Chắc hẳn khi nghe đến hai từ Việt Kiều th́ ai cũng nghĩ rằng là cuộc sống người Việt bên Mỹ chắc là nhàn hạ và sung túc lắm. Nhưng khi tôi đă đọc qua nhiều bài viết nói về cuộc sống của người Việt định cư Mỹ th́ tôi mới phát hiện ra có khá nhiều góc khuất, và những khía cạnh khác của bà con Việt kiều mỗi lần họ về thăm quê không như ḿnh nghĩ. Họ đầy tâm trạng!
Không biết bắt đầu từ đâu mà tôi cứ háo hức sẽ viết một cái ǵ đó, một góc khuất ẩn chứa, đắm ch́m về thân phận của cộng đồng người Việt đang định cư tại Mỹ, bằng chính cảm xúc từ những suy nghĩ bắt gặp trên dặm đường ngược xuôi từ Dallas đến California, qua những thành phố xinh đẹp San Francisco, Los Angles, Houston, San Jose … – nơi có nhiều người Việt đang sinh sống ở Mỹ. Có phải do chính cái hạn hẹp của sự hiểu biết khi tôi chưa đặt chân đến đất nước văn minh này?
Mộng mị và mơ hồ về cố hương
Trước giờ tôi cũng nghe người ta truyền tai nhau hoặc đọc nhiều về cuộc sống sung túc, nhàn hạ của những người Việt ở Mỹ. Đến đây, khi tôi chia sẻ th́ tôi đă nhận ra những điều nhỏ nhặt khác của bà con Việt kiều mỗi lần họ về thăm quê không như ḿnh nghĩ. Họ đầy tâm trạng. Bất cứ nơi nào trên đất nước nào đều có sự giàu nghèo, không có đất nước nào toàn là những người giàu có. Người Việt định cư tại đây không phải ai cũng nhàn hạ như nha, cũng có người đi làm vất vả từ tối đến sáng, họ dành dụm tiền, tằn tiện từng đồng chi tiêu nhiều năm trời mới có được một chuyến trở về nguồn cội, viếng mộ ông bà tổ tiên, thăm bà con ruột thịt.
Long Nguyễn là người anh ruột thịt của tôi, thuộc lớp người đến Mỹ tương đối sớm, hiện sống tại Dallas, bang Texas. Tṛ chuyện với tôi vào những ngày cuối năm, giọng anh trầm hẳn khi nhắc lại không khí những ngày cận Tết ở quê nhà. “Nhiều người sống ở Việt Nam hay ở Mỹ thường đứng trên quan điểm vật chất là tiền bạc để đánh giá cuộc sống bên nào tốt hơn. Họ quên rằng con người sống trong xă hội nào đi nữa th́ ngoài tiền bạc c̣n có những giá trị tinh thần mà nếu thiếu đi th́ cuộc sống sẽ mất hết ư nghĩa và buồn chán, cho dù ta có rất nhiều tiền” – anh chiêm nghiệm.
Long Nguyễn cho biết những ngày đầu đặt chân đến định cư tại Mỹ, nhiều người đi làm trong các hăng, 1 giờ được 6-8 USD. Làm từ 6 giờ đến 22-23 giờ nhưng trong họ niềm an ủi về tinh thần làm họ cảm thấy cuộc sống cũng vui vẻ là nh́n những đứa con của ḿnh được học tập trong một môi trường hiện đại và phát triển, chúng sẽ trang bị được cho ḿnh một tương lai tươi sáng hơn. Phần lớn trong số họ đều v́ nghĩ cho tương lai của thế hệ sau này, rất ít người đặt nặng vấn đề qua Mỹ là để t́m cơ hội cho chính ḿnh. V́ thế, họ chấp nhận cuộc sống mà họ đă chọn này, v́ những người này tin rằng cái ǵ cũng sẽ có cái giá của nó, họ nhất định sẽ làm được và xây dựng được một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Người Việt định cư Mỹ không hề có cuộc sống nhàn hạ như nhiều người vẫn nghĩ
Thực ra, hầu hết những người Việt đang định cư tại Mỹ, nhất là thế hệ đầu tiên đến đây sau năm 1975, đều mang một nỗi buồn trống trải và cô đơn. Và nỗi buồn và tâm trạng này sẽ càng lớn hơn và nhiều hơn khi họ bắt đầu già đi. Đến tuổi này, người ta nhận ra rơ hơn về nguồn cội, về những mất mát riêng tư khi phải rời xa đất Tổ.
Đến California, tôi gặp nhiều người Việt sống tại đây. Cộng đồng người Việt ở đây thường xuyên họp mặt để nguôi ngoai nỗi nhớ nhà, có thể gặp những đồng hương và chia sẻ vui buồn, chuyện tṛ, bù khú về những kỷ niệm ở quê nhà, bù lấp vào những khoảng trống ở tâm hồn ḿnh trong những năm tháng cuối đời nơi đất khách. Lớp trẻ dường như không mặn ṃi, v́ không cùng tiếng nói chung với thế hệ của người cao tuổi. Chính v́ vậy mà nỗi cô đơn ngày càng lớn và mănh liệt.
Anh Phan Thanh Kha, bạn tôi, tâm sự: “Đa số người Việt nhập cư sang Mỹ sau năm 1975 thuộc rất nhiều thành phần khác nhau. Phần lớn người Việt sau đó được bảo lănh theo diện thân nhân, hầu hết họ không c̣n trẻ nữa. Việc phải trải qua cuộc sống mới nơi xứ lạ quê người, sự khác biệt về văn hóa, đặc biệt là ngôn ngữ, phải nói là hết sức khó khăn để thích nghi được. Hầu như tất cả phải bắt đầu từ những công việc lao động tay chân đơn giản với đồng lương tối thiểu. Đồng tiền kiếm được không vào đâu so với chi phí đắt đỏ ở Mỹ. Cái trở ngại lớn nhất là tiếng Anh. Không có tiếng Anh th́ đi đâu, làm ǵ cũng vướng vấp, riết rồi đâm ra hoảng loạn. Nhiều đêm có người c̣n mộng mị mong về lại cố hương”.
Sự trống vắng, cô đơn
Vượt gần 500 km đi thăm một người bạn thơ để ngủ với nhau một đêm rồi sáng mai quay trở về Dallas, quả là điều không dễ dàng. Đêm đó, tôi cứ phân vân, không biết ḿnh có đủ sức vượt qua chặng đường xa xôi này không.
“Chú đă đến đây rồi mà không gắng một tí nữa đi thăm bạn, khi về Việt Nam sẽ ân hận đó”. Nếu không có lời khuyên ấy của Hải Nguyễn, đứa cháu ruột, th́ chưa chắc tôi đă vượt qua cái tuyết lạnh cuối năm giá buốt để đến Houston.
Thật bất ngờ, chưa đầy một ngày đường, chỉ vỏn vẹn 6 giờ trên chiếc Mercedes của Sony Nguyễn, đứa cháu cùng đi, chúng tôi đă đến nhà Nguyễn Hàn Chung. Lúc ở trên xe, tôi nh́n quang cảnh nơi đây mà nghĩ mà buồn cho đường sá, giao thông ở Việt Nam ḿnh. So sánh như thế th́ khập khiễng quá nhưng làm sao khỏi ngạc nhiên với cơ sở hạ tầng tuyệt vời của đất nước văn minh này. Khi gặp bạn, chúng tôi rất vui vẻ, tṛ chuyện với nhau suốt đêm từ chuyện văn nghệ, thơ phú đến chuyện vui buồn xứ Quảng. Cuối cùng, câu chuyện người Việt định cư tại Mỹ vẫn là đề tài mà tôi muốn nghe nhà thơ bạn ḿnh tâm sự.
“Sống trên đất Mỹ, điều cần có ở mỗi người là sự cố gắng và siêng năng làm việc, dù làm bất cứ công việc ǵ. V́ phải làm việc tất bật như vậy họ mới có tiền trả đủ và mới có thể lo cho việc chi trả các khoản chi phí sinh hoạt đắt đỏ, đặc biệt là tiền nhà. Chính phủ Mỹ chỉ hỗ trợ khi người dân gặp khó khăn thật sự. Cơ cấu xă hội Mỹ và những “chiếc bẫy” tín dụng từ ngân hàng buộc người ta phải làm việc để có được một cuộc sống tốt. Làm việc, kiếm tiền, mua tài sản rồi lại phải làm việc, trả nợ… – một cái ṿng tuần hoàn xoay chuyển. Áp lực cuộc sống buộc mọi người phải làm việc liên tục. Điều đó dẫn đến xă hội làm ra của cải vật chất nhiều hơn, giúp xă hội phát triển tốt hơn”.
Chuyện anh vừa nói, tôi cũng đă biết, về thu nhập b́nh quân tạm gọi là ổn định của người Việt ở đây, chừng 25.000 – 45.000 USD/năm. Đây chỉ là con số về mức lương dưới mức trung b́nh. Dĩ nhiên, vẫn có người Việt vươn lên bằng khả năng thực, làm việc trong những chuyên ngành đặc biệt với mức thu nhập cao trên 100.000 USD/năm nhưng chỉ là thiểu số.
Ở Mỹ muốn so sanh một người giàu hay nghèo th́ phải xem đó là so với cộng đồng Việt Nam hay so với Mỹ. Nếu so với nước Mỹ th́ phần lớn cộng đồng Việt Nam tại Mỹ chỉ trung b́nh trở xuống. C̣n nếu chỉ có trong cộng đồng th́ cũng có người giàu, người nghèo. Vấn đề giàu nghèo ở đâu cũng vậy thôi. Quan trọng là nỗi buồn, là sự trống vắng, cô đơn” – Chung bày tỏ. Tới đây th́ tôi đă hiểu. Như tôi đă chia sẻ th́ những người xa quê để t́m kiếm một cuộc sống tốt hơn là họ nghĩ cho con cái của họ, cho tương lai của chúng, họ rời đi và t́m kiếm cho ḿnh một nơi phù hợp hơn, điều kiện sống tốt hơn.
VietBF@sưu tập
