CEO tự cắt lương để không sa thải nhân viên, vợ thốt lên 'cái gì cơ'

[miro1510]

NHẬT BẢN - Là cựu giám đốc điều hành Hãng hàng không Nhật Bản, Haruka Nishimatsu nổi tiếng không chỉ vì tài năng lèo lái một doanh nghiệp đang khủng hoảng mà còn vì sự giản dị và tinh thần 'lãnh đạo phục vụ' đáng nể.

Trên các diễn đàn doanh nhân hay trong những lớp học về quản trị, cái tên Haruka Nishimatsu vẫn thường được nhắc đến như một lời nhắc nhở rằng: sự vĩ đại không nằm ở chức vụ mà ở cách người ta đối đãi với người khác trong những thời điểm khó khăn nhất.

Chàng trai mơ ước chinh phục bầu trời

Haruka Nishimatsu sinh năm 1948 tại thành phố Hamamatsu, tỉnh Shizuoka (Nhật Bản). Đây là vùng đất nổi tiếng với truyền thống giáo dục và tinh thần cầu tiến. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, ông bắt đầu con đường đại học tại một trường tư thục, theo đuổi ngành khoa học tự nhiên.

Tuy nhiên, sau một thời gian học tập, ông nhận ra đam mê thực sự và chuyển hướng sang ngành kinh tế tại đại học danh giá Tokyo. Đây cũng chính là bước ngoặt đầu tiên, đặt nền móng cho tư duy quản trị và tầm nhìn chiến lược sau này của ông trên cương vị một nhà lãnh đạo doanh nghiệp.

Ông được ngưỡng mộ không chỉ vì năng lực lãnh đạo vượt khủng hoảng, mà còn bởi lối sống khiêm nhường và triết lý ‘lãnh đạo phục vụ’. Ảnh: Flight Global

Tháng 3/1972, Haruka Nishimatsu hoàn thành chương trình học và ngay tháng 4 cùng năm, ông chính thức gia nhập Hãng Hàng không Nhật Bản (Japan Airlines - JAL). Lý do ông lựa chọn JAL không đến từ toan tính sự nghiệp hay danh tiếng doanh nghiệp, mà bắt nguồn từ một tình yêu thuở thiếu thời.

“Tôi yêu máy bay. Ngay từ nhỏ, tôi đã say mê ngắm nhìn những chiếc phi cơ sải cánh qua bầu trời Hamamatsu, trên tuyến bay Tokyo - Osaka”. Đam mê thời thơ ấu ấy đã trở thành kim chỉ nam đưa ông đến với ngành hàng không và dành trọn tâm huyết cả cuộc đời.

Tháng 6/2006, ở tuổi 58, Haruka Nishimatsu chính thức được bổ nhiệm làm Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành (CEO) trong bối cảnh đầy giông bão: JAL lúc ấy đang chìm trong thua lỗ triền miên, gánh nặng nợ nần chồng chất và bị siết chặt bởi sức ép cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các đối thủ trong và ngoài nước.

Cắt lương giám đốc, quyết không cắt nhân sự

Khi nhiều CEO chọn phương án cắt giảm nhân sự để cứu lấy lợi nhuận, Haruka Nishimatsu lại đi ngược dòng. Ông tự cắt giảm lương của mình xuống mức thấp hơn cả phi công hãng.

“Khi vợ tôi biết tin, bà ấy đã lập tức thốt lên: ‘Cái gì cơ?”, ông kể lại với một nụ cười nhẹ.

Thay vì diện những bộ vest xa xỉ, ông chọn mua trang phục ở các cửa hàng giảm giá. Không ngồi ghế hạng thương gia, ông bay hạng phổ thông. Không dùng đặc quyền CEO để tách biệt, ông còn xếp hàng ăn trưa cùng nhân viên tại căng tin.

“Nếu ban lãnh đạo ở xa như tận mây xanh thì nhân viên sẽ chỉ ngồi chờ mệnh lệnh”, ông nói với CBS News. Ông chủ động bước vào thực địa, lên máy bay cùng đội bay, trò chuyện với tiếp viên, thậm chí tự tay xếp báo cho hành khách. “Tôi muốn tận mắt chứng kiến điều gì thực sự đang diễn ra ở tuyến đầu”.

Trong một ngành dịch vụ khắt khe, khi trải nghiệm khách hàng có thể là yếu tố sống còn thì Nishimatsu cho rằng trách nhiệm không nằm ở nhân viên tuyến đầu mà ở người điều hành cao nhất. “Nếu hành khách có một trải nghiệm tệ hại, đừng trách nhân viên, hãy trách CEO”, ông thẳng thắn.

Với triết lý đó, ông tháo bỏ những bức tường ngăn cách trong văn phòng, tạo nên không gian làm việc mở để mọi nhân viên đều có thể tiếp cận trực tiếp cấp trên. Chính hình ảnh một CEO bình dị, gần gũi đã góp phần khơi dậy tinh thần đoàn kết, vực dậy niềm tin trong một tập thể từng sa sút vì khủng hoảng.

Trong giới doanh nhân và quản trị, Haruka Nishimatsu vẫn được nhắc đến thường xuyên như minh chứng rằng sự vĩ đại không nằm ở chức vụ mà ở cách ta đối đãi với người khác khi gian khó.

Là người đứng đầu hãng hàng không lớn thứ 10 thế giới, mức lương của Haruka Nishimatsu không phải hàng triệu USD như những CEO điển hình ở phương Tây. Có năm, ông chỉ nhận vỏn vẹn 90.000 USD (khoảng 2,3 tỷ đồng). Nhưng với ông, đó là điều đương nhiên.

Không chỉ là chiến lược quản trị, lối sống giản dị và tinh thần tiết chế của Nishimatsu còn là sự phản chiếu một phần cốt lõi trong văn hóa Nhật Bản.

“Lối sống khắc khổ đã thấm vào máu thịt của người Nhật như một di sản tinh thần từ nền văn hóa Nho giáo”, Haruka Nishimatsu từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Japan Times.

“Chúng tôi được dạy rằng: khi cả tập thể đang chịu đựng, không ai có quyền than phiền, càng không nên khoe khoang sự đầy đủ của bản thân”. Với ông, nghèo khó chưa bao giờ là điều đáng xấu hổ. Ngược lại, điều khiến con người phải cúi đầu là khi họ chọn sống tách biệt trong xa hoa giữa lúc những người xung quanh đang chật vật mưu sinh.

Triết lý này còn được ông mở rộng sang cách giáo dục thế hệ sau. Nishimatsu tin rằng điều quan trọng không phải là để lại một gia tài khổng lồ mà là truyền đạt cho con cái tư duy làm việc với đồng tiền, hiểu được cách tạo ra giá trị chứ không sống dựa dẫm vào di sản. Ông không tin vào việc “mặc nhiên” trao cho con sự sung túc mà tin vào việc nuôi dưỡng khả năng tự lập và ý thức trách nhiệm tài chính.

Câu chuyện của Haruka Nishimatsu là một chương đặc biệt trong lịch sử ngành hàng không Nhật Bản và trở thành biểu tượng toàn cầu về một kiểu lãnh đạo đầy nhân bản giữa thời đại của con số và lợi nhuận. Trong bối cảnh nhiều tập đoàn sẵn sàng hy sinh lợi ích nhân viên để bảo vệ bảng cân đối kế toán thì ông như một ngoại lệ hiếm hoi, chọn đặt nhân viên lên trên lợi ích cá nhân.

Haruka Nishimatsu đã nghỉ hưu, sống an yên bên vợ con, nhưng di sản lãnh đạo của ông vẫn tiếp tục được nhắc đến như một chuẩn mực. Japan Airlines ngày nay tiếp tục giữ vững vị thế là một trong những hãng hàng không quốc tế uy tín hàng đầu (top 10), được ghi nhận không chỉ bởi chất lượng dịch vụ mà còn bởi văn hóa doanh nghiệp từng được gây dựng bởi những nhà lãnh đạo như Haruka Nishimatsu.