Không khó để đoán trước việc kẹt xe “ngộp thở”, “khủng hoảng” ở TP.HCM những ngày này sẽ không giảm mà tiếp tục tăng, từ “ngộp thở” chuyển dần sang… “ngưng thở”.
Ngành giao thông luôn nói nguyên nhân đầu tiên là tại… tết. Ở buổi làm việc về tình hình giao thông dịp cận Tết ở TP.HCM ngày 13-1, nguyên nhân đầu tiên mà Sở Giao thông Vận tải TP.HCM đưa ra: Do nhu cầu đi lại, mua sắm gia tăng.
Dù nguyên nhân cũ rích nhưng thoạt nghe ai cũng cảm thấy có vẻ có lý. Nhạc trước 1975, khi Sài Gòn ba triệu dân đã “Thành phố xuân về vui rộn vui, chân người chen chân lụa là khoe”.
Nhưng đó chỉ là kẹt khu vực trung tâm, quanh và gần các chợ. Còn xung quanh vẫn thông thoáng. “Ngựa xe như nước trên đường vẫn qua mau…” (Sài Gòn đẹp lắm - Y Vân)
Tối 17-1-2025, theo ghi nhận của Tuổi Trẻ Online (TTO), “từ 17g cùng ngày tình trạng ùn ứ xuất hiện ở hầu khắp các tuyến đường, ngõ hẻm. Trong đó một số khu vực như trung tâm thành phố, cửa ngõ sân bay Tân Sơn Nhất, đường về phà Cát Lái và quốc lộ 1 bị kẹt xe cục bộ”.
Tức việc kẹt này rõ ràng không xảy ra quanh các nơi mua sắm, mà trên mọi nẻo đường, ngõ hẻm.
Cho tới giờ, ai đi chợ, siêu thị đều rõ: Khách vẫn chưa nhiều, nơi nào cũng rộng rãi, không chen lấn. Trưa 17-1, ghé một siêu thị trên đường Phan Đình Phùng (Phú Nhuận), tôi là khách duy nhất; ghé một siêu thị khác gần cầu số 2 rạch Nhiêu Lộc, tôi là một trong hai khách; ghé siêu thị trên đường Nguyễn Trọng Tuyển đông hơn: Năm, bảy khách... Vậy nên nói kẹt xe do dân đi mua sắm là không thuyết phục, ít nhất tới 17-1-2025. Kẹt xe từ đầu tháng 1 rồi.
Trong trao đổi, tranh luận học thuật, có một phương pháp liên kết đáng sợ gọi là "điểm giống nhau yếu” (weak analogy fallacy). Phương pháp này so sánh sự giống nhau nhỏ giữa hai sự việc để chứng minh một nội dung.
Nhưng ai tỉnh táo đều nhận ra cái giống nhau ấy chỉ ở một chi tiết nhỏ, không bản chất, còn toàn cảnh, đa số khác nhau hoàn toàn. So sánh kiểu đó là “tiểu đồng đại dị” chứ không phải “đại đồng tiểu dị”. Các nhà học thuật gọi đó là “ngụy biện”.
Quay trở lại việc kẹt xe, thường Sài Gòn - TP.HCM xưa nay sẽ bắt đầu kẹt một số điểm từ những ngày giáp tết, cụ thể từ trên dưới 23 tháng Chạp trở đi. Còn hiện nay, nó đã kẹt từ đầu tháng Chạp, cụ thể từ 1-1-2025, càng lúc càng kẹt. Việc đi lại, mua sắm dịp giáp tết chỉ là yếu tố tăng thêm, khiến nó trầm trọng hơn.
Nếu cứ mặc định nguyên nhân chủ yếu kiểu gần tết, Sài Gòn - TP.HCM ắt kẹt xe thì sẽ không tìm ra giải pháp giải quyết thực trạng.
Theo TTO, Sở Giao thông vận tải TP.HCM cho biết “sẽ phối hợp cùng các đơn vị liên quan để tổ chức giao thông tại các giao lộ quan trọng và cửa ngõ thành phố, sân bay… Thời gian tới sẽ tiếp tục nghiên cứu bổ sung phân làn đường và lắp đèn rẽ phải để giảm kẹt xe”.
“Phân làn đường và lắp đèn rẽ phải để giảm kẹt xe” là hai trong ba giải pháp mà tôi như nhiều anh em, nhà trí thức đề nghị làm ngay cả tuần trước. Ngày 13-1-2025, tôi đã mạo muội dự đoán: Nếu không có giải pháp tháo gỡ gấp, cuối tuần này trở đi sẽ là "kẹt hết đường binh". Giờ nó đã như vậy.
Tình hình kẹt xe đang “nước sôi lửa bỏng”. Nếu người ta cứ “tiếp tục nghiên cứu” tà tà, lắp đèn tín hiệu lai rai cho 1.200 giao lộ có đèn tín hiệu, mất thì giờ, tốn kém (thay vì chỉ cần gắn một tấm bảng 5-10 phút là xong) như mấy ngày nay thì khó ai hình dung thực trạng kẹt xe vài ngày tới sẽ ra sao…
It is not difficult to predict that the "suffocating" and "crisis" traffic jams in Ho Chi Minh City these days will not decrease but continue to increase, from "suffocating" to "stop breathing".
The transport sector always says that the first cause is because of... Tet. At the working session on the traffic situation near Tet in Ho Chi Minh City on January 13, the first cause given by the Ho Chi Minh City Department of Transport was: Due to increased demand for travel and shopping.
Although the cause is old, at first hearing, everyone feels it makes sense. The music before 1975, when Saigon had three million people, "Spring came, the city was bustling with joy, people's feet jostling, silk and silk were showing off".
But that was only the congestion in the central area, around and near the markets. The surrounding area was still clear. “Horses and carts like water on the road still pass quickly…” (Saigon is so beautiful - Y Van)
On the evening of January 17, 2025, according to Tuoi Tre Online (TTO), “from 5 p.m. on the same day, traffic congestion appeared on almost all roads and alleys. Some areas such as the city center, the gateway to Tan Son Nhat airport, the road to Cat Lai ferry and National Highway 1 were partially congested”.
That is, this congestion clearly did not occur around shopping places, but on all roads and alleys.
Up to now, anyone who goes to the market or supermarket knows: There are still not many customers, all places are spacious, and there is no jostling. At noon on January 17, I stopped at a supermarket on Phan Dinh Phung Street (Phu Nhuan), I was the only customer; stopped at another supermarket near Bridge No. 2 of Nhieu Loc Canal, I was one of two customers; The supermarket on Nguyen Trong Tuyen Street is more crowded: Five, seven customers... So saying that traffic jams are caused by people going shopping is not convincing, at least until January 17, 2025. Traffic jams have been going on since the beginning of January. In academic discussions and debates, there is a scary linking method called "weak analogy fallacy". This method compares the small similarities between two events to prove a content.
But anyone who is sober realizes that the similarity is only in a small detail, not in essence, while the whole picture is completely different. Comparing like that is "small similarities, big differences" and not "big similarities, small differences". Academics call it "fallacy".
Returning to traffic jams, usually Saigon - Ho Chi Minh City will start to get stuck at some points from the days before Tet, specifically from around December 23 onwards. But now, it has been stuck since the beginning of December, specifically from January 1, 2025, and it is getting more and more stuck. Traveling and shopping during Tet are just additional factors, making it worse.
If we assume that the main cause is near Tet, Saigon - Ho Chi Minh City will definitely get stuck in traffic, then will not find a solution to the current situation.
According to TTO, the Ho Chi Minh City Department of Transport said that it "will coordinate with relevant units to organize traffic at important intersections and gateways to the city, airports... In the coming time, it will continue to study and add lane separation and install right-turn lights to reduce traffic jams".
"Lane separation and install right-turn lights to reduce traffic jams" are two of three solutions that I, like many other brothers and intellectuals, proposed to do even last week. On January 13, 2025, I boldly predicted: If there is no urgent solution, this weekend and beyond will be "traffic jammed". Now it is like that.
The traffic jam situation is "boiling water and fire". If people continue to "continue to leisurely research" and install traffic lights at 1,200 intersections with traffic lights, which is time-consuming and costly (instead of just installing a sign that takes 5-10 minutes to complete) like these past few days, it is difficult for anyone to imagine what the traffic jam situation will be like in the next few days...
