Hành trình của chị Đào Hồng Hải bắt đầu vào năm 2005 khi nữ nhà báo 29 tuổi ở Hà Nội quyết định rẽ hướng sang Bỉ học ngành quản lý nhà hàng khách sạn.
Cô gái thuê một căn trọ ở thủ đô Brussels cùng vài đồng hương, ngày đi học, tối làm thêm ở nhà hàng. Trong số khách quen có anh Bernard De Proost, 46 tuổi, trình dược viên của một công ty dược phẩm. Những lần ngắm cô sinh viên Việt chăm chỉ lau bàn, bưng bê khiến anh rung động. Họ hẹn hò cho đến giữa năm 2006, Bernard ngỏ lời muốn về chung nhà với Hải.
Chuyện tình của một cô gái Việt sắp hết hạn visa với người đàn ông Bỉ công việc ổn định, đã có nhà cửa khiến nhiều người nghi ngờ. Bạn bè khuyên Bernard nên cẩn thận, tránh bị lợi dụng.
"Nhưng chúng tôi không nghĩ gì ngoài tình yêu", anh nói.
Chị Hồng Hải ở nhà hàng thuộc TP Brussels, Bỉ. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Năm 2007 Hồng Hải kết hôn và mang thai con gái một năm sau đó. Thời gian ở cữ cô gái Hà Nội bắt đầu thăm dò thị trường việc làm và nhận ra cơ hội cho người nhập cư như mình rất khó. Ở Bỉ, họ dùng nhiều ngôn ngữ. Hải chỉ nói được tiếng Anh trong khi ở thủ đô Brussels chủ yếu dùng tiếng Pháp, Hà Lan và Đức. "Hơn nữa, tôi lại lớn tuổi và chỉ có kinh nghiệm chạy bàn trong các nhà hàng", Hải nói.
Bốn năm ở nhà trông con, chị nhớ nhà và thèm phở cồn cào. Tuy nhiên, lần nào đến nhà hàng chị cũng phải bỏ dở do vị phở ngọt đường khác với nước dùng thanh, thơm nhẹ ở Mỹ Đình quê mình.
Hải quyết tâm đi tìm vị phở Hà Nội nguyên bản ở châu Âu. Chị được đồng hương giới thiệu sang Cộng hòa Czech học nấu phở của người đàn ông quê Nam Định.
Chị gửi con cho chồng rồi đi học cấp tốc trong hai hôm để tiết kiệm chi phí. Lúc về, Hải chỉ còn 20 euro trong khi vẫn thiếu 100 euro tiền học phí phải nhờ anh họ trả giúp.
Hai tuần sau đó, bữa ăn nhà Bernard chỉ toàn phở. Hải học thêm công thức trên mạng, nấu hết mẻ này đến mẻ khác để chồng ăn thử và góp ý.
Thời điểm này chị vẫn đi làm phục vụ cho các quán ăn, nhà hàng và ấp ủ giấc mở một nhà hàng của riêng mình. Nhưng Hải thầm hiểu đó là điều gần như không tưởng.
Để mở được một doanh nghiệp ở Bỉ, cần ít nhất 6.500 euro đến 18.500 euro, chưa kể vốn đầu tư. Vợ chồng Hải cố gắng cắt hết thẻ tín dụng để tránh tiêu vào khoản âm. Sau 1,5 năm, họ tiết kiệm được khoảng 30.000 USD nhưng giá nhà hàng sang nhượng đã chạm mức 200.000-300.000 euro. "Nhưng tôi tin cứ hy vọng và làm việc tử tế, vũ trụ sẽ trao trả những điều tốt đẹp", chị nói.
Kế hoạch của người phụ nữ Hà Nội tưởng như đã ngủ quên cho đến năm 2014. Một lần, khi đi làm bằng xe buýt, Hải nhìn thấy một cửa hàng do người Việt cho thuê. Ngay lập tức, chị gọi cho chồng cùng đi xem mặt bằng.
Ở Bỉ, người thuê mặt bằng thường phải trả một khoản tiền "vào cửa". Tuy nhiên, do hợp đồng 27 năm của chủ cũ đã hết hạn, cả họ lẫn chủ bất động sản đều không được nhận khoản này. Nhờ may mắn đó, Hải tiết kiệm được 70.000 USD.
Bernard thấy vợ nhiều đêm trằn trọc, anh rút trước khoản bảo hiểm hưu trí 94.000 euro. Họ trích sổ tiết kiệm, vay bạn bè và ngân hàng gom được gần 200.000 euro để mở nhà hàng cuối năm 2014.
Vợ chồng chị chọn mô hình đồ ăn nhanh vì khu vực gần trụ sở Liên minh châu Âu, nhiều dân văn phòng. Hải tập trung vào bữa trưa phục vụ nhanh trong một tiếng rưỡi với bốn món chính là phở, gỏi cuốn, đồ hấp, đồ nướng.
"Nhưng nhịp sống châu Âu không có chỗ cho sự chậm rãi", chị nói. Món phở phải được hoàn thành trong hai phút, đồ hấp tối đa 10 phút, đồ nướng phù hợp khách mang đi.
Bernard đặt tên Hà Nội Station lấy ý tưởng từ phim tài liệu về ngành đường sắt Việt Nam, dễ đọc cả tiếng Anh và Pháp. Nhà hàng mang phong cách đường phố Hà Nội với tông đỏ vàng, trang trí tranh cổ động.
"Trước khi mở, tôi đã lường trước được khó khăn, nhưng không ngờ nó xảy ra mỗi ngày", chị nói. "Mỗi sai lầm đều phải trả giá bằng tiền".
Nàng dâu Việt không có kinh nghiệm trong khi luật pháp Bỉ phức tạp. Khi sửa nhà hàng, chị ký hợp đồng với công ty điện không tìm hiểu việc họ nợ thuế và lương nhân viên. Sau gần một năm, chị nhận giấy phạt 15.000 euro từ chính phủ. Đồng thời, việc nhỏ nhất như thuê kho có tủ lạnh, muốn đổi mô tơ thành tủ đông, chị cũng phải xin giấy phép không ảnh hưởng đến môi trường.
Giấy tờ vừa ổn, chị lại đối mặt với khủng hoảng nhân sự. Hải thường thuê người Việt phụ trách bếp, nhưng nếu chọn sai, việc sa thải rất tốn kém.
Khi thiếu người, chị nhận sinh viên Việt Nam vào làm chạy bàn và rửa bát. Thấy vẫn không đủ, chị thử đào tạo các em vào làm bếp và bất ngờ khi họ làm rất tốt. "Vừa giúp các em có thu nhập phụ gia đình, chị cũng giải quyết được bài toán nhân sự và giảm gánh nặng thuế", Hải kể.
Hanoi Station với những món thuần Việt nhanh chóng chiếm được cảm tình thực khách. Ngày nào họ cũng kín bàn, khách muốn ăn phải đặt trước.
Trong 10 năm, vợ chồng Hải mở thêm 5 nhà hàng.
Những tham vọng của Hồng Hải chưa dừng lại ở đó. Đầu năm 2024 chị quyết tâm mang "cơm Hà Nội" đến châu Âu với những món ăn giữ nguyên hương vị truyền thống thay vì điều chỉnh theo khẩu vị phương Tây.
Thực đơn gồm bún đậu mắm tôm, chả cá Lã Vọng, chả ốc, bún riêu, phở bò sốt vang, bún cá, bánh cuốn, canh hến. Nhưng Bernard không đồng ý với vợ. Anh cho rằng mắm tôm quá nặng mùi, khách Tây khó ăn và có thể bị chỉ trích.
Vợ chồng họ rơi vào tranh cãi không ngừng đến suýt ly hôn. Cuối cùng, Hải thử nghiệm hai thực đơn, một dành cho khách Tây không có món khó ăn, một thuần Việt.
Dần dần, khách thử và khen thực đơn của Hải ngon. Lúc này chồng chị mới "chịu thua" và âm thầm dịch menu Việt sang tiếng Pháp và giữ nguyên làm thực đơn chính. Mỗi khi có khách đặt, Hải đứng cạnh để giới thiệu cách ăn canh, dưa chua, lạc rang, rau, thịt. Thậm chí, khách ở Hà Lan, Pháp cũng tìm đến để thưởng thức dồi sụn, chả ốc, canh cá rô đồng.
Nhà hàng ổn cũng là lúc Bernard đặt trọn niềm tin vào vợ. Anh quyết định nộp đơn xin nghỉ việc để đồng hành với Hồng Hải. Cuối năm ngoái, Hải đã ký hợp đồng với các tổ hợp ăn uống khác và phụ trách dự án ẩm thực Đông Nam Á.
"Mâm cơm nhà là cách nhận diện ẩm thực Việt Nam ở nước ngoài", Hải nói. "Tôi tự hào khi làm được điều đó".
VietBF@ Sưu tập
