Một nhóm nhà khoa học vừa đưa mô h́nh 'năo người tí hon', một con chip kích thước bằng thẻ tín dụng chứa tế bào năo người và mạch máu lên trạm vũ trụ Thiên Cung nhằm t́m hiểu cách môi trường không trọng lực ảnh hưởng đến chức năng thần kinh và sức khỏe tâm thần.
Thí nghiệm này được triển khai trên tàu tiếp tế Thiên Châu-9 phóng hôm 15/7 từ Trung Quốc, đánh dấu lần đầu tiên một “chip năo” tích hợp cao - có cả chức năng hàng rào máu năo (BBB) được đưa vào không gian. Đây là bước tiến mới trong công nghệ “nội tạng gắn trên chip” (organ-on-a-chip), lĩnh vực sử dụng tế bào gốc và vi kỹ thuật để mô phỏng cấu trúc và chức năng các cơ quan người trên chip siêu nhỏ.
Theo nhà khoa học (Tần Kiến Hoa) Qin Jianhua, Viện Vật lư Hóa học Đại Liên, chip năo này được nuôi từ mô sống bao gồm tế bào thần kinh, miễn dịch, mạch máu nhỏ và lớp bảo vệ mô phỏng hệ pḥng thủ tự nhiên của năo. Thiết kế ba chiều, sống động của nó cho phép quan sát trực tiếp và liên tục phản ứng của mô năo trong điều kiện không gian, một công cụ đầy hứa hẹn cho y học vũ trụ, thần kinh học và phát triển thuốc.
Các mô h́nh chip như vậy giúp thu hẹp khoảng cách giữa nghiên cứu tế bào và cơ thể người thật, mở ra cách tiếp cận mới để hiểu các bệnh lư phức tạp và đánh giá độ an toàn của thuốc. Trong môi trường không trọng lực, chúng có thể làm sáng tỏ cách vi trọng lực ảnh hưởng đến cơ thể ở cấp độ cơ bản nhất.
Bà Qin cho biết, khác với giao diện năo–máy tính vốn tập trung vào việc giải mă tín hiệu thần kinh để điều khiển máy móc, chip năo tái tạo cấu trúc năo bên ngoài cơ thể để phục vụ nghiên cứu cơ chế hoạt động năo bộ.
Thí nghiệm này nằm trong gói 23 dự án khoa học được mang theo chuyến hàng Thiên Châu-9, bao gồm các lĩnh vực như khoa học sự sống, vật liệu, vật lư chất lỏng… do hơn 20 viện nghiên cứu và đại học Trung Quốc phối hợp thực hiện.
Tàu Thiên Châu-9 mang theo tổng cộng 6.500 kg hàng hóa, gồm thiết bị thí nghiệm, nhu yếu phẩm cho phi hành đoàn, nhiên liệu đẩy và hai bộ đồ vũ trụ mới. Tàu đă kết nối với trạm Thiên Cung chỉ 3 giờ sau khi rời bệ phóng tại trung tâm vũ trụ Văn Xương, đảo Hải Nam.