Núi cầu vồng hình thành do hai mảng kiến tạo va chạm

[troopy]

Những dải màu rực rỡ bao phủ núi cầu vồng sẽ bị ẩn dưới lòng đất nếu không có vụ va chạm kiến tạo dữ dội tạo ra dãy Himalaya.


Núi cầu vồng ra đời cùng lúc với dãy Himalaya. Ảnh: Tom Till

Núi cầu vồng ở Trung Quốc là những ngọn núi nhiều màu rực rỡ ở tây bắc đất nước. Cảnh quan trong vùng giống như thế giới khác, với nhiều dải màu sống động trông như phun sơn lên núi đá.

Núi cầu vồng nằm ở dãy Kỳ Liên Sơn gồ ghề, nhiều khả năng hình thành cùng thời kỳ với dãy Himalaya, cách đây khoảng 50 triệu năm, theo Đài quan sát Trái Đất của NASA. Vùng đất từng tương đối bằng phẳng bị nghiền ép và gập lại thành địa hình nhấp nhô khi mảng kiến tạo Ấn Độ đâm vào mảng Á Âu. Đó là do hai mảng kiến tạo này có mật độ đá tương đồng nên không trượt xuống dưới nhau tạo thành đới hút chìm, theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS).

Nhưng nguồn gốc họa tiết cầu vồng tồn tại từ lâu trước vụ va chạm kỳ vĩ. Núi cầu vồng cấu tạo từ sa thạch và bột kết, đá trầm tích hình thành khi cát và sình lầy bị nén lại và gắn kết với nhau qua thời gian dài. Loại đá với nhiều dải màu khác nhau này lắng đọng lại trước khi dãy Himalaya hình thành.

Dải màu sặc sỡ là kết quả của sắt và nhiều khoáng chất khác trong đá. Mỗi dải màu có thành phần cấu tạo riêng quyết định màu sắc của nó. Ví dụ, dải màu đỏ sậm rất giàu oxit sắt, dải màu vàng chứa sắt silfide dồi dào còn dải màu xanh lá cây chứa nhiều chlorite và sắt silicate hơn. Sắt và các khoáng chất khác tích tụ trong đá khi hạt cát và sình lầy vẫn đang dính chặt vào nhau. Nước ngầm lưu thông trong lỗ rỗng giữa các hạt làm lắng đọng khoáng chất, bao phủ mỗi hạt và giúp đá gắn chặt hơn nữa.

Dải màu nằm nghiêng vắt qua hông núi cầu vồng ngày nay là các lớp đá bị đẩy lộn lên. Chúng sẽ bị chôn vùi và nằm ngang nếu mảng Ấn Độ và Á Âu không đâm vào nhau. Theo sau sự đùn lên của đất đai do mảng kiến tạo gây ra là xói mòn dữ dội, xóa sổ bất kỳ trầm tích nào bao phủ những lớp đá màu. Núi cầu vồng ngày nay là khu vực được bảo vệ trong công viên địa chất Trương Dịch Đan Hà ở tỉnh Cam Túc.

VietBF@sưu tập