Đài Tsargrad TV (Nga) đưa tin, trong ngày 25–26/5, Ngoại trưởng Ukraine Andriy Sibiga đã có chuyến thăm chính thức tới Baku – đánh dấu động thái "chưa từng có" của một Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine tới khu vực Nam Caucasus trong 3 năm qua. Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev đích thân tiếp đón vị khách này.
Theo Tsargrad TV, sau nhiều lần có phát biểu chỉ trích Nga, công khai gặp gỡ Tổng thống Zelensky, và từ chối tham dự lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng ở Moscow, Tổng thống Aliyev hiện không còn giấu giếm lập trường của mình: Azerbaijan đã có một "cú rẽ" mới - thể hiện rõ bên mà họ lựa chọn trong cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine – đó là Kiev.
Tổng thống Putin đã xin lỗi người đồng cấp Azerbaijan Aliyev về "sự cố bi thảm" xảy ra trên không phận Nga, liên quan vụ máy bay chở 67 người rơi ở Kazakhstan. Ảnh: The New Yorker
Việc Ngoại trưởng Ukraine đến Baku có thể được xem như một động thái mang tính “đáp trả” – không phải từ Kiev, mà từ phía Baku – đối với chuyến thăm Yerevan của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov từ ngày 20–21/5.
Theo nguồn tin của Tsargrad, dù chuyến thăm của ông Sibiga đã được lên kế hoạch từ sau cuộc gặp giữa Tổng thống Aliyev và Tổng thống Zelensky tại Davos, nhưng chỉ thực sự được xúc tiến mạnh mẽ khi lịch trình tháng 5 của ông Lavrov được công bố.
Tuy nhiên, cần tách bạch giữa hình thức và nội dung. Việc ông Sibiga đến Baku chủ yếu mang tính biểu tượng – một thông điệp công khai rằng Azerbaijan là một quốc gia độc lập, có thể tự quyết định chính sách đối ngoại của mình, không phụ thuộc vào Moscow.
Thông điệp ngầm mà Tổng thống Aliyev muốn gửi đến các đối tác phương Tây đã rất rõ ràng: "Tôi đã có lựa chọn. Azerbaijan đứng về phía Ukraine”.
Động thái bất ngờ
Theo Tsargrad TV, gần như mỗi ngày, chính sách đối ngoại của Tổng thống Azerbaijan tiếp tục khiến giới quan sát ngạc nhiên. Khi dư luận vẫn còn đang bàn tán về việc ông không tham dự lễ duyệt binh tại Moscow, thì tin tức về chuyến thăm của Ngoại trưởng Ukraine theo lời mời của Tổng thống Aliyev đã được nhiều hãng truyền thông và chuyên gia chính trị tại Azerbaijan lan truyền.
Chuyến thăm của ông Sibiga là bước đi tiếp theo trong tiến trình Azerbaijan tách dần khỏi mối quan hệ truyền thống với Nga bởi lẽ, việc tăng cường quan hệ với Ukraine đang nằm trong chuỗi các hành động mang tính đối đầu mà Baku thể hiện gần đây.
Thái độ ông Aliyev đối với Moscow trở nên xấu hơn sau vụ rơi máy bay. Ảnh: Report.Az
3 "phát bắn" vào Nga
Trước đó, vào tháng 1 năm nay, sau vụ rơi máy bay của hãng AZAL gần thành phố Aktau (Kazakhstan), Tổng thống Aliyev đã nhanh chóng quy trách nhiệm cho Nga. Ông cho rằng máy bay bị hệ thống phòng không Nga làm hư hại khi đánh chặn UAV Ukraine gần Grozny.
Mặc dù Tổng thống Putin đã trực tiếp gọi điện chia buồn và xin lỗi, nhấn mạnh đây là bi kịch đối với cả hai nước, phản ứng của Baku không vì thế mà dịu đi. Ngay sau đó, nước này đã có ít nhất 3 động thái được xem như "phát bắn chính trị" nhằm vào Nga:
- Tặng 1 triệu USD cho Ukraine tại Davos.
- Đóng cửa “Nhà Nga” tại Baku, dừng hoạt động các cơ quan truyền thông Nga như Sputnik và Russia Today.
- Từ chối tham dự lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng – dù đã nhận lời mời từ Tổng thống Putin.
Tổng số tiền viện trợ mà Azerbaijan dành cho Ukraine tính đến nay đã lên tới khoảng 40 triệu USD. Khi được hỏi lý do, giới chức và truyền thông Azerbaijan thường khẳng định rằng quốc gia này có toàn quyền tự quyết và hành động theo lợi ích quốc gia.
Số tiền này được dùng để khôi phục cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Sau mỗi đợt tấn công bằng tên lửa của Nga vào các cơ sở trọng yếu, Kiev được cho là đều gửi yêu cầu hỗ trợ tới Baku – và Azerbaijan thường đồng ý hỗ trợ.
Ngoài hỗ trợ tài chính, Azerbaijan còn có nhiều khoản đầu tư tại Ukraine: từ mạng lưới trạm xăng của SOCAR, đến các lĩnh vực như viễn thông, xây dựng, nông nghiệp.
Chủ đề hợp tác năng lượng giữa hai bên cũng đã được thảo luận hơn một năm qua. Azerbaijan hiện là quốc gia đứng đầu khối SNG về khối lượng viện trợ nhân đạo dành cho Ukraine.
Azerbaijan cũng bị cáo buộc đã cung cấp đạn dược cho Ukraine. Vào tháng 12/2023, nhà báo Ukraine Roman Bochkala đã đăng một bức ảnh chụp từ nhà máy sản xuất đạn pháo 122mm dành cho lựu pháo D-30, trong đó xuất hiện logo của tập đoàn Palladium – một doanh nghiệp quốc phòng Azerbaijan.
Theo Tsargrad TV, câu hỏi “liệu Azerbaijan còn là một quốc gia thân thiện với Nga” – có lẽ không cần phải đặt ra nữa.
Đáng lưu ý, cũng trong tháng 1, tại Davos, Tổng thống Zelensky đã nhấn mạnh với Tổng thống Aliyev về việc cần phải gây áp lực "để buộc Nga phải nói sự thật”.
Tổng thống Azerbaijan – thông qua các quyết định chính trị của mình – dường như đang thực hiện đúng theo tinh thần đó.
Điều này khiến ông ngày càng được phương Tây đánh giá cao như một đối tác “độc lập” – dù thực tế Azerbaijan vẫn đang chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Thổ Nhĩ Kỳ và Anh Quốc.
Chuyên gia chính trị Nga Vadim Trukhachyov cho biết, phần lớn hoạt động khai thác dầu khí của Azerbaijan thuộc về các công ty nước ngoài như BP (Anh), ENI (Ý) và Equinor (Na Uy).
Theo ông, rất có thể chính London đã gửi tín hiệu thúc đẩy Baku cắt đứt với Moscow.
Và điều gì sẽ xảy ra?
Bất chấp loạt hành động mang tính đối đầu, đến nay phía Nga chưa có phản ứng chính thức nào với Azerbaijan: không có công hàm phản đối, cũng không có tuyên bố ngoại giao.
Tuy nhiên, theo Tsargrad TV, ngay cả khi không cần phát biểu công khai, những gì đang diễn ra đã nói lên tất cả. Việc Ngoại trưởng Ukraine đến Baku chỉ tiếp tục củng cố thêm nhận định rằng Azerbaijan đang đi theo hướng hoàn toàn khác biệt với Nga.
"Câu hỏi 'Liệu Azerbaijan còn là một quốc gia thân thiện với Nga?' có lẽ không cần phải đặt ra nữa. Moscow có thể xem xét lại các lợi ích kinh tế của Azerbaijan và các doanh nhân nước này tại Nga. Những lĩnh vực như thị trường, cộng đồng người Azerbaijan, các vùng ảnh hưởng... có thể trở thành 'mục tiêu hợp pháp' – theo cách ví von của giới quân sự" - Tsargrad TV kết luận.
VietBF@ Sưu tập
