Ung thư đại trực tràng gia tăng toàn cầu, ai có nguy cơ cao?

[PinaColada]

Tại Việt Nam, ung thư đại trực tràng ngày càng trẻ hóa. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu chúng ta chủ động.


Tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng đang tăng nhanh do hai yếu tố: lối sống và di truyền. Ảnh: RDworld.
Ung thư đại trực tràng đang trở thành gánh nặng y tế toàn cầu, đứng thứ 3 về tỷ lệ mắc và thứ 2 về tử vong, theo số liệu từ Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (GLOBOCAN 2022).

Nhiều người dưới 45 tuổi đã mắc bệnh
TS.BS Nguyễn Bình Nguyên, Trung tâm Tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết thực tế, tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng đang tăng nhanh do hai yếu tố: Lối sống và di truyền.

"Lối sống quá hiện đại với chế độ nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, ít chất xơ, cùng thói quen hút thuốc, uống rượu và ít vận động là tác nhân hàng đầu. Đáng chú ý, bệnh không chỉ gặp ở người cao tuổi mà đang trẻ hóa, nhiều trường hợp dưới 45 tuổi đã mắc", bác sĩ Bình Nguyên nói.

Theo bác sĩ Nguyên, các yếu tố nguy cơ có thể tạm chia làm hai nhóm:

Nhóm yếu tố không thể thay đổi: Tuổi trên 45, tiền sử viêm ruột mạn tính (như viêm đại trực tràng chảy máu, bệnh Crohn), từng xạ trị vùng bụng, hoặc gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng, đa polyp tuyến. Khoảng 5% trường hợp liên quan đến đột biến gen, chẳng hạn hội chứng Lynch.

TS.BS Nguyễn Bình Nguyên nhấn mạnh ung thư đại trực tràng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu chúng ta chủ động. Người dân có thể kiểm soát bằng 2 hướng:

Thay đổi lối sống bằng việc giảm cân (nếu thừa cân): Tăng cường hoạt động thể chất giúp làm giảm nguy cơ ung thư đại tràng và polyp. Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh như ăn nhiều hoa quả, rau, ngũ cốc nguyên hạt, ăn ít thịt đỏ và thịt chế biến sẵn. Giảm hoặc ngừng rượu bia, bỏ thuốc lá.
Sàng lọc định kỳ: Đây là "chìa khóa vàng" phát hiện sớm polyp tiền ung thư. Nếu cắt bỏ polyp kịp thời, nguy cơ ung thư giảm tới 90%. Sàng lọc ung thư đại trực tràng thường xuyên là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa ung thư đại trực tràng.
Hầu hết ung thư đại trực tràng đều phát triển từ polyp tiền ung thư. Polyp phát triển từ nhỏ, tới lớn, sau đấy loạn sản và ung thư hóa. Từ thời điểm các tế bào bất thường đầu tiên bắt đầu phát triển thành polyp, thường mất khoảng 10 đến 15 năm để chúng phát triển thành ung thư đại tràng.

Với sàng lọc thường xuyên, hầu hết polyp có thể được tìm thấy và cắt bỏ trước khi chúng có cơ hội biến thành ung thư. Sàng lọc cũng có thể phát hiện ung thư đại tràng ở giai đoạn sớm hơn, chưa lan rộng và có thể dễ điều trị hơn, giúp cải thiện tiên lượng bệnh và thời gian sống thêm.

Theo khuyến cáo Hiệp hội Ung thư Mỹ, người từ 45 tuổi nên sàng lọc dù không có triệu chứng. Với người có yếu tố nguy cơ cao (tiền sử cá nhân ung thư đại trực tràng hoặc polyp đại trực tràng, tiền sử gia đình ung thư đại trực tràng, tiền sử bệnh ruột viêm, nghi ngờ mắc hội chứng ung thư đại trực tràng di truyền, tiền sử xạ trị vùng bụng hoặc chậu), cần sàng lọc sớm hơn, thậm chí từ 20-30 tuổi.

Triệu chứng như đau bụng, rối loạn tiêu hóa kéo dài, đi ngoài ra máu… thường xuất hiện khi bệnh đã tiến triển. Do đó, đừng chờ đến lúc có dấu hiệu mới đi khám.

Hiện nay có 3 phương pháp sàng lọc căn bệnh này:

Xét nghiệm phân:

Xét nghiệm miễn dịch hóa học phân (FIT): sử dụng kháng thể để phát hiện máu trong phân, xét nghiệm được khuyến cáo thực hiện hàng năm.
Xét nghiệm hồng cầu ẩn trong phân dựa trên guaiac độ nhạy cao (gFOBT) hàng năm.
Xét nghiệm FIT-DNA:

Kết hợp FIT với xét nghiệm phát hiện DNA bất thường trong phân. Test được thực hiện 3 năm một lần.
Chụp CT đại tràng giúp phát hiện các tổn thương ở đại tràng, nhưng phương pháp này không cắt bỏ được polyp hoặc lấy mẫu sinh thiết.
Nội soi đại tràng:

Phương pháp này giúp quan sát các tổn thương ở đại tràng, có thể cắt bỏ các polyp hoặc ung thư giai đoạn sớm, hoặc lấy mẫu sinh thiết trong trường hợp nghi ngờ ung thư mà không thể cắt qua nội soi. Trong trường hợp các xét nghiệm không xâm nhập ở trên dương tính, bước tiếp theo bệnh nhân nên được nội soi đại tràng toàn bộ đánh giá tổn thương.

VietBF@sưu tập