Munich nhìn từ văn phòng tổng thống Ukraine
HỘI NGHỊ AN NINH MUNICH : LỜI CẢNH BÁO CUỐI CÙNG CỦA MỸ.
Bởi Olga Tanasiychuk, văn phòng tổng thống Zelensky
Cách tiếp cận mới của Hoa Kỳ giống như một "gáo nước lạnh" giáng vào EU. Liệu Lục địa Cũ có thức tỉnh không?
Đã có quá nhiều điều được nói và viết về Hội nghị An ninh Munich 2025 đến nỗi hầu như không còn gì để nói thêm ở đây nữa. Người ta chỉ có thể chia sẻ những ấn tượng từ hiện trường.
Thành thật mà nói, tôi có nhiều ấn tượng lẫn lộn. Nhưng "sự bồn chồn" lan tỏa khắp các tầng của khách sạn Bayerischer Hof , nơi "những người quyền lực trên thế giới" (hơn 50 nguyên thủ quốc gia và chính phủ, gần 150 bộ trưởng và người đứng đầu khoảng 30 tổ chức quốc tế, chưa kể những người quan trọng khác ) và những người ở "khu vực xung quanh" đi lại với vẻ mặt u ám.
Có rất nhiều chủ đề trong chương trình nghị sự, nhưng điều hấp dẫn nhất tất nhiên là sự xuất hiện của JD Vance, Phó Tổng thống Hoa Kỳ.
Và hy vọng rằng đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump, Keith Kellogg, sẽ trình bày ít nhất một số chi tiết về "kế hoạch hòa bình" cho Ukraine.
Kỳ vọng về "hòa bình" rõ ràng đã vượt quá kết quả, và châu Âu đã bị Vance dội một gáo nước lạnh đến mức họ ngay lập tức bắt đầu triệu tập các cuộc họp khẩn cấp ở nhiều cấp độ khác nhau để thảo luận về những việc cần làm tiếp theo .
SỰ SO SÁNH LỊCH SỬ NGUY HIỂM
Chủ đề về Ukraine luôn hiện diện trong các chương trình của diễn đàn trong mười năm qua, nhưng lần này nó thực sự chiếm ưu thế.
Ba năm trước, vào giữa tháng 2, cảm giác đe dọa đã bao trùm không khí, nhưng các nhà lãnh đạo thế giới, chính trị gia, nhà ngoại giao và nhà phân tích, những người đã họp tại Munich trong hơn 60 năm để trao đổi quan điểm về các vấn đề an ninh, vẫn ngoan cố không muốn thấy quân đội Nga ở biên giới Ukraine hoặc nghe những lời cảnh báo tuyệt vọng của Zelensky, mặc dù tình báo đã biết chắc chắn: sẽ có chiến tranh.
Hai năm tiếp theo, những người này đã lắng nghe tổng thống Ukraine một cách chăm chú hơn nhiều. Năm 2025, bài phát biểu của ông, diễn ra hơn một tuần trước lễ kỷ niệm ba năm ngày nổ ra cuộc chiến tranh toàn diện, được nhìn nhận theo cách đặc biệt vì người dân châu Âu trở nên "bực bội" vì chính họ, chứ không chỉ vì một quốc gia láng giềng của Liên minh châu Âu.
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã "bồn chồn" trong một thời gian vì những tuyên bố từ bên kia đại dương của vị tổng thống mới-cũ, nhưng bài phát biểu trên bục hội nghị của phó tổng thống, Phó tổng thống JD Vance, dường như đã dập tắt hy vọng cuối cùng rằng Washington cuối cùng sẽ "bình tĩnh lại".
Trái với mong đợi, Ukraine không được chú ý nhiều trong bài phát biểu vì cho rằng vấn đề này không mấy quan trọng, nhưng bản thân châu Âu lại bị "mắng mỏ" hết mức. Nhân tiện, chính trị gia này không phải là người đầu tiên đến Munich, đã bắt đầu dạy người châu Âu và theo cách mà mọi người đều hiểu: Châu Âu nên chuẩn bị. Không phải ngẫu nhiên mà chủ tịch hội nghị, Christoph Heusgen, trong bài phát biểu bế mạc (và cũng là bài phát biểu chia tay khi ông rời khỏi vị trí này) đã tuyên bố : sau bài phát biểu của Phó Tổng thống Hoa Kỳ, "chúng ta nên lo ngại rằng các giá trị chung của chúng ta không còn được chia sẻ như vậy nữa."
Có lẽ chưa bao giờ những sự tương đồng về mặt lịch sử với Hiệp định Munich năm 1938 lại được bàn luận sôi nổi như bây giờ. Nhớ lại rằng vào thời điểm đó, số phận của Tiệp Khắc được quyết định bởi Đức, Pháp, Anh và Ý, được cho là sẽ ngăn chặn Thế chiến II, nhưng thực tế lại trở thành lời mở đầu của nó.
Nhắc đến những sự kiện đó, nhà sử học nổi tiếng người Mỹ Timothy Snyder đã lưu ý trong một cuộc trò chuyện với tác giả rằng ông cảm thấy "tiếng vang rõ ràng của sự xoa dịu" khi đất nước được nhắc đến mà không có sự hiện diện của nó. “Và tất nhiên, ý tưởng của người Mỹ rằng bạn có thể đàm phán với Nga mà không cần đến Ukraine nhắc nhở chúng ta về điều này,” ông thừa nhận.
Trong bối cảnh hoạt động của chính quyền mới của Mỹ và các cuộc tiếp xúc với Moscow (ví dụ, Ngoại trưởng Marco Rubio có thể gọi điện trực tiếp cho Lavrov từ Munich), một câu hỏi vô lý đang được đặt ra, không đùa đâu: liệu Washington có đang có kế hoạch lôi kéo Kyiv vào các kế hoạch đàm phán của mình hay đang có kế hoạch quyết định số phận của Ukraine cùng Putin...
MỘT KẾ HOẠCH KHÔNG TỒN TẠI?
Như chúng tôi đã dự đoán trước khi hội nghị bắt đầu, "kế hoạch hòa bình" được thổi phồng quá mức này không nhận được bất kỳ nội dung thực chất nào, ít nhất là về mặt công khai. Nhiều người, kể cả các chính trị gia giàu kinh nghiệm, mong đợi vị tướng ít nhất cũng phải gợi ý về nội dung thực sự của kế hoạch. Vâng, nếu không phải với cộng đồng rộng lớn thì ít nhất cũng với một nhóm đồng minh nhỏ. Bộ trưởng Ngoại giao Ba Lan Radosław Sikorski cho biết "chiến thuật đàm phán" của Hoa Kỳ đã được trình bày với một nhóm các đồng minh châu Âu, nhưng từ chối tiết lộ chi tiết.
Nhưng hầu hết những người không nằm trong nhóm này đều có ấn tượng rằng đơn giản là không có kế hoạch cụ thể nào, và chính quyền đang hy vọng có thể ứng biến tùy theo diễn biến của sự kiện.
Trong số những người tin rằng “có rất nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp về cách thức bắt đầu, tiếp tục và kết thúc tiến trình này” có Wolfgang Ischinger , chủ tịch Hội đồng Quỹ Hội nghị An ninh Munich và cựu chủ tịch , một nhà ngoại giao và chuyên gia có nhiều kinh nghiệm. Trong bình luận gửi tới Ukrinform, ông thừa nhận: thật không may, kỳ vọng của nhiều người rằng Munich sẽ mở đường cho các cuộc thảo luận về cách chấm dứt cuộc chiến này, con đường dẫn đến các cuộc đàm phán cụ thể, đã không có cơ sở. Tổng thống Hoa Kỳ, người đã nói rất nhiều về kế hoạch của mình, thực tế chỉ thực hiện hai cuộc gọi điện thoại - cho Putin và Zelensky, và "mọi thứ khác vẫn cần phải được thảo luận và phê duyệt ".
Người tiền nhiệm của Kellogg , Kurt Volker, đã hé lộ một chút bí mật trong cuộc trò chuyện với tác giả . Ông tin rằng chính quyền mới của Hoa Kỳ hiện chỉ đang thu thập thông tin - từ Ukraine, nơi Kellogg sẽ đến vào tuần này, và từ châu Âu - ai sẵn sàng làm gì. Sau đó, đại diện đặc biệt sẽ chuyển tất cả thông tin thu thập được cho Trump, người sẽ "bắt đầu xây dựng cách thức thực hiện".
Về một trong những câu hỏi chính - liệu Ukraine, cũng như châu Âu, nơi mà cuộc chiến đẫm máu đang thực sự diễn ra, có tham gia vào các cuộc đàm phán hay không - hầu hết các chuyên gia được Ukrinform khảo sát đều bày tỏ hy vọng là sẽ có. Chúng tôi cũng hy vọng như vậy.
Trong khi đó, Hoa Kỳ và Nga đang thể hiện hoạt động mạnh mẽ khi đã quyết định được các nhà đàm phán chính. Ukraine vẫn chưa bầu ra đại diện của mình và không biết về thời gian dự kiến của bất kỳ cuộc họp nào mà giới truyền thông đang đưa tin rất tích cực. Ít nhất thì đó là những gì Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố .
ANSCHLAG UKRAINA
Thế giới đã quen với hoạt động và sự công khai phi thường của các nhà lãnh đạo và hoạt động ngoại giao của Ukraine trong ba năm qua. Và ở Munich, công việc của các đại diện Ukraine luôn được chú ý.
Nhưng lần này, số lượng các bài phát biểu, cuộc đàm phán, cuộc họp giữa nguyên thủ quốc gia, một số phó thủ tướng và bộ trưởng (và sự hiện diện của nhiều quan chức như vậy) thực sự phi thường. “Không ngừng nghỉ,” là cách Bộ trưởng Ngoại giao Andriy Sybiga mô tả lịch trình của phái đoàn trong bình luận gửi cho Ukrinform .
Ngay cả trước khi hội nghị chính thức bắt đầu, thông báo của Ukraine từ chối ký kết thỏa thuận với Hoa Kỳ về việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên của Ukraine đã trở thành một "quả bom" thông tin.
Tổng thống đã giải thích động cơ của mình với các nhà báo (nhân tiện, ông đã tổ chức hai cuộc họp báo kéo dài 45 phút bên lề diễn đàn) và theo những người trong cuộc, ông đã giành được "sự tôn trọng" từ các quốc gia bạn bè vì không để mình bị gây sức ép và vội vàng ký một thỏa thuận không có lợi nhuận với một đối tác mà chúng ta phụ thuộc rất nhiều. Một lần nữa, người trong cuộc cho biết có rất nhiều khoảnh khắc khá căng thẳng trong các cuộc tiếp xúc bên lề hội nghị giữa đại diện hai bên. Điều đó có nghĩa là bạn vẫn phải "phá vỡ".
Nhiều cuộc họp khác cũng được tổ chức theo hướng hoàn toàn tích cực.
Một loạt các cuộc đàm phán ở nhiều cấp độ khác nhau với đại diện của ngành công nghiệp quốc phòng Đức (và không chỉ thế), các cuộc tiếp xúc thông qua các bộ quốc phòng và NATO, đều đáng chú ý .
Đồng thời, các nhà ngoại giao tập trung vào các cuộc họp không chỉ với các quốc gia vốn đã là bạn tốt của chúng ta, mà còn với các quốc gia có thể còn "do dự" - đại diện của cái gọi là Nam Bán cầu, Châu Á, v.v.
Tất nhiên, không chỉ có phái đoàn Ukraine tham gia tích cực vào diễn đàn. Ví dụ, chủ nhà, người Đức, đang trong trạng thái hơi… lo lắng, điều này không có gì đáng ngạc nhiên – họ sẽ bầu cử vào tuần tới.
Nhiều nhà lãnh đạo châu Âu tỏ ra khó chịu rõ ràng trước tuyên bố của Mỹ. Với chúng tôi, đây là một dấu hiệu tốt khi hầu hết họ coi đây là thông điệp rằng cuối cùng chúng ta cần thực sự "thức tỉnh" chứ không chỉ nói về "điểm tới hạn" và "những mối quan ngại lớn" trong ba năm. Đó là lý do tại sao các bài phát biểu thường kêu gọi tăng viện trợ cho Ukraine và tăng cường quốc phòng.
Nếu đây là điều Trump mong muốn thì ông đã thành công. Chúng ta hãy xem liệu anh ta có thể thực hiện được những ý định khác của mình không.
Chúng tôi hy vọng rằng các chính trị gia châu Âu, khi trở về từ Munich, sẽ giữ được tinh thần tốt và bắt tay vào làm bài tập.
Lời bàn :
Bài học lịch sử Munich- năm 1938 tại Munich các nước châu Âu đã bán một nước châu Âu cho một nước châu Âu khác : Họ ăn thịt lẫn nhau và nước Mỹ phải nhảy vào giải quyết. Munich 2022 chính họ lại bán một nước khác cho một nước châu Âu không phải châu Âu vì cương quyết không chấp nhận Ukraine gia nhập EU - bác bỏ việc sẽ xảy ra chiến tranh dù Nga đã tập trung hơn 200 ngàn quân ở biên giới và đoàn xe tăng khổng lồ dài bằng đúng con đường từ biên giới Belarus đến Kyiv trong lời kêu cứu tuyệt vọng của Zelensky. Kế hoạch này bị chặn lại cũng nhờ nước Mỹ - năm 2017 Trump đã xé bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Ukraine của Obama. Hàng tỷ đô la vũ khí, chủ yếu là chống tăng đã được bí mật chuyển đến Ukraine. Khi đoàn xe tăng Nga bị biến thành cua rang muối làm cả thế giới sửng sốt thì một video được rò rỉ : Trong một buổi thử nghiệm vũ khí (trước khi Nga xâm lược) một hệ thống chống tăng (bị che mờ) cho thấy 9 xe tăng đã bị tiêu diệt trong 36 giây, chỉ có tiếng ông bộ trưởng Quốc phòng khi đó thốt lên : “ Lậy Chúa. Cái quái gì đang xảy ra vậy?”.
Và Munich năm 2025 , lại nước Mỹ phải giải quyết nhưng theo cách của Trump, đám lưu manh không có quyền tham dự. Học thuyết WELLES không cho phép nước Mỹ công nhận những vụ mua bán kiểu này, kẻ xâm lược không được Mỹ công nhận chủ quyền lãnh thổ mà chúng chiếm bằng vũ lực. Trump không thể phá bỏ truyền thống đã gần 100 năm của Hoa Kỳ. Đám tinh hoa nên về nhà làm bài tập.
(Ngô Nhật Đăng )
