Viêm gan bí ẩn ở trẻ em là căn bệnh mới, nguy hiểm và chưa rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, với sự chủ động của phụ huynh trong việc theo dõi sức khỏe, vệ sinh cá nhân và phòng bệnh, phần lớn nguy cơ có thể được kiểm soát.
Trong những năm gần đây, giới y tế thế giới không khỏi lo ngại trước sự xuất hiện ngày càng nhiều các ca viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân ở trẻ em còn được gọi là viêm gan bí ẩn. Tình trạng này đã được phát hiện tại nhiều quốc gia và đang đặt ra những thách thức lớn trong việc chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa.
Nhiều trẻ nhỏ có biểu hiện bệnh lý gan nặng, tiến triển nhanh và thậm chí phải ghép gan để duy trì sự sống. Việc cha mẹ nâng cao nhận thức về bệnh, theo dõi sát sao sức khỏe của trẻ và kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có biểu hiện bất thường là điều vô cùng quan trọng. Dưới đây là những thông tin chi tiết về căn bệnh này và những dấu hiệu không nên bỏ qua.
Hình minh họa/ Nguồn: internet
Viêm gan bí ẩn là gì?
Viêm gan là tình trạng viêm nhiễm tại gan, ảnh hưởng đến chức năng thải độc, chuyển hóa và dự trữ năng lượng của cơ thể. Thông thường, viêm gan được phân loại theo nguyên nhân: viêm gan do virus (như virus viêm gan A, B, C…), do vi khuẩn, do thuốc hoặc do hệ miễn dịch tấn công gan.
Tuy nhiên, các ca viêm gan bí ẩn được phát hiện gần đây không liên quan đến các loại virus viêm gan thường gặp, khiến giới chuyên môn bối rối và lo ngại. Bệnh thường xảy ra ở trẻ khỏe mạnh trước đó, trong độ tuổi từ 1 đến 16 tuổi, và trong nhiều trường hợp diễn biến nhanh đến mức gây suy gan cấp, cần điều trị tích cực và ghép gan.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã báo động tình trạng này từ năm 2022, khi hàng trăm ca bệnh xuất hiện tại châu Âu, Mỹ, Đông Nam Á và một số nước châu Phi. Tại Việt Nam, dù chưa ghi nhận số ca cao như ở các khu vực khác, song ngành y tế vẫn đang theo dõi sát tình hình và chuẩn bị các biện pháp ứng phó.
Nguyên nhân vẫn còn là dấu hỏi lớn
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác gây ra viêm gan bí ẩn ở trẻ em vẫn chưa được khẳng định, nhưng một số giả thuyết đã được đặt ra:
Virus Adenovirus (đặc biệt là tuýp 41): Được phát hiện trong nhiều mẫu xét nghiệm của trẻ mắc bệnh. Đây là loại virus thường gây bệnh đường hô hấp, tiêu hóa, song chưa từng được biết đến như một tác nhân chính gây tổn thương gan nghiêm trọng.
Liên quan đến SARS-CoV-2 (COVID-19): Một số chuyên gia đặt nghi vấn rằng tình trạng này có thể là hậu quả của nhiễm COVID-19 hoặc hội chứng viêm đa hệ thống (MIS-C) ở trẻ.
Phản ứng miễn dịch quá mức: Ở một số trẻ, hệ miễn dịch có thể phản ứng quá mạnh với tác nhân nào đó, vô tình gây tổn thương gan.
Tiếp xúc với độc chất, môi trường ô nhiễm hoặc thực phẩm nhiễm độc cũng đang được nghiên cứu như những yếu tố tiềm năng.
Tuy nhiên, cho đến khi có kết luận chính thức, điều quan trọng nhất là phát hiện sớm và điều trị kịp thời các trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ.
Những dấu hiệu cha mẹ cần đặc biệt lưu ý
Viêm gan ở trẻ thường không biểu hiện rầm rộ ngay từ đầu, nên rất dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa hoặc cảm cúm thông thường. Do đó, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý đến những dấu hiệu sau:
Biểu hiện toàn thân: Mệt mỏi, lừ đừ, kém linh hoạt, ít chơi đùa; Biếng ăn, sụt cân bất thường; Sốt nhẹ hoặc sốt kéo dài không rõ nguyên nhân.
Biểu hiện tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa liên tục; Đau bụng, đặc biệt là vùng bụng trên bên phải (vị trí gan); Tiêu chảy, đầy bụng, khó tiêu.
Biểu hiện đặc hiệu của tổn thương gan:
Vàng da, vàng mắt: Một trong những dấu hiệu đặc trưng và quan trọng nhất.
Nước tiểu sẫm màu: Thường chuyển sang màu như trà đặc hoặc nước cola.
Phân bạc màu: Phân có màu xám hoặc trắng, do gan không tiết đủ mật.
Ngứa da: Có thể do mật tích tụ trong máu.
Chảy máu cam hoặc bầm tím không rõ lý do: Cho thấy rối loạn chức năng gan trong việc tổng hợp yếu tố đông máu.
Bất kỳ dấu hiệu nào trong số này đều nên được theo dõi kỹ và đưa trẻ đi khám chuyên khoa ngay lập tức, đặc biệt nếu xuất hiện đồng thời nhiều triệu chứng.
Biến chứng có thể xảy ra nếu không điều trị kịp thời
Viêm gan bí ẩn có thể tiến triển rất nhanh, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Nếu không được can thiệp sớm, bệnh có thể gây ra:
Suy gan cấp: Gan ngừng hoạt động đột ngột, nguy hiểm đến tính mạng.
Não gan: Khi gan không lọc được độc tố, chúng sẽ tấn công hệ thần kinh trung ương, gây lơ mơ, mất ý thức.
Xuất huyết nội: Do rối loạn đông máu.
Tử vong nếu không được ghép gan hoặc điều trị kịp thời.
Cha mẹ cần làm gì để phòng bệnh cho trẻ?
Trong bối cảnh nguyên nhân chưa được xác định rõ ràng, biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay là nâng cao sức đề kháng cho trẻ, giữ gìn vệ sinh và giám sát sức khỏe sát sao:
Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
Ăn chín, uống sôi: Tránh các thực phẩm sống, không rõ nguồn gốc.
Tránh tiếp xúc với người đang có biểu hiện bệnh.
Không tự ý dùng thuốc hoặc các loại thực phẩm chức năng, đặc biệt là những sản phẩm không rõ nguồn gốc.
Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng.
Thực hiện đầy đủ lịch tiêm chủng, bao gồm các loại vaccine viêm gan A và B.
Theo dõi thường xuyên sức khỏe của trẻ, đặc biệt khi có dấu hiệu bất thường, không nên chủ quan.
Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức?
Hãy đưa trẻ đi cấp cứu hoặc khám chuyên khoa gan mật nhi khi:
Trẻ sốt cao kéo dài, không đáp ứng thuốc hạ sốt thông thường.
Xuất hiện dấu hiệu vàng da, vàng mắt.
Nước tiểu sẫm màu và phân bạc màu.
Trẻ mệt mỏi đến mức không thể ăn uống, chơi đùa.
Có dấu hiệu chảy máu bất thường (chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da). Việc phát hiện và can thiệp sớm có thể giúp giảm nguy cơ suy gan và tăng cơ hội phục hồi hoàn toàn.
