảo thủ có ảnh hưởng.
Đó chỉ là phần nổi của tảng băng quyền-tiền. Ngay từ ngày đầu nhiệm kỳ, Trump đã biến chính quyền thành một “doanh nghiệp gia đình” kiểu mafia. Quỹ nhậm chức của ông thu về hơn $250 triệu từ các tập đoàn và đại gia.
Chỉ riêng Pilgrim’s Pride, một trong những hãng thực phẩm lớn nhất Mỹ, đã tặng $5 triệu (đổi lại, bộ trưởng Nông Nghiệp của Trump đã dẹp kế hoạch siết kiểm dịch salmonella và hứa “giảm bớt phiền hà cho ngành”).
Việc Trump sa thải lãnh đạo Văn Phòng Đạo Đức Chính Phủ và Thanh Tra Đặc Biệt, hai cơ quan giám sát hành vi sai trái, đã giúp guồng máy “mua bán ảnh hưởng” vận hành trơn tru. Vé dự tiệc với Trump tại Mar-a-Lago hiện có giá $1 triệu. Muốn gặp riêng ông ta? $5 triệu! Tuy nhiên, kết quả thì hên xui, bởi có khi Trump không buồn ra “tiếp khách.” (Nguồn: “Donald Trump’s Politics of Plunder,” The New Yorker, 26 Tháng Năm)
Ngay cả những người dày dạn kinh nghiệm “mua quyền lực” ở Washington cũng phải ngạc nhiên trước các quy tắc mới để mua ảnh hưởng. Trump đang “bán” ảnh hưởng của mình nhanh đến mức bộ máy chính trị không thể theo kịp.
Sau khi Trump được chính phủ Qatar tặng “món quà” $400 triệu – một chiếc máy bay sang đến mức được mệnh danh là “cung điện trên trời,” Dan Pfeiffer, cựu giám đốc truyền thông Tòa Bạch Ốc, gọi đây là “hành động tham nhũng trắng trợn nhất mà không bất kỳ tổng thống nào trong lịch sử Hoa Kỳ có thể sánh bằng.”
Chưa đầy một ngày sau, gia đình Trump tổ chức bán đấu giá một dự án tiền mã hóa… Một cách tổng quát, chỉ trong vài tuần, dòng tiền mặt xoáy quanh Tòa Bạch Ốc đã nhấn chìm bất kỳ rào cản chống tham nhũng nào còn sót lại trong luật pháp và văn hóa Mỹ.
Dòng tiền tham nhũng đang xoáy quanh Tòa Bạch Ốc như thế nào?
Trong nhiệm kỳ đầu, Donald Trump đã bỏ túi hàng triệu đô từ tiền của người khác. Ông yêu cầu chính phủ Mỹ chi gần $2 triệu tiền thuế của dân để chi trả cho việc bảo vệ an ninh mỗi khi ông đến nghỉ tại các khu nghỉ dưỡng thuộc sở hữu của chính mình. Trump còn nhận được hàng triệu đô từ các ứng viên Cộng Hòa muốn lấy lòng ông thông qua các khoản quyên góp vận động tranh cử. Doanh nghiệp gia đình Trump cũng kiếm được ít nhất $13 triệu từ các chính phủ nước ngoài trong nhiệm kỳ đầu. (Nguồn: “The Trump Presidency’s World-Historical Heist”, The Atlantic, 28 Tháng Năm)
Nếu nhiệm kỳ đầu Trump kiếm hàng triệu một cách bất minh thì trong nhiệm kỳ hai, Trump nhắm tới hàng tỷ: Một khoản đầu tư $2 tỷ từ một doanh nghiệp nhà nước của Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất vào sàn tiền mã hóa Binance, sử dụng một đồng tiền mã hóa do gia đình Trump phát hành. Ngoài ra, còn có một khoản tiền không xác định được giá trị (nhưng chắc chắn ở quy mô hàng tỷ đô) do Qatar rót vào một dự án bất động sản mang tên Trump tại chính quốc gia này, kèm theo “quà tặng” là một chiếc chuyên cơ Boeing 747 sang trọng phục vụ riêng cho tổng thống, khi tại nhiệm lẫn về hưu, như nói ở trên.
Một sân golf mang thương hiệu Trump tại Việt Nam cũng bất ngờ được chính quyền địa phương bật đèn xanh, ngay trong lúc chính phủ Cộng Sản Việt Nam đang đàm phán giảm thuế với chính quyền Trump. Trung tuần Tháng Năm, Trump còn tổ chức một buổi tiệc tối với hơn 200 người mua “meme coin” do ông phát hành – trong đó nhiều người là công dân nước ngoài – mà không công bố danh tính, cũng chẳng tiết lộ ai đã trả bao nhiêu để được tiếp cận ông.
Chưa từng có tiền lệ nào trong lịch sử tổng thống Mỹ có chuyện như vậy. Mọi so sánh với các bê bối cũ đều vô nghĩa. Một trong những chiêu trò quen thuộc của Trump, từ lúc tranh cử đến khi tại vị, là luôn mô tả hệ thống chính trị Mỹ như một mớ bùng nhùng tham nhũng, thối nát. Tuy nhiên, mức độ công khai và quy mô vụ lợi của Trump, như đang chứng kiến, là điều chưa từng thấy. Đây không chỉ là tham nhũng kiểu Mỹ mà là kiểu mafia chính trị thời hậu Xô Viết hay các chế độ độc tài hậu thuộc địa ở Châu Phi.
“Ai cũng làm vậy” là cái cách mà những người cuồng tín MAGA thường nói khi bênh vực Trump. Cái cớ này có tác dụng, ở một mức độ nào đó, là do thông tin sai lệch rộng rãi về “ai cũng,” “làm,” và “vậy.”
Không phải tất cả tổng thống Mỹ trong quá khứ đều là những người vĩ đại. Nhiều người có những khiếm khuyết lớn. Tuy nhiên, rất ít tổng thống trong quá khứ, nếu có, lại sử dụng chức vụ để kiếm lợi bất chính. Có thể họ có những hành vi bê bối, nhưng hầu hết các vụ bê bối đó không bắt nguồn từ việc tự làm giàu theo kiểu mà Trump đã thực hiện kể từ năm 2016 đến nay.
Hỏi bất kỳ người Mỹ nào về trường hợp tham nhũng tồi tệ nhất trong lịch sử quốc gia trước Trump, họ có thể sẽ nhớ đến vụ bê bối Watergate khiến lật đổ ghế tổng thống của Richard Nixon vào năm 1974. Tuy nhiên, Watergate là một vụ bê bối do cuộc đấu tranh giành quyền lực chính trị gây ra. Watergate là về “tham nhũng” theo nghĩa lạm dụng quyền lực, chứ không phải theo nghĩa tham ô và “tự giao dịch.”
Cuộc điều tra Watergate cho thấy Nixon nộp thiếu thuế thu nhập $432,000 trong nhiệm kỳ tổng thống. Nhưng số tiền đó không phải do hối lộ hoặc tống tiền mà có, và là số tiền tương đối nhỏ. Khi rời nhiệm sở, Nixon thậm chí lâm vào cảnh túng quẫn. Ông phải bán tài sản nghỉ dưỡng ở Florida và thực hiện hơn 28 giờ phỏng vấn truyền hình với nhà báo người Anh David Frost để kiếm $600,000 và một tỷ lệ phần trăm lợi nhuận. Nixon sau đó kiếm sống chủ yếu từ chín cuốn sách ông viết sau khi rời chức tổng thống, chứ không phải từ những khoản tiền bất chính cất giấu trong thời gian tại chức.
Việc gia đình Trump lợi dụng chức tổng thống là chưa từng có tiền lệ trong bất kỳ gia đình tổng thống nào. Hunter Biden đã lợi dụng tên tuổi của cha nhưng ủy ban do Đảng Cộng Hòa đứng đầu, khi điều tra vấn đề này, đã không tìm thấy mối liên hệ nào giữa việc Hunter làm bậy liên quan đến các quyết định của Biden hay tài khoản ngân hàng cá nhân Biden. Trong khi đó, Tổng Thống Trump vẫn là chủ sở hữu được hưởng lợi từ các doanh nghiệp Trump nằm dưới danh nghĩa điều hành của các cậu ấm mình.
Không có gì đáng sợ hơn một nền dân chủ bị thao túng bởi tiền bạc – nơi mà ghế ngồi, tiếng nói, thậm chí cả lẽ phải cũng có thể mua được bằng triệu đô. Câu chuyện “The Executive Branch” là minh họa rõ ràng cho cách Donald Trump – và một tầng lớp siêu giàu quanh ông ta – biến chính trị thành thương vụ riêng. Nó không chỉ là sự tha hóa quyền lực, mà còn là sự phá hủy lòng tin vào nền Cộng Hòa Mỹ.
Sự kết hợp giữa quyền lực chính trị và lợi ích cá nhân dưới thời Trump dẫn đến một hệ quả nghiêm trọng: Sự xói mòn niềm tin của công chúng vào nền dân chủ. Khi các quyết định chính sách bị chi phối bởi những người có khả năng tài chính, người dân cảm thấy bị loại trừ khỏi quá trình ra quyết định và mất niềm tin vào hệ thống. Donald Trump đã không chỉ thay đổi cách thức hoạt động của chính phủ Hoa Kỳ, mà còn tái định nghĩa mối quan hệ giữa quyền lực và tiền bạc. Dưới sự lãnh đạo của ông, chính phủ trở thành một công cụ để phục vụ lợi ích cá nhân và của những người ủng hộ tài chính, thay vì phục vụ cho lợi ích chung của người dân.
Nếu không có những biện pháp mạnh mẽ để khôi phục tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong chính phủ, nền dân chủ Hoa Kỳ có nguy cơ trở thành một hệ thống bị thao túng bởi tiền bạc và quyền lực, nơi mà quyền lực chính trị được mua bán như một món hàng.
