Những khối tài sản kếch xù của hai vị lănh đạo CS là thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và bộ trưởng quốc pḥng Phùng Quang Thanh sau khi măn nhiệm có bị xung công? Liệu tiền nằm nhà bank Thụy Sĩ của hai vị có an toàn? Những quan tham nhũng có kế sách hay phương pháp ǵ để tẩu tán tài sản sau khi "hạ cánh".
Một máy bay chuẩn bị hạ cánh tại Tân Sơn Nhất.
Từ 5 năm nay, vấn đề điều tra, truy lùng và thu hồi tài sản phi pháp (TSPP) thụ đắc qua các hành động tham nhũng, biển thủ công qũy, chiếm đoạt tài sản của người khác từ các thành phần lănh đạo độc tài trở thành khả thi, không c̣n quá khó khăn và đang diễn ra tại nhiều nơi trên thế giới, từ Liên Âu (Pháp, Ư, Thụy Sĩ..), Hoa Kỳ, Bắc Phi (Tunisia, Libya, Ai Cập, Guinea Equatorial, Nigeria,…), cho đến các quốc gia Nam Mỹ. Những vấn đề khó khăn nan giải về mặt khuôn khổ pháp lư quốc tế và quốc gia, về mặt khả năng điều tra và sự hiện hữu các cơ quan chuyên môn trách nhiệm truy lùng, về mặt đứng đơn kiện với sự can đảm và kiên tŕ các NGO và nạn nhân nhằm đ̣i lại công lư, về mặt dư luận với sự đồng t́nh và hậu thuẫn tích cực của quần chúng, báo giới và chính giới quốc tế, đă và đang lần lượt được giải quyết.
Những trường hợp thu hồi TSPP trên thế giới
Vào năm 1998, số tiền gần 500 triệu Mỹ Kim (MK) đă được các ngân hàng liên bang Thụy Sĩ chấp nhận tháo khoán từ các trương mục bị niêm phong của gia đ́nh Marcos và trả lại cho chính phủ Phi Luật Tân. Sau khi chế độ độc tài Marcos bị lật đổ vào năm 1986, phải đợi đến hơn 10 năm sau một phần số tiền phi pháp thuộc số tài sản khổng lồ lên đến hàng chục tỷ MK của gia đ́nh Marcos, mới được thu hồi lại được và trả về cho quốc gia Phi Luật Tân. Từ đó cho đến nay, nhu cầu thu hồi tài sản phi pháp trở nên chính đáng, công khai và khả năng thu hồi một số tài sản đáng kể ngày càng cao và nhanh chóng hơn, qua các trường hợp các nhà độc tài Jean Claude Duvalier (Haiti, bị lật đổ năm 1986, với số TSPP lên hàng tỷ MK); Mobutu (Zaire, bị lật đổ năm 1997, với số tải sản từ 5-7 tỷ MK); Sani Abacha (Nigéria, chết năm 1998, thủ tục thu hồi TSPP chỉ mới được tung ra năm 2012); và gần nhất Kadhafi (Libya, 2011, bị chết, tài sản phi pháp từ 20-50 tỷ MK); Ben Ali (Tunisia, 2011, 5 tỷ MK); Moubarak (Ai Cập 2011, từ 2-5 Tỷ MK). Hiện đang diễn ra hơn 30 vụ kiện đ̣i lại TSPP tại Bắc Phi, Trung Phi, Trung Đông. Dư luận thế giới ngày càng nhận thấy là việc hỗ trợ cụ thể cho các dân chúng bị thống trị đ̣i công lư, điển h́nh qua việc truy lùng, niêm phong, thu hồi các tài sản phi pháp là điều phù hợp với công lư và cần tiến hành.
Một trường hợp thu hồi TSPP đặc biệt đă xảy ra tại Pháp, khiến cho dư luận đặc biệt quan tâm về mức hữu hiệu và nhanh chóng của việc điều tra, niêm phong và tịch thu các tài sản phi pháp. Đó là trường hợp Teodora Nguema Obiang, con trai của vị tổng thống độc tài Guinée Eqautoriale với chức vụ Đệ Nhị Phó Tổng Thống. Obiang đă dùng tiền phi pháp để mua nhiều chiếc xe hạng sang như Maserati, Bentley, Rolls-Royce trị giá cả triệu euros, dinh thự cao 6 tầng, trị giá hơn 150 triệu euros, tại đại lộ Foch gần Khải Hoàn Môn. Các phần TSPP này bị tịch thu từ 19/7/2012, sau 5 năm khởi tố. Obiang cũng bị truy tố tại Hoa Kỳ về tội tham nhũng qua việc chi tiêu hơn 300 triệu MK từ 2000 đến 2011. Đây là lần đầu tiên một thành phần thuộc gia đ́nh một lănh đạo độc tài c̣n tại chức mà tài sản phi pháp đầu tư tại Pháp, Hoa Kỳ bị niêm phong, tịch thu và bị truy lùng.
Khuôn khổ pháp lư thuận lợi cho việc thu hồi TSPP
Tại các quốc gia tiền tiến, bắt đầu từ đầu năm 2009, một số cơ quan rất chuyên biệt (special agency) với quyền hạn điều tra, tịch thu TSPP, được nới rộng bởi một số đạo luật đặc biệt đă được h́nh thành tại Anh, Pháp, Úc, Hoa Kỳ, Gia Nă Đại, Liên Âu. Điển h́nh tại Anh (SOCA Serious Organised Crime Agency), Pháp (AGRASC AGence de Recou-vrement des Avoirs Saisis ou Confisqués). Riêng trong 2 năm 2009/2010, SOCA đă niêm phong một tổng số tài sản phi pháp lên hơn 300 triệu Anh Kim. Theo cơ quan SOCA, điều quan trọng là khả năng ngăn cấm không cho các thành phần tội ác xử dụng được số tiền phi pháp, dù số tiền này được lưu trữ ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Đạo luật số 2010-78 ngày 9/7/2010 tại Pháp cho phép cơ quan AGRASC tịch thu tài sản phi pháp, nới rộng những loại tài sản có thể bị niêm phong và tịch thu. Một số điều chỉnh luật lệ về h́nh sự đă được Quốc Hội Pháp phê chuẩn, để có thể tiến hành việc tịch thu và bán đấu giá tài sản phi pháp theo quyết định của một số quan toà đặc biệt, ngay cả trước khi có phiên toà xử. Dư luận và giới tư pháp đă chấp thuận nguyên tắc: các thành phần tội ác cần phải chứng minh được là đă thụ đắc các tài sản với lợi tức hợp pháp của họ th́ mới thu hồi được những tài sản khổng lồ bị niêm phong. Đây là một biện pháp đặc biệt rất hữu hiệu dựa trên kinh nghiệm chính quyền Ư đă tiến hành từ thập niên 80 nhằm phá vỡ ṿng đai trên cùng cao nhất của tập đoàn Mafia Ư.
Trên b́nh diện Liên Hiệp Quốc, công ước về Chống Tham Nhũng và Rửa Tiền Merida được thông qua bởi Quyết Nghị 58/4 của Đại Hội Đồng LHQ vào ngày 31/10/2003, và có hiệu lực từ 14/12/2005 (Việt Nam đă phê chuẩn Công Ước này ngày 10/8/2009), cơ quan FATF (Financial Action Task Force) đă được thành lập từ năm 1989, để làm khung sườn cho các biện pháp chống rửa tiền, chuyển ngân phi pháp. Trên b́nh diện Liên Âu, chỉ thị (directive) 2015/849/EC được ban hành ngày 20/5/2015 nhằm chống rửa tiền có hệ thống. Đặc biệt với điểu khoản 30, bắt buộc phải công bố chi tiết về người thừa hưởng (beneficial ownership information), về tên tuổi, địa chỉ, tư cách các thành phần lănh đạo các công ty này khi chuyển ngân vào Liên Âu, những dữ kiện này được lưu trữ trong một hồ sơ mà công chúng được quyền tham khảo. Ngoài ra Liên Âu c̣n bắt buộc các ngân hàng phải làm thủ tục tự động thông báo (Automatic Exchange of Financial Account Information) mỗi khi có một vụ chuyển ngân quan trọng (đến từ các thiên đường thuế khoá), chứ không cần đợi tới các thủ tục điều tra về pháp lư. Tại Hoa Kỳ, các dữ kiện về tiền chuyển ngân phi pháp được tập trung về cơ quan FinCEN (Financial Crime Enforcement Networks). 27 năm sau khi tướng độc tài Nigeria Sani Abacha mất, Hoa Kỳ mới đây đă tịch thu và giao trả lại cho chính quyền Nigeria số tiền gần 500 triệu MK thu hồi từ các TSPP của Sani Abacha, dù phần TSPP này đă được chuyển sở hữu qua hàng con cháu đang sống tại Hoa Kỳ.
Thu hồi TSPP tại Pháp, Liên Âu
Tại Pháp, cơ quan chuyên môn AGRASC, trực thuộc Bộ Tư Pháp và Ngân Sách, đă niêm phong hơn 800 triệu Euros từ 2 năm qua với hơn 16771 tài sản bị niêm phong tịch thu, trong đó có hơn 1660 dinh thự, 6100 trương mục ngân hàng và hơn 3100 chiếc xe hơi loại đắt tiền; một phần số tài sản này được đem ra bán đấu giá để xung vào công qũy Pháp. Số tài sản phi pháp bị niêm phong tăng vọt từ năm này sang năm khác. Riêng trong năm 2015, Bộ Tài Chánh Pháp cho biết AGRASC đă tịch thu hơn 480 triệu € TSPP và đă xung vào công qũy Pháp hơn 20 triệu € tiền lợi đến từ việc bán các TSPP thu hồi từ các hoạt động phạm pháp rửa tiền. Theo một giới chức trách nhiệm, các hoạt động bán á phiện chỉ c̣n ở mức 15% tổng số TSPP bị tịch thu, phần lớn số c̣n lại đến từ các hoạt động rửa tiền. Tại Liên Âu trong năm 2014, tổng số TSPP bị tịch thu tại Ư, Đức, Anh, Pháp, Tây Ban Nha đă lên đến 2,6 tỷ Euros với 40.000 TSPP gồm du thuyền, biệt thư, xe hơi, trương mục,… . Con số này sẽ c̣n tăng vọt qua việc áp dụng khuyến cáo hợp tác pháp lư của chỉ thị 2015/349 của Liên Âu.
Chuẩn bị hạ cánh tại Việt Nam
Vấn đề TSPP tại Việt Nam
Chắc chắn đa số các thành phần lănh đạo CSVN đều đă thụ đắc một cách phi pháp những số tiền khổng lồ lên đến hàng trăm triệu, hàng tỷ MK đến từ việc ḅn rút công qũy quốc gia, tham nhũng có hệ thống, qua việc lợi dụng chức vụ, quyền thế, và nắm giữ mọi guồng máy kinh tế, công ty quốc doanh, ngân hàng tín dụng, dự án đầu tư.
Lănh đạo CSVN mà đứng đầu là Nguyễn Tấn Dũng, qua trung gian thân tín đă chuyển rất nhiều tiền, có thể lên đến hàng tỷ MK ra nước ngoài, tại các quốc gia tiền tiến Tây Phương. Danh sách 140 nhân sự, công ty Việt Nam được công bố bởi Offshoreleaks chỉ phản ảnh một phần sự kiện này.
Số tiền được chuyển vào thành vốn hùn hạp, trả hóa đơn tại các công ty b́nh phong tại Tân Gia Ba, BVI, Thụy Sĩ, hay tại các thiên đường thuế khóa. Và từ các công ty b́nh phong này chuyển vào các ngân hàng tại các quốc gia tiền tiến, để trở thành phần vốn các công ty do gia đ́nh, con cháu, thuộc thân hạ thân tín đứng tên, và dùng để mua phần vốn các công ty (chợ, địa ốc) hay tậu bất động sản.
Số tiền này là TSPP chiếm đoạt qua việc lấy của cải, ruộng vườn, nhà cửa của người khác, nhất là dân oan, biển thủ công qũy các công ty quốc doanh do chính tay chân thân tín, người trong gia đ́nh làm Tổng Giám Đốc, Giám Đốc, ăn chặn các dự án dầu tư.
Tạm Kết
Những TSPP các lănh đạo CSVN đă chuyển ra ngoại quốc chắc chắn sẽ bị truy lùng, tịch thu để đ̣i lại công lư, công bằng cho hàng triệu người dân Việt Nam đă bị tước đoạt một cách trắng trợn, hàng trăm ngàn gia đ́nh lâm cảnh khốn cùng, tan nát trong hàng chục năm qua, cũng như cho quốc gia Việt Nam. Nhờ vào những điều thuận lợi sau:
Có hạ cánh an toàn không?
Khuôn khổ pháp lư quốc tế và quốc gia về chống tham nhũng đă giải toả được các khó khăn về mặt điều tra, truy lùng các TSPP được tẩu tán qua rất nhiều b́nh phong và trung gian trên khắp thế giới.
Sự tham gia tích cực và hữu hiệu của các tổ chức xă hội dân sự Quốc Tế, ICIJ, offshoreleaks, Transparency, …
Việc truy lùng TSPP không bị giới hạn bởi các thời hạn miễn tố hay hồi tố.
Việc truy lùng TSPP không bị giới hạn bởi t́nh h́nh người chủ nhân TSPP, dù đang lẩn trốn, đă qua đời, hay TSPP đă được chuyển nhượng qua hàng con cháu.
Việc truy lùng TSPP vẫn tiến hành được dù không có đơn kiện về mặt h́nh sự.
Với các điều kiện thuận lợi nêu trên, chắc chắn lănh đạo CSVN và gia đ́nh họ sẽ không c̣n có thể nào hạ cánh an toàn. Một phần quan trọng của số TSPP sẽ bị thu hồi, để đền bù các nạn nhân và đóng góp vào phần canh tân đất nước.