Bốn ẩn số chưa có lời giải trong cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Putin ngày 15/8

[PinaColada]

Cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska ngày 15/8 được kỳ vọng sẽ mở ra bước ngoặt cho tiến trình hòa bình ở Ukraine. Tuy nhiên, vẫn còn 4 câu hỏi lớn chưa có lời giải, xoay quanh vấn đề lãnh thổ, trừng phạt và toan tính chính trị của các bên tham gia.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin dự kiến sẽ có cuộc gặp tại Alaska vào 15/8, nhằm thảo luận về một thỏa thuận tiềm năng chấm dứt xung đột ở Ukraine. Nếu diễn ra, đây sẽ là chuyến thăm Mỹ đầu tiên của nhà lãnh đạo Nga kể từ năm 2015.

Phát biểu hôm 8/8, ông Trump cho biết bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng có thể bao gồm yếu tố “trao đổi lãnh thổ” giữa Nga và Ukraine - phương án mà Tổng thống Volodymyr Zelensky nhiều lần bác bỏ. Dù hai bên tham chiến vẫn chưa giải quyết được bất đồng về lập trường hòa bình, Tổng thống Mỹ vẫn nhấn mạnh sự cần thiết phải đạt được lệnh ngừng bắn, tạo cảm giác rằng các bên đàm phán có thể đang tìm kiếm một điểm chung.

Dưới đây là bốn yếu tố then chốt có thể định hình tiến trình đàm phán sắp tới.

Ukraine sẵn sàng đàm phán nhưng không từ bỏ đất đai
Trong tuyên bố đưa ra hôm 9/8, Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định Kiev “sẵn sàng đưa ra những quyết định thực sự có thể mang lại hòa bình”, song kiên quyết bác bỏ mọi ý tưởng từ bỏ lãnh thổ.

“Câu trả lời cho vấn đề lãnh thổ Ukraine đã được ghi rõ trong Hiến pháp. Không ai và không thể đi chệch khỏi điều này. Người dân Ukraine sẽ không trao đất đai của mình cho kẻ chiếm đóng", ông Zelensky viết trên Telegram. Nhà lãnh đạo Kiev cũng nhấn mạnh rằng một nền hòa bình bền vững phải có sự hiện diện và tiếng nói của Ukraine tại bàn đàm phán.

Hiện Nga đang kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine, gồm các vùng Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia, Kherson và bán đảo Crimea — khu vực đã bị sáp nhập vào năm 2014. Theo Bloomberg, Washington đang tìm cách thuyết phục Ukraine và châu Âu chấp nhận một thỏa thuận trong đó Nga giữ toàn bộ các vùng lãnh thổ này, tương đương một phần năm đất nước. Tuy nhiên, điều này được coi là “lằn ranh đỏ” đối với Kiev.

Dù ông Zelensky dự kiến không tham dự hội nghị thượng đỉnh tuần tới, một quan chức Nhà Trắng tiết lộ với CBS News rằng ông có thể tham gia với một vai trò nhất định. Trong ngày 9/8, ông Zelensky đã điện đàm với Thủ tướng Anh Keir Starmer, thống nhất về sự cần thiết của “một nền hòa bình thực sự và lâu dài”, đồng thời cảnh báo nguy cơ Nga biến tiến trình này thành “những cuộc thảo luận về điều không thể”.

Trong khi đó, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance và Ngoại trưởng Anh David Lammy đã tiếp các quan chức an ninh tại dinh thự sang trọng ở Kent để bàn về khả năng đạt lệnh ngừng bắn. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng lên tiếng trên mạng xã hội X, nhấn mạnh rằng tương lai Ukraine “không thể được quyết định nếu thiếu người dân Ukraine” và mọi giải pháp phải tôn trọng chủ quyền quốc gia này.

Liệu Nga có thể giảm bớt các yêu sách về lãnh thổ không?
Nhà Trắng được cho là đang cân nhắc gây sức ép buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin từ bỏ các yêu sách lãnh thổ, mở ra cơ hội cho một thỏa hiệp dễ được Kiev chấp nhận hơn.

Theo một số nguồn tin, các quan chức Mỹ đang tìm cách thuyết phục các nhà lãnh đạo châu Âu ủng hộ phương án trong đó Nga sẽ hoàn trả một phần lãnh thổ đang chiếm giữ ở Ukraine. Trước đây, ông Putin từng đưa ra hàng loạt điều kiện, bao gồm chấm dứt mọi viện trợ quân sự và cung cấp thông tin tình báo từ nước ngoài cho Ukraine, cấm sự hiện diện của quân đội phương Tây trên lãnh thổ Ukraine, cũng như yêu cầu Kiev vĩnh viễn không gia nhập NATO.

Cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska, dự kiến diễn ra vào tuần tới, sẽ tập trung thảo luận các bước nhằm chấm dứt chiến sự ở Ukraine. Đây được xem là nỗ lực ngoại giao hiếm hoi giữa hai nhà lãnh đạo trong bối cảnh căng thẳng leo thang.

Đáng chú ý, có thông tin cho rằng ông Putin đã nới lỏng lập trường về việc sáp nhập năm vùng phía đông Ukraine, bao gồm Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk, Luhansk và Crimea. Trong một cuộc tiếp xúc gần đây với đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff, ông chủ Điện Kremlin được cho là đã bày tỏ sẵn sàng tập trung giải quyết ba khu vực: Donetsk, Luhansk và Crimea, theo tường thuật của Wall Street Journal.

Liệu có lệnh trừng phạt mới nào đối với Nga không?
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống hồi năm ngoái, ông Trump từng tuyên bố rằng ông có thể đạt được một thỏa thuận chấm dứt xung đột ở Ukraine chỉ trong vòng 24 giờ sau khi tái nhiệm. Tuy nhiên, kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1/2025, dù đã nhiều lần trao đổi với Tổng thống Nga Vladimir Putin, tiến trình đàm phán vẫn gần như giậm chân tại chỗ.

Tháng trước, ông Trump đã cảnh báo sẽ áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt đối với Nga, đồng thời áp thuế quan thứ cấp nhắm vào những quốc gia tiếp tục mua dầu của Nga nếu Điện Kremlin không sớm hướng tới một giải pháp hòa bình.

Hạn chót mà ông Trump đưa ra đã trôi qua ngày 8/8 vừa rồi, nhưng Nhà Trắng vẫn chưa công bố bất kỳ quyết định nào về các mức thuế mới, thay vào đó chỉ úp mở về khả năng diễn ra cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ. Trước đó, chính ông Trump cũng thừa nhận rằng các đề xuất áp thuế và trừng phạt bổ sung “có thể hiệu quả hoặc không”, cho thấy sự dè dặt trong chiến lược gây áp lực với Moscow.

Theo nguồn tin từ truyền thông Ba Lan Onet, một phương án đang được cân nhắc là Mỹ sẽ dỡ bỏ một phần các lệnh trừng phạt hiện hành đối với Nga, đổi lại các công ty Mỹ được quyền tiếp cận nguồn dầu khí Nga. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cảnh báo việc siết chặt các biện pháp trừng phạt mới có thể khiến Tổng thống Putin rút khỏi bàn đàm phán ngay trước khi tiến trình này bắt đầu.

Sky News cũng dẫn thông tin rằng Bộ Tài chính Mỹ có thể tạm thời dỡ bỏ một số hạn chế áp dụng đối với cá nhân ông Putin để tạo điều kiện cho chuyến thăm Alaska, tương tự như cách Washington từng làm hồi tháng 4/2025 để đặc phái viên đầu tư Kirill Dmitriev có thể tới Mỹ.

Ông Trump có giữ được hình ảnh “người kiến tạo hòa bình”?
Ông Trump đã liên tục cam kết chấm dứt xung đột ở Ukraine nhiều lần trong chiến dịch tái tranh cử của mình như một phần trong nỗ lực thuyết phục cử tri Mỹ.

Mặc dù chưa thể tạo ra đột phá trong việc chấm dứt xung đột ở Ukraine, chính sách thuế quan mới của ông Trump vẫn đạt được một số kết quả nhất định, đặc biệt là trong việc cải thiện cán cân thương mại của Mỹ với một số đối tác. Tuy vậy, trước những biến động khó lường của thị trường toàn cầu, Nhà Trắng gần đây đã quyết định hoãn thời hạn áp thuế bổ sung đối với Liên minh châu Âu, Ấn Độ và Nhật Bản, nhằm tránh gây thêm sức ép tiêu cực lên nền kinh tế.

Song song với đó, ông Trump đã tuyên bố một thỏa thuận ngừng bắn giữa Armenia và Azerbaijan, chấm dứt xung đột kéo dài từ sau khi Liên Xô tan rã năm 1991. Ngoài ra, ông cũng tuyên bố đóng vai trò quan trọng trong việc giảm căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan, Cộng hòa Dân chủ Congo và Rwanda, Thái Lan và Campuchia, cùng Serbia và Kosovo.

Năm quốc gia đã công khai ủng hộ việc trao giải Nobel Hòa bình cho ông Trump. Trước câu hỏi về kỳ vọng nhận giải, ông chủ Nhà Trắng khẳng định: “Tôi không làm điều đó vì giải thưởng… Tôi làm để cứu sống nhiều người".

Tuy nhiên, liệu hình ảnh “người kiến tạo hòa bình” mà ông Trump xây dựng có được duy trì trong nỗ lực hòa giải xung đột Ukraine hay không vẫn là một ẩn số và cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Nga vào ngày 15/8 tới có thể sẽ hé lộ phần nào câu trả lời.

VietBF@ sưu tập