Charles Clarke và một chuyên gia khác của Đại học Cambridge cho rằng châu Âu có thể thay thế Mỹ trong vai trò bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Thủ tướng Anh Keir Starmer và Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tại cuộc họp báo chung sau cuộc họp tại Kiev, ngày 10/5/2025. Ảnh: Reuters.
Cựu Bộ trưởng Nội vụ Anh Charles Clarke đã bày tỏ sự không tin tưởng Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ tạo ra lệnh ngừng bắn lâu dài ở Ukraine.
Vào ngày 17/4, Donald Trump đã đưa ra cho Nga và Ukraine một đề nghị ngừng bắn “cuối cùng”, buộc Kiev phải nhượng lại Crimea cho Moscow một cách hợp pháp mà không đưa ra bất kỳ đảm bảo an ninh nào.
"Bản thân tôi không thấy Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hay Ukraine nói chung có thể nhượng quyền kiểm soát trên danh nghĩa của Crimea cho Nga. Họ có thể nhượng quyền kiểm soát trên thực tế, nhưng Trump dường như không để ý đến sự khác biệt đó", Clarke nói.
“Ông ấy đã làm mọi thứ đảo lộn, ông ấy đã quá cả tin đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin và đối với nước Nga trong toàn bộ quá trình.”
Clarke đã trả lời phỏng vấn Al Jazeera bên lề Hội nghị lần thứ 16 về Nghiên cứu Baltic tại Châu Âu, mới đây do Trung tâm Địa chính trị của Đại học Cambridge tổ chức, nơi Clarke đồng điều hành với Brendan Simms, giáo sư về địa chính trị Châu Âu.
Liệu châu Âu có thể đối đầu với Nga không?
Viễn cảnh về một lệnh ngừng bắn có thể xảy ra thường xuyên xuất hiện trên các tít báo.
Vào cuối tuần, Tổng thống Putin cho biết Nga sẽ tham gia đàm phán trực tiếp với Ukraine “mà không cần điều kiện tiên quyết” - một lời đề nghị hiếm hoi trong suốt cuộc xung đột - sau khi các nhà lãnh đạo châu Âu gặp Zelensky tại Kiev để kêu gọi ngừng bắn trong 30 ngày.
Ukraine và Châu Âu đã trình một văn bản ngừng bắn, không giống như kế hoạch của Donald Trump, không nhượng bộ lãnh thổ cho Nga. Câu hỏi đặt ra là liệu họ có sẵn sàng và có khả năng ủng hộ bằng nỗ lực quân sự liên tục hay không nếu Nga và Mỹ từ chối.
Brendan Simms cho biết: “Kịch bản về việc Mỹ rút quân hoàn toàn có thể khá ảm đạm vào lúc này, nhưng chắc chắn đây là một khả năng có thể xảy ra”.
Vậy thì châu Âu có nên cung cấp cho Ukraine sự bảo đảm an ninh độc lập không?
Brendan Simms cho biết: “Tôi nghĩ chúng ta nên làm điều đó, nhưng chỉ nên làm nếu chúng ta thực sự cam kết sẽ làm hết sức mình với Ukraine”.
Cả Clarke và Simms đều tin khả năng giành chiến thắng quân sự không thể chối cãi của quân đội Nga tại Ukraine đã bị đánh giá quá cao nhờ những câu chuyện được Điện Kremlin đưa tin.
Clarke cho biết: “Người ta quá tin Nga có một bộ máy quân sự và kinh tế hiệu quả”, đồng thời trích dẫn thất bại của Nga trong việc chiếm Kiev vào năm 2022 và mất quyền kiểm soát Biển Đen vào tay một đối thủ không có hải quân.
Theo hai phân tích riêng biệt vào tháng trước, tốc độ giành được lãnh thổ của Nga ở Ukraine đã chậm lại đáng kể.
Bộ Quốc phòng Vương quốc Anh ước tính lực lượng Nga đã kiểm soát 143 km2 đất của Ukraine vào tháng 3, so với 196 km2 vào tháng 2 và 326 km2 vào tháng 1.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington cũng phát hiện ra xu hướng tương tự khi ước tính Nga đã giành được 203 km2 vào tháng 3, 354 km2 vào tháng 2 và 427 km2 vào tháng 1.
Mặc dù châu Âu cuối cùng có thể tăng cường năng lực công nghiệp quốc phòng, Clarke cảnh báo châu lục này vẫn sẽ phải vật lộn để thay thế tình báo, sự thống nhất chính trị cũng như khả năng chỉ huy và kiểm soát của Mỹ.
Một lực lượng châu Âu cho vùng Baltic
Vấn đề này gần đây đã trở nên nổi bật khi châu Âu đang phải vật lộn với khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình trên bộ ở Ukraine.
Simms phản đối việc triển khai lực lượng này ở Ukraine với tư cách là lực lượng gìn giữ hòa bình.
Ông cho biết lý do là quân đội châu Âu không được huấn luyện cho chiến tranh máy bay không người lái hiện đang được phát triển ở Ukraine và sẽ không hiệu quả.
Theo Simms, một cân nhắc khác là quân đội Ukraine là đồng minh hiệu quả nhất của chúng ta. Nếu chúng ta triển khai lực lượng như một phần của thỏa thuận hòa bình, theo định nghĩa sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và đưa người Ukraine ra khỏi cuộc xung đột, chúng ta sẽ rơi vào tình huống mà lực lượng cơ động của chúng ta, lực lượng duy nhất có thể triển khai, sẽ được cố định ở Ukraine. Lực lượng Nga sẽ không còn ở Ukraine nữa. Nga có thể xoay trục để đối mặt với các quốc gia vùng Baltic ở phía bắc. Vì vậy, điều đó gần giống như... một vết thương tự gây ra.
Simms cho biết lực lượng cơ động châu Âu cần chuẩn bị sẵn vũ khí để triển khai ở bất cứ nơi nào, nhiều khả năng là ở các quốc gia vùng Baltic, trong khi châu Âu hỗ trợ Ukraine trong các cuộc tấn công tầm xa - máy bay không người lái và tên lửa - và cung cấp sự yểm trợ trên không.
Chiến dịch tâm lý của Nga
Clarke cho biết châu Âu và Kiev có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến mà không cần sự hỗ trợ của Washington, nhưng cảnh báo về một “chiến lược rủi ro cao” nếu Ukraine cầm cự quá lâu.
Ông cho biết Tổng thống Nga Putin đã đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân ngay từ đầu. Nỗi lo sợ bị trả đũa bằng hạt nhân đã ngăn cản Đức cung cấp cho Ukraine tên lửa Taurus có tầm bắn 500km.
“Tổng thống Nga đã đạt được thành tựu thông qua lời lẽ của mình và tôi nghĩ, thông qua sự hiểu lầm về bản chất của sự răn đe, một tác động đáng sợ đối với phương Tây, khiến Ukraine phải trả giá đắt, trước khi Donald Trump xuất hiện trên chính trường”, Clarke cho biết.
