Mùa hè là thời điểm vàng để tận hưởng hương vị tươi mát của các loại rau củ quả. Những món canh bí đao ngọt thanh, mướp xào hay dưa leo gịn mát đă trở thành “vị cứu tinh” trong mâm cơm gia đ́nh khi thời tiết oi ả.
Thế nhưng, đằng sau những món ăn tưởng chừng thanh lành ấy, có những nguy cơ tiềm ẩn mà ít người ngờ tới, đặc biệt là khi món rau có vị đắng bất thường.
Cảnh báo từ vị đắng bất thường trong rau củ
Không thể phủ nhận, một số đầu bếp thích khai thác vị đắng nhẹ để tạo chiều sâu cho món ăn, như dùng mướp đắng nhồi thịt hoặc canh bí đao kết hợp thảo mộc. Tuy nhiên, không phải vị đắng nào cũng là tinh tế trong ẩm thực. Thực tế, một số loại rau quả mùa hè nếu có vị đắng gắt bất thường có thể là dấu hiệu của độc tố tự nhiên.
Chẳng hạn như bí đắng - một họ hàng gần với bí đao nhưng lại có một mặt trái nguy hiểm. Vào tháng 5 vừa qua, một người đàn ông tại Phúc Châu (Trung Quốc) đă suưt mất mạng chỉ sau một bữa ăn có bí đắng. Sau vài phút, ông xuất hiện triệu chứng như nôn mửa, tiêu chảy, chóng mặt và tụt huyết áp nghiêm trọng.
Nguyên nhân được xác định là do chất cucurbitacin, vốn là một loại glycoside đắng tự nhiên có thể sinh ra trong rau quả khi bị lai giống hoặc biến đổi gen.
Chất này đặc biệt nguy hiểm v́ không bị phân hủy ở nhiệt độ cao, tức là dù bạn có hầm bí hàng giờ, độc tính vẫn có thể tồn tại nếu nồng độ vượt mức an toàn.
Ngoài vụ trên, từng ghi nhận nhiều trường hợp tương tự, như gia đ́nh 4 người ở Thiều Quan nhập viện sau bữa cơm với món canh bí đắng hay vụ ngộ độc sau khi ăn mướp nấu canh gà ở Tứ Xuyên. Các món ăn dân dă, tưởng chừng là “món nhà” đơn giản, lại có thể gây hậu quả nặng nề nếu vị giác không được dùng đúng lúc để kiểm tra nguyên liệu.
Cũng cần lưu ư: không chỉ bí đắng, mà các loại như mướp, bầu, dưa leo... nếu có vị đắng khác thường đều tiềm ẩn nguy cơ. Đặc biệt là khi trái bị dập, bảo quản kém hoặc chưa chín hẳn sẽ là điều kiện lư tưởng để độc tố tự nhiên sinh ra.
Để ẩm thực mùa hè trọn vẹn: Ăn đúng, chọn khéo
Điều quan trọng trong chế biến các món ăn là người nội trợ cần biết cách chọn và nếm thử trước khi chế biến. Một vài mẹo đơn giản:
Khi mua bí hoặc mướp, chọn quả có màu sắc tươi sáng, không méo mó hoặc có h́nh dáng dị thường (dài bất thường hoặc ph́nh ra như bóng đèn).
Trước khi nấu, hăy cắt một miếng nhỏ nếm thử. Nếu có vị đắng gắt, đừng ngần ngại bỏ đi, dù tiếc.
Với các loại dưa như dưa leo, dưa gang, phần cuống thường chứa vị đắng và tính hàn, nên gọt kỹ hoặc bỏ trước khi dùng.
Canh bí đao, mướp xào, bí hầm xương, dưa leo trộn chua ngọt đều là “đặc sản” của hè nhưng chỉ nên dùng khi nguyên liệu đạt độ tươi và vị chuẩn.
Ai nên tránh món đắng?
Theo Đông y, thực phẩm có vị đắng thường có tính hàn, không phù hợp cho những người thể trạng yếu, dễ bị lạnh bụng. Phụ nữ đang kỳ kinh nguyệt, người già, trẻ nhỏ hoặc người có hệ tiêu hóa nhạy cảm nên hạn chế tối đa các món ăn nếu có dấu hiệu đắng bất thường.
Ẩm thực mùa hè vốn dĩ là dịp để thanh lọc cơ thể, giải nhiệt và thưởng thức những ǵ tinh túy nhất từ thiên nhiên. Nhưng cũng chính v́ sự mộc mạc ấy mà người nội trợ càng cần tỉnh táo. Một miếng nếm thử đơn giản đôi khi có thể cứu cả mâm cơm khỏi tai họa.