Hoàng đế Gia Khánh của Trung Quốc được nhắc đến với khá nhiều câu chuyện kỳ quặc. Ông không bị coi là hôn quân nhưng bị mưu sát đến 4 lần, trong đó có lần bị một đầu bếp thất nghiệp mưu sát.
Trong lịch sử Trung Quốc, số hoàng đế bị chết v́ tai bay vạ gió không phải là ít, số bị mưu sát cũng rất nhiều, nhưng bị một người b́nh dân không liên quan tiếp cận để "ra tay" như trường hợp của hoàng đế Gia Khánh th́ quả là hi hữu.
Năm Gia Khánh thứ 8 (1803), quân Thanh giành được nhiều thắng lợi trong việc trấn áp cuộc nổi loạn tôn giáo của Bạch Liên giáo, nên hoàng đế Gia Khánh hay dẫn các quần thần đến Viên Minh Viên ca hát, ngâm thơ, yến tiệc.
Ngày 20 tháng 2 năm Gia Khánh thứ 8 (1803), hoàng đế Gia Khánh (khi đó 44 tuổi), đang từ Viên Minh Viên về Tử Cấm Thành. Như mọi lần, sau khi về đến Thần Vũ Môn, hoàng đế sẽ đổi kiệu để vào cung.
Sáng sớm hôm đó, Trần Đức dẫn cậu con trai 15 tuổi là Trần Lục đến Thần Vũ Môn (cổng phía bắc Tử Cấm Thành). Dường như không có ai cản trở, hai cha con rón rén, nhẹ nhàng tiến đến khu vực cấm của hoàng gia, núp phía sau tường. Trần Đức nói nhỏ với con trai: “Cha sắp chết rồi, con đừng đến nhận xác cha”. Trần Lục sửng sốt hỏi tại sao. Trần Đức nói: “Đừng hỏi nữa, một lát sẽ thấy”.

Hoàng đế Gia Khánh. Ảnh minh hoạ - Chat GPT.
Chẳng mấy chốc, Trần Đức nh́n thấy phía xa có bụi bay, kiệu của hoàng đế Gia Khánh từ từ đi tới, tiến vào Thần Vũ Môn.
Đúng lúc Gia Khánh đổi kiệu chuẩn bị tiến vào cửa Thuận Trinh bên trong Thần Vũ Môn, từ sau tường phía Nam của tây sương pḥng bên trong Thần Vũ Môn, Trần Đức lao đến, tay lăm lăm con dao.
Điều kỳ lạ là, khi Trần Đức lao đến, toàn bộ hơn 100 quan lẫn thị vệ của hoàng đế bỗng chết lặng, đứng nghệt ra như gỗ. Hoàng đế Gia Khánh vừa nh́n thấy có người lao tới với con dao trên tay, sợ hăi lập tức bỏ chạy về phía cửa Thuận Trinh.
Định thân vương Miên Ân và thị vệ Đan Ba Đa Nhĩ Tể cùng đoàn người bao vây kẻ đang truy đuổi hoàng đế Gia Khánh.
Hung thủ lúc này có lẽ đă biết là kiểu ǵ cũng bị chết nên vẫn cố ra tay để có thêm người chết cùng. V́ vậy, cuộc giằng co quyết liệt đă diễn ra, tạo nên cảnh tượng hiếm gặp chưa từng thấy ngay tại Thần Vũ Môn.
Trong lúc giằng co, Định thân vương Miên Ân bị chém rách áo và và thị vệ Đan Ba Đa Nhĩ Tể bị thương nặng.
Con trai của Trần Đức đang trốn gần đó, nh́n thấy cha ḿnh bị bắt, trong lúc đám đông hỗn loạn, đă vội lẻn đi.
Hoàng đế Gia Khánh từ bất ngờ, hốt hoảng đến phẫn nộ. Ông ra lệnh cho quân cơ đại thần phối hợp với Bộ H́nh tra xét đến cùng.
Hung thủ có tên là Trần Đức, 47 tuổi, đến từ Bắc Kinh. Cha mẹ Trần Đức làm giúp việc cho các gia đ́nh giàu có. Khi c̣n nhỏ, Trần Đức theo cha mẹ đến ở nhà chủ ở Sơn Đông. Khi lớn lên, ông ta làm thuê cho các gia đ́nh ở Sơn Đông để kiếm sống.
Năm 23 tuổi, Trần Đức lấy vợ. Năm 31 tuổi, cha mẹ bị bệnh nặng nên ông ta đưa cả gia đ́nh về Bắc Kinh sống nhờ người thân. Trước khi gây án, Trần Đức làm đầu bếp cho gia đ́nh họ Mạnh. Không may thời gian này, vợ ông ta bệnh rồi mất. Trần Đức một ḿnh nuôi mẹ già 80 tuổi nằm liệt giường và hai đứa con tuổi vị thành niên. Cuộc sống vô cùng khó khăn.
Sau đó, Trần Đức bị gia đ́nh họ Mạnh cho nghỉ việc. Trong tuyệt vọng tột cùng, Trần Đức đưa gia đ́nh đến ở nhờ nhà một người bạn là Hoàng Ngũ Phúc. Theo lời người này kể lại, ngày nào Trần Đức cũng đi t́m việc làm nhưng luôn trở về trong thất vọng. Sau đó, Trần Đức t́m đến rượu để giải tỏa buồn chán. Có lần Trần Đức căi vă, xô xát trong quán rượu rồi sau đó càng thấy buồn chán hơn và muốn t́m đến cái chết, nhưng phải chết một cách “minh bạch”.
Trần Đức nghe nói hoàng đế Gia Khánh lúc đó đang trên đường về cung, nên đă nảy ra ư định liều mạng mưu sát hoàng đế.
Trần Đức biết rơ rằng, hoàng đế được bảo vệ nghiêm ngặt, thậm chí việc lại gần hoàng đế có thể bị xử tử, nhưng ông ta ta vẫn cố tiếp cận hoàng đế, để giải tỏa bức bối trong ḷng và để từ biệt xă hội thối nát này.
Hoàng đế Gia Khánh và một số quan trong triều nghi ngờ đứng sau vụ này có người chủ mưu, hoặc có đồng phạm nên đă cho tra tấn Trần Đức liên tục trong nhiều ngày để t́m ra câu trả lời.
Trần Đức đă chịu nhiều h́nh phạt khác nhau, gần như tất cả các h́nh thức tra tấn của triều Thanh lúc bấy giờ. Nhưng từ đầu đến cuối, Trần Đức vẫn một mực khẳng định rằng làm việc này một ḿnh, không có ai đứng sau.
Theo ghi chép trong tài liệu triều Gia Khánh, được bảo quản tại cơ quan lưu trữ Trung Quốc, ông ta khẳng định chỉ là do bất măn với xă hội, nên mới nghĩ ra mưu sát hoàng đế để trút bỏ tâm lư đó.
Khi nghe kết quả điều tra, hoàng đế Gia Khánh cũng cảm thấy bất lực. Để giữ chút thể diện cho bản thân, ông ra lệnh không tiếp tục điều tra nữa. Nhưng ông cũng cho ban chỉ dụ rằng, v́ trong quá tŕnh cầm quyền, ông làm chưa tốt lắm, nên để xảy ra chuyện này, sau nhất định sẽ lưu ư “cần chính ái dân” (chăm việc chính sự, yêu thương nhân dân) hơn.
Một hoàng đế như Gia Khánh không khó khi nói ra những lời này. Chỉ có điều, sau đại án này, ông cũng có chút ái ngại.
Dù vậy, bản thân là một hoàng đế nhà Thanh, nên đối với kẻ mưu sát ḿnh, ông vẫn phải trừng trị nghiêm khắc. Sau khi vụ án khép lại, Trần Đức đă bị đem đi lăng tŕ xử tử (tùng xẻo đến chết), thường gọi là chết bởi ngàn nhát dao.
Theo ghi chép trong “Thanh triều dă sử đại quan”, khi bắt đầu bị xử tử lăng tŕ, Trần Đức mở mắt ra hét lớn “nhanh lên!”, nhưng tên đao phủ nói: “Đă có chỉ, lệnh cho nhà ngươi phải chịu đựng thêm”. Sau đó Trần Đức nhắm mắt lại và không nói câu nào nữa.
Tài liệu lưu trữ nhà Thanh ghi lại, hai người con trai tuổi vị thành niên của Trần Đức bị xử treo cổ. Theo luật nhà Thanh lúc bấy giờ, con của tử tội phải đi lưu đày làm nô lệ ở vùng biên cương, nhưng hai con của Trần Đức chưa đến 16 tuổi nên bị xử chết.
Trong vụ việc này, điều làm Gia Khánh tức giận nhất có lẽ là những tên quan làm nhiệm vụ ở gần Thần Vũ Môn đă lơ là nhiệm vụ, nên những người này - ai có trách nhiệm lớn th́ bị giáng xuống làm người hầu, những người tội nhẹ th́ bị trách phạt.
Đến đây, vụ án mưu sát hoàng đế Gia Khánh khép lại. Nhưng sau sự việc chấn động này, uy tín của hoàng đế Gia Khánh giảm sút nghiêm trọng. Sự kiểm soát lỏng lẻo ở Tử Cấm Thành cũng là một dấu hiệu cho thấy sự suy tàn của đế chế.
VietBF@ sưu tập