Nhà hòa giải "bất đắc dĩ" trong xung đột Iran - Israel

Bị kẹt giữa làn đạn, đêm 23/6, Qatar đột ngột ở trong một “vai trò mới” khi được Mỹ yêu cầu làm trung gian để chấm dứt cuộc xung đột mà một trong hai bên tham chiến từng tấn công vào nước này.

Theo Patrick Wintour, nhà bình luận của The Guardian, cuộc tấn công được Iran báo trước vào Qatar hôm 23/6 – cụ thể là vào căn cứ không quân Al Udeid của Qatar, cơ sở quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông, mặt khác có khả năng trở thành sự mở đầu cho việc nối lại các kênh ngoại giao.

Cuộc tấn công, không gây ra thương vong, đã dọn đường cho Tổng thống Mỹ Donald Trump và Qatar hợp tác để đảm bảo lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran. Một lần nữa, điều này nhấn mạnh vai trò của Qatar như một bên trung gian chuyên nghiệp. Nhưng rất ít quốc gia ở trong tình thế như Qatar, hoặc có rất ít cuộc xung đột phức tạp như giữa Iran-Israel.Kể từ khi Israel phát động cuộc tấn công vào Iran cách đây 12 ngày, Qatar đã đi đầu trong số các quốc gia lên án, nói rằng họ coi cuộc tấn công là "một sự vi phạm trắng trợn chủ quyền và an ninh của Iran, cũng như là một sự vi phạm rõ ràng luật pháp quốc tế".

Mặt khác, Qatar cũng là nơi đặt căn cứ không quân Al Udeid được Mỹ, một trong những bên chủ chốt trong cuộc chiến chống lại Iran, sử dụng. Trong nhiều năm, ước tính Qatar đã chi 8 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng của căn cứ, một khoản đầu tư giúp họ có được thiện chí của Mỹ mặc dù chính sách của quốc gia này rất khác so với chính sách "Nước Mỹ trên hết" của ông Trump.Mối quan hệ của Iran với Qatar cũng đang trên đà phát triển ổn định. Vụ tấn công tên lửa đêm 23/6 của Iran là một cuộc tấn công mang tính biểu tượng, gần như lịch sự, theo nhận định của The Guardian, vào căn cứ không quân Mỹ để đáp trả các cuộc tấn công của Washington vào các cơ sở hạt nhân của nước này. Sau đó, ông Trump cảm ơn Iran vì đã đưa ra cảnh báo trước và thời gian để sơ tán căn cứ không quân.

Bộ trưởng Ngoại giao Qatar Sultan bin Saad al-Muraikhi đã đưa ra "lời lên án mạnh mẽ" về vụ tấn công và khẳng định với đại sứ Iran, Ali Salehabadi, rằng Qatar có quyền đáp trả, nhưng đồng thời, Thứ trưởng Ngoại giao Qatar, Majed al-Ansari, đã cân bằng lời lên án hành động của Iran khi nhận định Qatar là một trong những quốc gia đầu tiên cảnh báo về mối nguy hiểm của sự leo thang của Israel trong khu vực.

Về phần mình, hội đồng an ninh quốc gia tối cao của Iran cho biết "vẫn cam kết duy trì và tiếp tục mối quan hệ nồng ấm và lịch sử" với Qatar. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baghaei, nhấn mạnh Tehran sẽ không cho phép "các hành vi” của Mỹ và Israel tạo ra sự chia rẽ giữa nước này và các quốc gia "anh em" trong khu vực.

Thật vậy, ngay sau khi những quả bom gần như mang tính biểu diễn bị lực lượng phòng không của Qatar đẩy lùi, Thủ tướng Qatar đã được ông Trump liên hệ để trao đổi khả năng đàm phán với Iran về đảm bảo thỏa thuận ngừng bắn. Quan điểm của Iran kể từ khi xung đột bắt đầu là trách nhiệm ngừng tấn công thuộc về Israel, nhưng nếu ông Trump thực hiện lệnh ngừng bắn của Israel, thì Tehran sẽ đáp trả.

Giá trị của Qatar đối với khu vực như một quốc gia duy nhất có thể đàm phán với những đối thủ của Mỹ - dù là Taliban, Hamas hay Iran - lại một lần nữa trở nên tốt đẹp.