Bước đi chiến lược của Hàn Quốc trong tam giác Mỹ - Nhật - Hàn

[Romano]

Trong bối cảnh địa chính trị khu vực có nhiều biến động, Nhật Bản và Hàn Quốc phải tạm gác lại các khúc mắc để chung tay giải quyết các vấn đề trước mắt.
Thông điệp chiến lược của Hàn Quốc
Hiện nay, cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều đang phải đối diện với những khó khăn và thiệt hại to lớn do hàng rào thuế quan của Mỹ gây ra. Thậm chí, có chung nhiều ngành kinh tế chiến lược đang bị chao đảo với “cơn bão thuế” từ Nhà Trắng. Cụ thể là công nghiệp ô tô, ngành thép, công nghiệp bán dẫn, nông sản...Bên cạnh đó, cả Tokyo và Seoul đều coi Triều Tiên là mối đe dọa trực tiếp, với chương trình phát triển hạt nhân – tên lửa đang có những bước tiến chưa thể đo đếm hết được. Ngoài ra, cả 2 nước đều có chung mối quan tâm liên quan đến cuộc cạnh tranh địa chính trị, địa kinh tế giữa các nước lớn và giữa các khu vực đang ngày càng trở nên gay gắt.

Bối cảnh này khiến Nhật - Hàn phải tạm gác lại các khúc mắc để chung tay giải quyết các vấn đề trước mắt. Thực tế cho thấy, tất cả các đời Tổng thống của Hàn Quốc đều có chung một điểm đến đầu tiên ngay sau khi nhậm chức, đó là Washington. Tuy nhiên, lần này, Tổng thống Lee Jae Myung lại tạo ra một ngoại lệ. Theo nhận định của giới quan sát, thông qua lịch trình công du nước ngoài lần này, ông Lee Jae Myung muốn gửi đi nhiều thông điệp, trong đó, đầu tiên là sự khẳng định lại chính sách ngoại giao coi lợi ích quốc gia là ưu tiên số một.

Thông điệp thứ hai là mong muốn tạo dựng một môi trường hòa bình, ổn định cho chấn hưng đất thông qua thế “kiềng 3 chân” theo thứ tự Hàn - Nhật - Mỹ. Nhà lãnh đạo Hàn Quốc cũng đã từng nhấn mạnh mong muốn phát triển quan hệ đồng minh với Mỹ không chỉ trên lĩnh vực an ninh – quốc phòng, mà còn cả trên lĩnh vực kinh tế. Trả lời phỏng vấn báo chí hôm 19/8, ông Lee cũng khẳng định lại điều này, khi tiếp tục coi kinh tế và an ninh là 2 trụ cột chính của quan hệ Hàn - Nhật - Mỹ.

Một thông điệp nữa từ lịch trình chưa có tiền lệ này là mong muốn cải thiện quan hệ với Nhật Bản một cách thực chất. Ông Lee Jae Myung đã dẫn dụng câu thành ngữ “xa mặt cách lòng” để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp xúc thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao Hàn - Nhật, đồng thời, gợi ý nhà lãnh đạo Nhật Bản có thể thăm Hàn Quốc bất cứ khi nào quỹ thời gian cho phép, để làm sâu sắc thêm quan hệ song phương.

Hàn Quốc và Nhật Bản nỗ lực thu hẹp khác biệt
Tình thế hiện nay của cả Nhật Bản và Hàn Quốc đang khó khăn đến mức cả hai nước phải tạm gác lại các khúc mắc để chung tay giải quyết các vấn đề mang tính chiến lược trước mắt. Do đó, điều quan trọng nhất ở đây không phải là vấn đề thiện chí, mà là vấn đề động lực. Mà động lực ở đây là lợi ích quốc gia của cả hai bên. Kể cả không có thiện chí một cách thực sự, Tokyo và Seoul vẫn phải xích lại gần nhau hơn, chung sức nhiều hơn. Đây mới chính là biện pháp sáng suốt nhất và là cách duy nhất đúng để đối phó với những thách thức về kinh tế, an ninh – quốc phòng hiện nay của 2 quốc gia láng giềng ở khu vực Đông Bắc Á này.

Trên thực tế, cả hai bên đều có những động thái chứng tỏ sự kiềm chế và nhượng bộ nhất định, hướng tới cải thiện quan hệ một cách thực chất, chẳng hạn như trong vấn đề liên quan đến đền thờ Yasukuni. Ngôi đền ở trung tâm thủ đô Tokyo này vốn là nơi thờ những người có công với Nhật Bản. Tuy nhiên, từ khoảng năm 1978, một số nhân vật bị kết án là tội phạm chiến tranh trong Chiến tranh thế giới thứ II cũng được mang về thờ tại đây. Từ đó, ngôi đền này trở thành “ngòi nổ” của các mâu thuẫn chính trị giữa Nhật Bản và các nước bị Đế quốc Nhật Bản đô hộ trước đây, đặc biệt là Hàn Quốc và Trung Quốc.

Hàng năm, vào dịp kỷ niệm kết thúc chiến tranh, các lãnh đạo Nhật Bản thường đến đền để thắp hương, dâng lễ và điều này luôn vấp phải sự phản đối gay gắt của các nước láng giềng. Do cân nhắc đến yếu tố ngoại giao, vào dịp 15/8 năm nay, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru không trực tiếp đến viếng đến mà chỉ dâng lễ. Vì thế, mặc dù Bộ Ngoại giao Hàn Quốc chỉ trích Nhật Bản rất gay gắt, nhưng lịch trình chuyến thăm của Tổng thống Lee Jae Myung không bị thay đổi. Trong tình thế hiện nay, dù muốn dù không, Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn phải tăng cường hợp tác dựa trên 2 trụ cột chính là kinh tế và an ninh. Bằng không, cả Tokyo và Seoul sẽ rơi vào thế “cháy nhà hai đầu”.

Khả năng Hàn Quốc và Nhật Bản cùng định hình vai trò hợp tác với Mỹ
Giới quan sát chính trị của cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều nhận định khả năng này là có thật và những gì đã và đang diễn ra trên thực tế đều chứng minh sự đúng đắn của nhận định này. Trong đó, hội đàm thượng đỉnh Nhật – Hàn lần đầu tiên kể từ sau khi ông Lee Jae Myung nhậm chức tổng thống, được tổ chức hôm 18/6 vừa qua nhân Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Canada, là một minh chứng cụ thể nhất.

Tại đây, Thủ tướng Ishiba nhấn mạnh, năm nay là năm kỷ niệm 60 năm bình thường hóa quan hệ song phương, một dấu mốc đầy ý nghĩa trong lịch sử quan hệ hai nước, đồng thời mong muốn mối quan hệ này sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, không chỉ ở tầm mức hai Chính phủ, mà cả giữa các doanh nghiệp và người dân hai nước, trở thành một sức mạnh to lớn, đóng góp cho thế giới.

Về phần mình, Tổng thống Lee Jae Myung thẳng thắn chỉ ra những vấn đề còn đang tồn tại trong quan hệ song phương, mong muốn những vấn đề này sẽ nhanh chóng được giải quyết để đưa quan hệ Hàn – Nhật tiếp tục phát triển sâu sắc hơn trong tương lai. Theo ông Lee Jae Myung, Hàn Quốc và Nhật Bản “giống như hai gia đình cùng dùng chung một cái sân”. Tổng thống Hàn Quốc cũng cho rằng, giữa hai bên vẫn còn sự khác biệt về quan điểm, đồng thời hy vọng hai bên sẽ vượt qua những khác biệt và những vấn đề nhỏ còn tồn tại để đưa quan hệ hai nước lên những tầm cao mới. Liên quan đến chính sách thuế quan của Mỹ, hai bên nhận định, môi trường thương mại quốc tế và quan hệ kinh tế quốc tế đang trở nên khó khăn hơn.

Trong bối cảnh đó, việc hai nước tăng cường hợp tác kinh tế, hỗ trợ, bổ khuyết cho nhau về kinh tế là yếu tố không thế thiếu trong thời gian tới. Hai nhà lãnh đạo cũng khẳng định sẽ thúc đẩy hợp tác song phương, cũng như ba bên Nhật - Hàn - Mỹ để đối phó với các vấn đề an ninh.

Thủ tướng Nhật Bản và Tổng thống Hàn Quốc nhất trí sẽ tiến hành các hoạt động “ngoại giao con thoi” ở cấp cao nhất để làm sâu sắc thêm hợp tác Nhật - Hàn, và chuyến thăm Nhật Bản lần này của Tổng thống Lee Jae Myung được coi là bước cụ thể hóa thỏa thuận nêu trên. Giới quan sát cũng nhận định, hội đàm thượng đỉnh Nhật – Hàn lần thứ 2 này sẽ tạo ra động lực mới, góp phần làm cân bằng cán cân lực lượng khu vực, trong bối cảnh các chính sách của Nhà Trắng ngày càng trở nên khó đoán định hơn.