Tương lai của Ukraine đang phụ thuộc vào việc Zelensky có thể tin tưởng người đồng cấp Mỹ Donald Trump đến đâu trong vai tṛ trung gian ḥa giải cho cuộc xung đột đă kéo dài 3 năm rưỡi với Nga.
Trong cuộc gặp hôm 18/8, ông Trump chỉ đưa ra những đảm bảo mơ hồ rằng Washington sẽ đứng ra bảo đảm an ninh cho Kiev nếu ông Zelensky có thể đạt được một thỏa thuận chấm dứt chiến sự với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
“Chúng tôi sẽ đảm bảo mọi việc diễn ra suôn sẻ", ông Trump nói khi bắt đầu cuộc họp kéo dài nhiều giờ với người đồng cấp Ukraine cùng phái đoàn các nhà lănh đạo châu Âu tại Nhà Trắng. “Và tôi tin rằng nếu chúng ta đạt được ḥa b́nh, mọi thứ sẽ ổn thỏa. Tôi hoàn toàn không nghi ngờ về điều đó".
Cuộc họp khép lại trong bầu không khí lạc quan từ phía châu Âu, với những tín hiệu tiến triển hướng tới cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lănh đạo Trump-Zelensky tại một địa điểm chưa được ấn định. Nhưng câu hỏi quan trọng nhất là liệu ông Trump có tiếp tục thay đổi lập trường lần nữa hay không? Điều này khiến Ukraine và các nhà lănh đạo châu Âu c̣n sự bất an nhất định.
Đây được cho là một canh bạc lớn đối với một nhà lănh đạo thời chiến như ông Zelensky, trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đă bước sang năm thứ 4.
“Ukraine không thể chỉ dựa vào những lời hứa hẹn kiểu đó, ông William B. Taylor Jr., cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine, nhận định. “Điều họ cần là an ninh thực sự, chứ không phải những câu nói trấn an".
Sau cuộc họp, ông Zelensky tiết lộ rằng thảo luận về các “bảo đảm an ninh” đă gắn với việc Ukraine mua 90 tỷ USD vũ khí Mỹ thông qua châu Âu, đồng thời Washington cam kết mua thêm máy bay không người lái từ Ukraine. Tuy nhiên, nhà lănh đạo Kiev vẫn nhấn mạnh rằng, Ukraine cần một thỏa thuận chính thức để hiện thực hóa những điều này.
Sự xuất hiện của khái niệm “bảo đảm an ninh” cũng đánh dấu sự đảo chiều trong quan điểm của ông Trump. Trước đó, Tổng thống Mỹ từng khẳng định trách nhiệm bảo vệ Ukraine nên thuộc về riêng các đồng minh châu Âu. Và đó không phải là lần duy nhất ông Trump đổi ư. Chỉ vài ngày trước, ông Trump c̣n cảnh báo sẽ có “hậu quả nghiêm trọng” nếu ông Putin không chấp nhận ngừng bắn tức th́ – điều kiện tiên quyết mà Kiev đặt ra trước bất kỳ cuộc đàm phán ḥa b́nh nào. Thế nhưng sau cuộc gặp riêng với ông Putin tại Alaska, ông Trump lại chuyển sang ủng hộ ư tưởng về một thỏa thuận ḥa b́nh toàn diện, không phải chỉ là ngừng bắn tạm thời.
Rốt cuộc, “bảo đảm an ninh” cho Ukraine sẽ có h́nh hài ra sao? Câu hỏi ấy vẫn chưa có lời đáp. Ông Trump thậm chí đă gia tăng sức ép lên chính ông Zelensky, gợi ư rằng nhà lănh đạo Ukraine hoàn toàn có thể “kết thúc chiến sự gần như ngay lập tức, nếu ông muốn; hoặc tiếp tục nó”.
Đối với Tổng thống Trump, cả thượng đỉnh Alaska với người đồng cấp Nga Putin lẫn các cuộc họp tại Nhà Trắng với ông Zelensky và các đối tác châu Âu đều được mô tả như những bước đi quan trọng hướng tới ḥa b́nh. Các lănh đạo châu Âu ca ngợi nỗ lực đưa hai bên vào bàn đàm phán, dù các đề xuất vẫn thiếu vắng những cơ chế ràng buộc cụ thể.
“Tôi thực sự rất hào hứng", Tổng thư kư NATO Mark Rutte nói. “Việc ông Trump nói sẵn sàng tham gia vào các bảo đảm an ninh là một bước tiến lớn – một đột phá thực sự".
Nhưng việc Mỹ sẽ tham gia thế nào vào một khuôn khổ như vậy vẫn là ẩn số. Theo ông Daniel Fried, cựu đại sứ Mỹ tại Ba Lan, một phương án khả thi có thể là châu Âu cam kết triển khai tài sản quân sự ngay trên đất Ukraine để đối phó các cuộc tấn công trong tương lai, trong khi Mỹ cung cấp hỗ trợ từ bên ngoài bằng các lực lượng bố trí tại các nước láng giềng.
''Ông Zelensky chắc chắn sẽ không dừng lại ở một lời hứa suông. Ông ấy có thể tạm thời hoan nghênh tuyên bố của ông Trump, nhưng rồi sẽ đ̣i hỏi những cơ chế thực chất phía sau", ông Fried nhấn mạnh.
Trong một khoảnh khắc hiếm hoi tại cuộc gặp hôm 18/8, ông Trump thừa nhận cuộc chiến mà ông từng hứa sẽ kết thúc trong 24 giờ hóa ra khó khăn hơn ông tưởng: “Tôi đă nghĩ đây sẽ là một trong những cuộc chiến dễ dàng hơn. Nhưng thực tế, đây là một trong những cuộc xung đột phức tạp và cam go nhất".
Trong bức tranh ngoại giao ấy, ông Zelensky chẳng khác nào một nghệ sĩ đi dây, khi tương lai của Ukraine lại phụ thuộc phần lớn vào quyết định của một Tổng thống Mỹ nổi tiếng là khó đoán. Với châu Âu, sự bấp bênh trong những tuyên bố của ông Trump cũng chẳng khác nào một bài toán chính trị có vô vàn đáp án.
Liệu Washington sẽ thật sự gắn bó lâu dài với an ninh Ukraine, hay chỉ coi đó là một quân cờ trong ván đấu lớn hơn với Moscow? Chính ở điểm này, sự hoài nghi đă trở thành yếu tố trung tâm trên bàn cờ chính trị, khi mọi nhà lănh đạo, đặc biệt là ông Zelensky, đều phải tính toán kỹ lưỡng về những bước đi tiếp theo nhưng không ai có thể chắc chắn về câu trả lời cuối cùng.
Games
